«ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΝΤ ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ ΙΔΙΟ»

«Είναι το καλύτερο τάιμινγκ για την ταινία μου. Το θέμα της είναι η κρίση, η επιβίωση, η πείνα» λέει ο 29χρονος σκηνοθέτης Γιώργος Ζώης. Είναι ο λιγότερο γκλάμορους και γνωστός από τους τέσσερις Ελληνες που σε περίπου τέσσερις εβδομάδες θα εκπροσωπήσουν το σινεμά μας στο 67ο Φεστιβάλ Βενετίας (1-11 Σεπτεμβρίου), αφού η δική του ταινία είναι η πρώτη του και μικρού μήκους. Το διάρκειας έντεκα λεπτών και χωρίς καθόλου λόγια «Casus Belli» επιλέχτηκε, πολύ κολακευτικά, για το διαγωνιστικό τμήμα μικρού μήκους της Μόστρα. Πρόεδρος της Orrizonti Jury, της κριτικής επιτροπής που θα διαλέξει την καλύτερη μικρή ταινία του φεστιβάλ, είναι η Σιρίν Νεσάτ, που κέρδισε πέρσι Αργυρό Λιοντάρι με την ταινία της «Γυναίκες χωρίς άντρες». Ο Γιώργος Ζώης μάλλον είναι στο ίδιο κλίμα με την περίφημη Ιρανή βίντεο-άρτιστ. Και η δική του ταινία έχει, απ' ό,τι φαίνεται, έντονη εικαστικότητα και αφαίρεση, παρ' όλο που ο σκηνοθέτης της δεν ξεπήδησε από κάποια σχολή καλών τεχνών, αλλά από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο όπου σπούδασε Εφαρμοσμένα Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες.
«Την πρώτη κιόλας φορά που πήρα στα χέρια μου κάμερα και έριξα μια ματιά μέσα από το βίζερ κατάλαβα ότι θέλω να γίνω σκηνοθέτης» θυμάται σήμερα ο Γιώργος Ζώης. «Το κάδρο μού φάνηκε σαν ένα σύμπαν που συντίθεται με όρους μαθηματικών και φυσικής». Μιλάει συχνά για το σινεμά με επιστημονικούς όρους. Μου λέει, για παράδειγμα, ότι οι ταινίες είναι «αισθητικά θεωρήματα που καταλήγουν σε απόδειξη ή θέτουν ερωτήματα» -ελπίζω να το μετέγραψα σωστά. Πέρασε πάντως κανονικά από τη Σχολή Σταυράκου και πήρε υποτροφία του Ιδρύματος Γουλανδρή («ο Κώστας Γαβράς με διάλεξε», λέει περήφανα), για να σπουδάσει σκηνοθεσία στην UdK του Βερολίνου.
Το σενάριο του «Casus Belli» είχε επιλεχθεί ως ένα από τα 15 καλύτερα σενάρια για να παρουσιαστεί στο Φόρουμ Ευρωπαίων Παραγωγών στο Φεστιβάλ του Κλερμόν-Φέραν, που θεωρείται το σημαντικότερο για ταινίες μικρού μήκους. Τελικά ο Γιώργος Ζώης βρήκε τον σωτήρα του στα πάτρια εδάφη. Λέγεται Μαρία Δρανδάκη. Είναι η παραγωγός και της ταινίας του Σύλλα Τζουμέρκα «Χώρα Προέλευσης», που συμμετέχει στην «Εβδομάδα Κριτικής» της φετινής Μόστρας. Και είχε πολλή δουλειά να κάνει. Το «Casus Belli» ήταν δύσκολη και μπελαλίδικη ιστορία.

Εκατόν σαράντα έξι ηθοποιοί!
«Αποτελείται», όπως μας εξηγεί ο σκηνοθέτης, «από εφτά μονόπλανα-τράβελινγκ. Το καθένα αφορά και μια... ανθρώπινη ουρά, που είναι στημένη έξω κυρίως από μέρη στα οποία γίνεται μια οικονομική, καταναλωτική συναλλαγή -αλλά όχι μόνο. Γυρίσματα έγιναν σε κλαμπ της Κηφισιάς, τράπεζες, σουπερμάρκετ, αλλά και εκκλησίες ή τό Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Ρηγίλλης». Στην ταινία συμμετέχουν εντελώς αφιλοκερδώς και με μεγάλο κέφι...146 επαγγελματίες ηθοποιοί, ανάμεσά τους οι Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Τζένη Θεωνά, Ιρις Πόνκενα, Ηλίας Γκόγιαννος, Λάμπρος Φιλίππου, Γιώργος Μπινιάρης. Δεν είναι μόνο Ελληνες, ανήκουν σε όλες τις εθνικότητες. Για να τους βρει ο Γιώργος Ζώης συγκέντρωσε 1.200 βιογραφικά και γύρισε 420 βιντεάκια πριν καταλήξει στους «πρωταγωνιστές» του. Ετσι τους θεωρεί όλους, «ισότιμους ρόλους». Αλλωστε για καθένα από τα 146 πρόσωπα που στέκουν στην ουρά είχε γράψει και από ένα προφίλ.
Εντάξει, αλλά τι γίνεται σ' αυτές τις ουρές που τόσο ενθουσίασαν τους ανθρώπους του Φεστιβάλ Βενετίας; Υπάρχει στόρι; «Η ταινία μου θα 'λεγα καλύτερα ότι είναι ένα concept, αλλά νομίζω ότι καλύπτει τους όρους αφήγησης» απαντά ο σκηνοθέτης. «Η ανθρώπινη ουρά δηλώνει την απόλυτη τάξη. Η ταινία όμως ενδιαφέρεται για το πέρασμα στην αταξία. Κάτι γίνεται, προτιμώ να μην το αποκαλύψω, και πάνε οι ήσυχες, στοιχισμένες ανθρώπινες ουρές, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Ο πρώτος μιας ουράς κάνει ένα βήμα και βρίσκεται στο τέλος μιας άλλης... Τελικά σχηματίζεται μια τεράστια γραμμή από ανθρώπους που πια δεν διαβιούν όπως πριν, αλλά επιβιώνουν προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν την οικονομική τρομοκρατία που όλοι υφιστάμεθα».

Η ταινία, μιας και δεν ακούγεται ούτε λέξη, θα μπορούσε να είναι γυρισμένη σε οποιαδήποτε δυτική πρωτεύουσα που αντιμετωπίζει ή θα αντιμετωπίσει κρίση. Είναι θυμωμένος ο Γιώργος Ζώης. «Το σύστημα κατέρρευσε. Το greek dream, αυτή η πλαστή ευημερία, μας τελειωσε και οι συνέπειες είναι τρομερές. Τον χειμώνα μάς περιμένουν ακραίες, βίαιες καταστάσεις. Δύο δρόμοι υπάρχουν, το λέει και η ταινία μου. Ή θα διαλέξουμε την ατομικότητα και την πειθαρχία, που οδηγεί στον φασισμό, ή τη συλλογικότητα και την ανυπακοή στην οικονομική τρομοκρατία».
Τι σχέση έχει η «ανυπακοή» με τη συμμετοχή σε ένα τόσο γκλάμορους φεστιβάλ σαν της Βενετίας; Ο Γιώργος Ζώης έχει απάντηση: «Με ενδιαφέρει να κάνει η ταινία μου ένα μεγάλο ταξίδι. Οχι μόνο σε φεστιβάλ, αλλά και με άλλους τρόπους. Στο Ιντερνετ, σε πλατείες, όπου θα διευκολύνεται η συλλογική αντίδραση των θεατών. Για μένα υπάρχει σινεμά προ ΔΝΤ και μετά ΔΝΤ. Χρειαζόμαστε όχι μόνο νέους ανθρώπους, αλλά νέες ιδέες και, κυρίως, νέες συνθήκες παραγωγής. Πιο ευέλικτους, λιγότερο εξαρτημένους από το κράτος. Το πολιτικο-κοινωνικό σινεμά είναι τρόπος ύπαρξης».
Οταν όμως αναφέρει τους αγαπημένους του σκηνοθέτες είναι όλοι τους περισσότερο εστέτ, παρά επαναστάτες: ο Τρίερ, ο Χάνεκε, ο Γουιντερμπότομ, ο Ούγγρος Φλίγκαουφ, αλλά και όλο το ρουμανικό σινεμά της άκρας λιτότητας και υπαινικτικότητας. Και, ναι, υπήρξε βοηθός του Θόδωρου Αγγελόπουλου στη «Σκόνη του χρόνου» και ο Τεό είδε το «Casus Belli» και του άρεσε.

Της ΒΕΝΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΡΕΖΑ TV
4-8-2010