ΓΕΜΙΖΟΥΝ ΑΝΤΙ ΝΑ ΑΔΕΙΑΖΟΥΝ ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ…ΕΡΕΥΝΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ…

Τι δεν έχει αλλάξει από το 1911 μέχρι σήμερα στη χώρα μας; Ο όρος της υφ' όρων απόλυσης κρατουμένων από τις φυλακές! Και τι άλλο δεν έχει αλλάξει; Ο λόγος και ο τρόπος που η εκάστοτε κυβέρνηση αυτού του τόπου χρησιμοποιεί αυτόν τον όρο.
Αυτό προκύπτει μεταξύ άλλων από την έρευνα του βρετανικού Πανεπιστημίου Queen Mary στο Λονδίνο, την οποία συνέταξε ο Λεωνίδας Κ. Χελιώτης, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ και λέκτορας Εγκληματολογίας στη Νομική Σχολή του Κουίν Μέρι στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και έχει τίτλο: «Ο θεσμός της υφ' όρων απόλυσης στην Ελλάδα».

Οπως επισημαίνει στην εισαγωγή του, «ο όρος της υφ' όρων απόλυσης χρονολογεί έναν αιώνα. Αυτό όμως που είναι εντυπωσιακό είναι πως καμία από τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει εδώ και έναν αιώνα δεν επέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα για μια προοδευτικά μεγάλης κλίμακας αλλαγή». Δηλαδή, επανένταξη κρατουμένων και αποσυμφόρηση των φυλακών.
Αντιθέτως, οι κρατούμενοι στις ελληνικές φυλακές αυξήθηκαν σημαντικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στη δεκαετία 1996-2006, κατά την οποία παρατηρεί αύξηση του ποσοστού των κρατουμένων (καταδικασθέντων και όχι προφυλακισθέντων) κατά 52,6%!
Επισημαίνει ο Λ. Χελιώτης: «Στην πραγματικότητα, στο πλαίσιο μιας πομπώδους ρητορικής με σκοπό την εξάλειψη σοβαρών αδικιών εις βάρος των κρατουμένων, ο όρος υφ' όρων απόλυση στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε περισσότερο για τον έλεγχο των κρατουμένων. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό από δύο φαινομενικά αντιφατικές, αλλά τελικά συμπληρωματικές έννοιες. Αφ' ενός μεν η υπό όρων απόλυση χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο μηδενικού κόστους για την ελάφρυνση των ήδη επιβαρημένων φυλακών και από την άλλη με τη μέθοδο "καρότου και μαστιγίου" ως μηχανισμός ελέγχου των κρατουμένων».

Εντυπωσιάζει, αλλά ο θεσμός φαίνεται να εφαρμόστηκε προς όφελος των κρατουμένων που πληρούσαν τα κριτήρια μόνον κατά τη διάρκεια της περιόδου 1917-1923. Το ποσοστό των κρατουμένων που ευεργετήθηκαν από το θεσμό ανήλθε στο 88%!

Παρέμειναν στη φυλακή μόνο ζωοκλέφτες, ληστές και γενικότερα κακοποιοί που απασχολούσαν διαρκώς τη δικαιοσύνη και ήταν χαρακτηρισμένοι ως υψηλού ρίσκου κρατούμενοι. Ομως, το 1933 η χορήγηση της υφ' όρων απόλυσης περιορίστηκε στην κατηγορία των κρατουμένων με μηδενικό ρίσκο. Το ελάχιστο όριο προφυλάκισης ανήλθε στους έξι μήνες και ένας κρατούμενος μπορούσε να ζητήσει την αποφυλάκισή του όταν συμπλήρωνε τα δύο τρίτα της ποινής.

Με την πορεία των χρόνων η υφ' όρων απόλυση «συγκεντρώθηκε στα χέρια παραδοσιακά σκληρών δικαστικών, με αποτέλεσμα να προκληθούν πρακτικοί περιορισμοί ως προς τη χορήγηση της σε κρατούμενους. Αυτό ακρωτηρίασε τον θεσμό και προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια αλλά και το θυμό των κρατουμένων», υπογραμμίζει ο Λ. Χελιώτης.

Παράλληλα, όπως επισημαίνει και ο ίδιος, με την απουσία των κοινωνικών υπηρεσιών τα κριτήρια αξιολόγησης κινδύνου σε περίπτωση αποφυλάκισης ενός κρατούμενου (για παράδειγμα, ο χαρακτήρας του) αφέθηκαν αποκλειστικά στους εισαγγελείς και αυτό δημιούργησε και δημιουργεί προβλήματα, όπως πιστοποιούν πηγές και από το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Αυτή τη στιγμή σε αρκετές ελληνικές φυλακές παρατηρείται δραματική έλλειψη υπαλλήλων στις κοινωνικές υπηρεσίες κι αυτό αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα. «Το ρόλο του τελικού κριτή κατέχουν σε ορισμένες περιπτώσεις συντηρητικοί (sic) εισαγγελείς οι οποίοι μπορεί να απαγορέψουν την άδεια σε κάποιον μόνον και μόνον επειδή είναι αξύριστος»!

Για τις άδειες που είναι προπομπός και ουσιαστικά συνιστούν δοκιμαστικό στάδιο ώστε να εφαρμοστεί στη συνέχεια η υφ' όρων απόλυση, συνεδριάζουν τα τοπικά συμβούλια των φυλακών. Ωστόσο, με νόμο που πέρασε ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Ν. Δένδιας τον Ιούλιο του 2009, σε περίπτωση που συμβούλιο με εισαγγελέα έχουν διαφορετική άποψη, καθοριστικό ρόλο παίζει η άποψη του εισαγγελέα. Και να σκεφτεί κανείς πως ο εισαγγελέας μπορεί να μην έχει ξαναδεί ποτέ στην ζωή του τον άνθρωπο που καλείται να κρίνει...

«Αν και περιορισμένα, τα ιστορικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι κρίσεις με τη μέθοδο της περιπτωσιολογίας (clinical judgments) έδωσε αφορμή για ένα ιδιοσυγκρασιακό και άδικο σύστημα», επισημαίνει ο Λ. Χελιώτης. Ενα σύστημα το οποίο, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες της Ε.Ε. που παρατηρώντας την δραματική αύξηση των κρατουμένων λόγο οικονομικής κρίσης στοχεύουν όλο και περισσότερο στην αναμόρφωσή του, επιμένει να είναι άδικο και άτολμο με τις όποιες συνέπειες...

Υφ' όρων απόλυση, τακτικές άδειες και θεσμός της εργασίας. Είναι τα τρία σημεία που χώρες με υψηλό δείκτη εγκληματικότητας και μετά τις έντονες παρεμβάσεις της Ε.Ε. του 2006 μεριμνούν πλέον για την αποφυλάκιση κρατουμένων ήδη ενταγμένων στην κοινωνία και όχι κακοποιών με «διδακτορικό» όπως συμβαίνει στη χώρα μας.

Από τα επίσημα στοιχεία που αναλύει ο Λ. Χελιώτης προκύπτει ότι, παρά τα κατά καιρούς μεγαλεπήβολα σχέδια των εκάστοτε κυβερνήσεων, τις εξεγέρσεις και τις αυτοκτονίες μέσα στις φυλακές, η χώρα μας επιμένει σε ένα σύστημα που αντί να αδειάζει τις φυλακές, τις γεμίζει...

Το ποσοστό των υποθέσεων των καταδικασθέντων κρατουμένων από το 1996 έως το 2006 αυξήθηκε κατά 73,5% και το ποσοστό των προφυλακισμένων κατά 15,3%! Το ενδιαφέρον είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά ανθρώπους που καταδικάστηκαν από πέντε έως είκοσι χρόνια (332,7%). Ακολουθούν οι καταδικασθέντες από τρία έως πέντε χρόνια, ποσοστό 323,3%, σε ισόβια κάθειρξη 144,1% και μέχρι έξι μήνες ποσοστό 122,4%.

Από τον Ιανουάριο του 2006 έως και τον Ιανουάριο του 2010 (στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης), προκύπτει πως έχουν μειωθεί οι κρατούμενοι με λίγα χρόνια φυλάκισης (μέχρι 5 χρόνια) αλλά έχουν αυξηθεί οι βαριές καταδίκες. Από 599 σε 823 οι ισοβίτες και οι κατάδικοι με 5-10 χρόνια από 2.000 αυξήθηκαν σε 2.594.

Τι συμβαίνει όμως στην Ευρώπη; Εδώ και χρόνια επικεντρώνονται σε προγράμματα επανένωσης των κρατουμένων με τις οικογένειές τους και επαγγελματική κατάρτιση αυτών με την ενίσχυση του θεσμού της κοινωνίας μέσω του θεσμού των τακτικών αδειών.

1η μαρτυρία

Μαρτυρία κρατούμενου στο ψυχιατρικό κατάστημα Κορυδαλλού:

«Τον Δεκέμβριο του 2009 πέρασα πειθαρχικό συμβούλιο ενώ ήδη με είχαν τέσσερις ημέρες στην απομόνωση χωρίς εισαγγελική διαταγή και έχοντας άτυπη απαγόρευση να πηγαίνουμε τουαλέτα με έναν συγκρατούμενό μου και ξεβρακώνοντάς μας 12 φορές την ημέρα... μόλις μας πέρασαν εισαγγελέα έφαγα εγκλεισμό έξι ημερών στην κάτω απομόνωση χωρίς στρώματα και κουβέρτες. Με έβγαλαν για φαΐ και νόμιζε ένας υπάλληλος ότι είχα κάτι στο χέρι μου ενώ είχα μόνον ψωμί. Μου είχαν πιάσει και μου έστριβαν το χέρι τουλάχιστον 5 υπάλληλοι. Ενώ δεν βρήκαν τίποτα μου βάλανε χειροπέδες και με βάραγαν 13 άτομα. Μου πάταγαν το κεφάλι κάτω και με είχαν σε λιπόθυμη κατάσταση τουλάχιστον μισή ημέρα...»

2η μαρτυρία

Μαρτυρία αδελφής κρατούμενου που πέθανε στις 25 Ιουνίου στα Γρεβενά:

«Σας γράφω στη μνήμη του αδελφού μου Στράτου του Βραζιλιάνου που πέθανε στις 25 Ιουνίου στις φυλακές σε ηλικία 34 ετών... Μετά από 12 χρόνια στη φυλακή για μικροκλοπές που έκανε στα 17 και στα 19 του και έφαγε συνολικά 28 χρόνια. Θα ήθελα πραγματικά κάποιος να μου πει αν αυτό είναι σωφρονισμός. Ο αδελφός μου για δέκα ημέρες μάς έλεγε ότι δεν ήταν καλά και ότι δεν τον πηγαίνουν σε γιατρό. Δεν μπορούσε να φάει και έτρεμαν τα χέρια του. Σε δύο ημέρες τον πήγανε σε ψυχίατρο. Είναι γελοίο! Τον ξαναπήγαν στην φυλακή, ενώ δεν ήταν καλά. Βάζουμε τον δικηγόρο μας να πάρει τηλέφωνο και η συνομιλία του με το όργανο της τάξης είναι:

Δικηγόρος: Πήρα τηλέφωνο για τον Στράτο. Γιατί δεν τον αφήσατε στον γιατρό;

Υπάλληλος: Μην αγχώνεστε, είναι καλά. Απλά θέλει να φύγει από εδώ γιατί δεν του αρέσει και γι' αυτό τα κάνει αυτά...

Πέντε ημέρες μετά, ο αδελφός μου πέθανε. Από ανακοπή καρδιάς μάς είπαν! Θα ήθελα να ξέρω γιατί άτομα σαν τον αδελφό μου για μαλακίες να τρώνε 30 χρόνια επειδή κλέβανε όταν ήταν πιτσιρίκια και γιατί δεν του έδωσαν ποτέ άδεια; Γιατί να ξαναγγίξω τον αδελφό μου σε φέρετρο παγωμένο μετά από 12 χρόνια; Γιατί τον αγνοήσανε επειδή ήταν ο κανένας...»

Της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΛΙΝΑΡΔΟΥ


ΠΡΕΖΑ TV
12-9-2010