Ριζικές αλλαγές στη φυσιογνωμία των ελληνικών πανεπιστημίων επιφυλάσσει ο νέος νόμος-πλαίσιο που επεξεργάζεται η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Τέλος εποχής για τις πρυτανικές αρχές και τον τρόπο εκλογής τους. Προσωπικότητες έξω από την πανεπιστημιακή κοινότητα και συλλογικά όργανα διοίκησης σηματοδοτούν, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Ε», το νέο σύστημα λειτουργίας των Ανώτατων Ιδρυμάτων που δρομολογεί ο υπό μελέτη νόμος-πλαίσιο, ο οποίος και θα τεθεί σε διαβούλευση μέσα στο καλοκαίρι.
Με βασικούς άξονες την πλήρη αυτοτέλεια των Ανώτατων Ιδρυμάτων, την αξιολόγηση και την κοινωνική λογοδοσία, σχεδιάζεται το νέο προφίλ των ΑΕΙ και ΤΕΙ, τα οποία -όπως φέρεται να επισημαίνουν ανώτατα στελέχη του υπουργείου Παιδείας- θα πάψουν να λειτουργούν και να διοικούνται με τη σημερινή μορφή. Είναι δεδομένη η πρόθεση για άρδην αλλαγές στο πλαίσιο επανασχεδιασμού της ανώτατης εκπαίδευσης, η οποία περιλαμβάνει πολλές πτυχές, όπως τη χωροταξική αναδιάρθρωσή της (με συγχωνεύσεις σχολών-ιδρυμάτων, κατάργηση τμημάτων κ.ά.), το σύστημα εισαγωγής σ' αυτήν, τη διανομή των συγγραμμάτων, την αλλαγή στα κριτήρια μετεγγραφών (που θα προηγηθεί του νόμου-πλαίσιο) κ.ά.
Αυτό που αναζητείται είναι το μοντέλο που θα ταιριάξει καλύτερα στην ελληνική περίπτωση και ειδικά σε ό,τι αφορά τον τρόπο διοίκησης, μιας και θα φέρει τα πάνω-κάτω. Ηδη έχουν αναζητηθεί και καταγράφονται δοκιμασμένα και επιτυχημένα πρότυπα διοίκησης. Οδηγός, πάντως, θα είναι όχι η προσπάθεια... για την ανακάλυψη της πυρίτιδας αλλά για μια αλλαγή με βάση τα διεθνώς κρατούντα και τις καλύτερες πρακτικές. Αλλωστε, κάπως έτσι είχε σκιαγραφήσει το ελληνικό πανεπιστήμιο ή μάλλον την απόπειρα επανασχεδιασμού του και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, όσες φορές κλήθηκε να το πράξει. Εξάλλου, οι κυβερνητικές εξαγγελίες δείχνουν με σαφήνεια την πρόθεση για ανατροπή των ελληνικών δεδομένων, η οποία είχε προαναγγελθεί από το 2007, όταν ο κ. Παπανδρέου αντιπολιτεύθηκε τον νόμο της Μαριέττας Γιαννάκου στη Βουλή. Τότε, με αρκετή ακρίβεια, είχε μιλήσει για ριζική αλλαγή στον τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων βάσει διεθνών προτύπων, ενώ είχε από τότε προσδιορίσει ως βασικούς άξονες λειτουργίας την αυτοτέλεια, την αξιολόγηση, την πιστοποίηση και τους νέους τρόπους χρηματοδότησης.
Το πλαίσιο για τις αλλαγές παραμένει ίδιο. Οι προθέσεις επιμένουν στην αναδιάρθρωση. Οι προτάσεις αποτελούν, προς το παρόν, αντικείμενο επεξεργασίας. Στα βασικά χαρακτηριστικά, ωστόσο, εντάσσονται τα στοιχεία εκείνα που σηματοδοτούν τα ξένα πρότυπα. Μεταξύ άλλων είναι:
* Η εμπλοκή προσωπικοτήτων εκτός της πανεπιστημιακής κοινότητας, είτε με ισχυρές είτε με περιορισμένες διοικητικές αρμοδιότητες. Στις περισσότερες, πάντως, περιπτώσεις αναλαμβάνουν τη διαφήμιση ή την εξεύρεση πόρων για το Ιδρυμα και γενικότερα την προώθηση και αξιοποίηση της εικόνας του.
* Η συνδρομή ενδοπανεπιστημιακών προσωπικοτήτων για τη σωστή και ουσιαστική διοίκηση του πανεπιστημίου.
* Η ύπαρξη συλλογικών οργάνων που ασκούν εποπτεία και αποτελούν τη δικλίδα ασφαλείας στην άσκηση εξουσίας. Σε πολλές περιπτώσεις συγκροτούνται κι αυτά από διακεκριμένες προσωπικότητες.
* Η λειτουργία ακαδημαϊκών οργάνων, αντίστοιχων με την ελληνική Σύγκλητο, που περιορίζονται στην αρμοδιότητα επί των ακαδημαϊκών θεμάτων.
Αξίζει να σημειωθεί πως δεν θεωρείται καθόλου τυχαία η απουσία της -πολυαναμενόμενης- ρύθμισης για τις πρυτανικές εκλογές από τον πολυνομοσχέδιο του υπουργείου που ψηφίστηκε πρόσφατα. Είχε ζητηθεί με ένταση η στάθμιση της ψήφου των φοιτητών κατά την εκλογή των πρυτανικών αρχών, ήτοι ο περιορισμός της επιρροής τους στο αποτέλεσμα και κατά συνέπεια η σχέση εξάρτησης των εκάστοτε υποψήφιων σχημάτων από τις φοιτητικές νεολαίες και τους συλλόγους.
Ο σχολιασμός από αρμόδια στελέχη πως η τελική ρύθμιση που θα περιλαμβάνεται στον νόμο για τα ΑΕΙ θα υπερκαλύπτει την ανάγκη γι' αυτή την αλλαγή βρίσκει τη σωστή του αντιστοίχιση στις προθέσεις για τη συνολική ανατροπή του τρόπου διοίκησης των Ανώτατων Ιδρυμάτων. Αλλωστε, ο ίδιος ο αρμόδιος υφυπουργός, Γιάννης Πανάρετος, σε σχετικές παρεμβάσεις των εκπροσώπων της πανεπιστημιακής κοινότητας (διοικήσεις, διδάσκοντες) έχει πολλάκις επαναλάβει την παρατήρηση πως πρωτίστως πρέπει να ξεκαθαριστεί τι περιμένουμε από τη διοίκηση ενός πανεπιστημίου. Επιπροσθέτως, ο ίδιος ο κ. Πανάρετος στην επίσκεψή του στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ανάμεσα στα πολλά θέματα περί τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, είχε συζητήσει και αυτά που αφορούν τα συστήματα διοίκησης και τους μηχανισμούς εξισορρόπησης μεταξύ αυτονομίας και κεντρικής διοίκησης.
Μένει να φανεί ποιο πρότυπο θα είναι αυτό που θα επιλεγεί ή μάλλον θα επικρατήσει καθώς οι προτάσεις είναι αρκετές και τα μοντέλα ακόμα περισσότερα. Κι αν στην Αμερική το μοντέλο πάνω-κάτω είναι ενιαίο, στην Ευρώπη δεν είναι έτσι. Βέβαια, τα πανεπιστήμια της Μ. Βρετανίας δεν απέχουν πολύ από το αμερικανικό μοντέλο. Τα κεντροευρωπαϊκά, ωστόσο, είναι πιο συντηρητικά και προσιδιάζουν στο ελληνικό. Στα περισσότερα συστήματα διοίκησης, πάντως, η εξουσία ασκείται πιο συλλογικά απ' ό,τι στη χώρα μας και σίγουρα με περισσότερη απόσταση από το κράτος.
Η απεξάρτηση από την πολιτεία θα αποτελέσει βασική επιδίωξη της επικείμενης ανατροπής. Εξ ου και οι προθέσεις για αλλαγές που θα ενταχθούν σ' ένα λιτό θεσμικό πλαίσιο, με λίγα άρθρα και με διατάξεις που θα δίνουν στα Ιδρύματα τη δυνατότητα να διαμορφώνουν τα ίδια -σε μεγάλο βαθμό- τον τρόπο λειτουργίας. Εξ ου και η σκέψη για έναν εσωτερικό κανονισμό ισχυρό και με περιεχόμενο που έως τώρα αποτελεί μέρος του νόμου. Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα περιλαμβάνει τις βασικές προδιαγραφές. Τα βασικά στοιχεία για τη δομή, τη λειτουργία και τους στόχους θα τα ορίζει το ίδιο το Ιδρυμα μέσα από τον εσωτερικό κανονισμό του.
ΠΡΕΖΑ TV
17-5-2010
Αννα Ανδριτσακη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου