Στις 22 Ιουνίου του 2009 η οικογένεια Αγγελοπούλου έδωσε ένα βίαιο τέλος στο εκδοτικό της εγχείρημα. Αν και δεν ήταν ξεκάθαρο για τους περισσότερους τότε, ο «Ελεύθερος Τύπος» ήταν το πρώτο θύμα της οικονομικής κρίσης στον χώρο των ΜΜΕ. Η ιδιοκτησία του ομίλου που είχε τον κύριο όγκο των δραστηριοτήτων της στο εξωτερικό είχε αισθανθεί τις επιπτώσεις της πολύ νωρίτερα από τους ανταγωνιστές της. Στην Ελλάδα η ύφεση ήταν ακόμα ήπια.
Ενα χρόνο αργότερα, σχεδόν το σύνολο των επιχειρήσεων των ΜΜΕ βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση με αυτήν στην οποία βρισκόταν το «Ιδρυμα Τύπου Α.Ε.» στις αρχές του καλοκαιριού του 2009. Το ρίγος για το άγνωστο μέλλον διαπερνά το σύνολο των εκδοτικών συγκροτημάτων. Απολύσεις και περικοπές αποδοχών, κλείσιμο συναφών δραστηριοτήτων, φήμες ότι έρχονται πολύ χειρότερα, βρίσκονται παντού στην ημερησία διάταξη. Η κρίση που εκδηλώθηκε σε τρία από τα τέσσερα μεγάλα συγκροτήματα του Τύπου με αφορμή τις απειλές για απολύσεις προσωπικού στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, οι ευθείες απειλές για «λουκέτο», και όχι μόνο, συνθέτουν αυτήν την εικόνα.
Σχεδόν όλες οι εισηγμένες επιχειρήσεις του κλάδου εμφανίζουν τεράστιο δανεισμό, που πρέπει να εξυπηρετηθεί. Αυτή είναι και η αχίλλειος πτέρνα των εκδοτικών συγκροτημάτων. Στις 30/6/2010 αθροίζονταν για τις επτά εισηγμένες επιχειρήσεις του κλάδου δάνεια ύψους 664 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων ένα μεγάλο μέρος είναι βραχυπρόθεσμα. Η πραγματικότητα ενδεχομένως να είναι χειρότερη από αυτά που αποτυπώνουν οι ισολογισμοί: Οπως έγραψε την περασμένη εβδομάδα ο διευθυντής του «Βήματος», Παντελής Καψής, «ο συνδυασμός της κρίσης του Τύπου με την οικονομική κρίση έχει προκαλέσει ασφυκτικές πιέσεις σε όλα τα Μέσα και έχει οδηγήσει σε οικονομικά αποτελέσματα που πολύ απλά δεν είναι δυνατόν να διατηρηθούν. Μιλάμε για ορίζοντα μηνών, αν όχι εβδομάδων. Ηδη πολλές εφημερίδες έχουν υποθηκεύσει όλα τα περιουσιακά στοιχεία τους και πληρώνουν τους μισθούς με δανεικά, την ίδια στιγμή που οι τράπεζες αρνούνται να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση. Για πόσο καιρό ακόμη μπορεί να συνεχιστούν έτσι τα πράγματα;»
Εύκολη λύση
Ο δανεισμός υπήρξε η εύκολη διέξοδος για τις εκδοτικές επιχειρήσεις ολόκληρη την προηγούμενη δεκαετία. Τα χρήματα που αντλήθηκαν, όμως, χρησιμοποιήθηκαν για την επέκταση των δραστηριοτήτων και τον πόλεμο για τα μερίδια αγοράς, και όχι για την απαραίτητη εξυγίανση επιχειρήσεων που ανταγωνίζονταν για μια πίτα η οποία μάλλον μίκραινε παρά μεγάλωνε.
Η χρονική καθυστέρηση με την οποία εκδηλώθηκε η κρίση στη χώρα μας επέτρεψε στα εκδοτικά συγκροτήματα να διατηρήσουν τις ψευδαισθήσεις τους ακόμα και μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, που είχε συνέπεια να κλείσει η στρόφιγγα του δανεισμού: Στην ετήσια οικονομική κατάσταση μιας εκ των εισηγμένων, για το 2008, σημειώνονται οι επιπτώσεις από την «αρνητική οικονομική συγκυρία», χωρίς ιδιαίτερη ανησυχία. «Η στασιμότητα της διαφημιστικής δαπάνης περιόρισε τις δυνατότητες αύξησης των συνολικών πωλήσεων του Ομίλου και της Μητρικής Εταιρείας», αναφερόταν εκεί. Ενα χρόνο αργότερα, η αντίστοιχη έκθεση διαβάζεται σαν δελτίο θυέλλης: «Η διεθνής αρνητική οικονομική συγκυρία είχε σημαντικές επιπτώσεις στην εξέλιξη εργασιών και δραστηριοτήτων του Ομίλου… Στην εγχώρια αγορά το 2009 καταγράφηκε μείωση στη διαφημιστική δαπάνη προς τις εφημερίδες κατά 8% και προς τα περιοδικά κατά 20%, με συνέπεια σημαντική πίεση στις πωλήσεις, στα έσοδα και τους όρους είσπραξης των απαιτήσεων...». H έκθεση αυτή θα μπορούσε να αναγράφεται σχεδόν στο σύνολο των ισολογισμών του χώρου. Και το ζητούμενο πλέον είναι αν σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής ύφεσης είναι δυνατόν να αποτραπούν σχεδόν προδιαγεγραμμένες εξελίξεις.
Οι ζημίες στον κλάδο αγγίζουν το 40%-50%
Οι συνθήκες δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο αντίξοες για την προσπάθεια αναδιάρθρωσης των εκδοτικών ομίλων. Λόγω της ύφεσης, όλες οι επιχειρήσεις του κλάδου καταγράφουν σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών το πρώτο εξάμηνο του 2009. Ο κύκλος εργασιών του ΔΟΛ (μητρική) υποχώρησε από τα 68,38 εκατ. ευρώ στα 56,35 εκατ. ευρώ, της Τεγόπουλος από τα 40,36 στα 33,11 εκατ., της «Καθημερινής» από τα 37,72 εκατ. στα 36,91 εκατ., της Τηλέτυπος (MEGA) από τα 75,19 εκατ. στα 68,99 και της Ελεύθερης Τηλεόρασης (Alter) από τα 57,06 στα 49,88 εκατ. ευρώ.
Αν ανατρέξει κανείς στα στοιχεία του 2008, η υποχώρηση είναι πολύ μεγαλύτερη, ξεπερνά σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και το 30%. Ο κλάδος καταγράφει έκρηξη των ζημιών, που αγγίζει στις εφημερίδες το 40% ή και το 50% και φτάνει στο τριπλάσιο ή και το πολλαπλάσιο στα κανάλια. Πολλές επιχειρήσεις εμφανίζουν και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2010 σημαντική αύξηση δανεισμού και συρρίκνωση της καθαρής τους θέσης (ίδια κεφάλαια), κάτι που ενισχύει το δαιμονικό κύκλο.
Η πολιτεία παρακολουθεί αυτήν την εξέλιξη αδρανής και ανήμπορη. Η στρόφιγγα της κρατικής διαφήμισης, που μπορούσε στο παρελθόν να σώσει ή να διευκολύνει τις επιχειρήσεις των ΜΜΕ, είναι ερμητικά κλειστή λόγω τρόικας, και θα παραμείνει έτσι και τα επόμενα χρόνια.
Οι τράπεζες πάλι, παρακολουθούν αυτά που συμβαίνουν με έντονη νευρικότητα. Μόνο και μόνο ο όγκος των δανείων που εμφανίζονται στους ισολογισμούς (γιατί υπάρχουν και άλλες υποχρεώσεις) τις προβληματίζει, άλλωστε δεν αγνοούν πως η κατάρρευση ενός μεγάλου ομίλου θα συμπαρασύρει συνδεδεμένες επιχειρήσεις και εν τέλει θα πλήξει και τις ίδιες. Κρούσεις για προγράμματα διάσωσης έχουν γίνει, οι τράπεζες όμως παραμένουν διστακτικές.
Του Παναγη Γαλιατσατου
ΠΡΕΖΑ TV
10-10-2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου