ΕΚΜΗΔΕΝΙΣΑΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Σε πλήρη εγκατάλειψη έχει οδηγηθεί το σύστημα ανακύκλωσης απορριμμάτων στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης, συμπαρασύροντας στην κατρακύλα και τον υπόλοιπο νομό.Η ευθύνη ανήκει κατά κύριο λόγο στο Σύνδεσμο ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης, ο οποίος διαχειρίζεται τα απορρίμματα περίπου του 61% του πληθυσμού, αλλά και στη διοίκηση του κεντρικού δήμου, ο οποίος παράγει περίπου το 40% των συνολικών απορριμμάτων της Θεσσαλονίκης και συνεργάζεται στενότατα με το Σύνδεσμο.
Απόδειξη της κατάρρευσης του συστήματος αποτελούν τα τραγικά ποσοστά ανακύκλωσης στο νομό Θεσσαλονίκης, ο οποίος καταγράφει ίσως το χαμηλότερο ποσοστό πανελλαδικά, που μετά βίας αγγίζει το 5%, όταν στο λεκανοπέδιο το αντίστοιχο μέσο ποσοστό φτάνει στο 35%. Τραγικότερο είναι το ποσοστό ανακύκλωσης στο δήμο Θεσσαλονίκης, το οποίο έπεσε πλέον κάτω και από το 1%(!), όταν στους δήμους της ανατολικής Θεσσαλονίκης κυμαίνεται μεταξύ 20% και 30%, ενώ υπάρχουν και δήμοι, όπως αυτός του Αμαρουσίου, όπου φτάνει μέχρι και στο 47%. Την ίδια ώρα στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτός της Ελλάδας και της Πορτογαλίας τα αντίστοιχα ποσοστά υπερβαίνουν το 20%, φτάνοντας σε ορισμένες (Βέλγιο, Γερμανία) ως και στο δυσθεώρητο 60%.

Αποκλειστικά υπεύθυνοι αυτής της τραγικής επίδοσης θεωρούνται ο Σύνδεσμος ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης και η διοίκηση του κεντρικού δήμου, που μάλιστα έχουν συνάψει τετραετές συμφωνητικό για τη διαχείριση των ανακυκλώσιμων υλικών, το οποίο λήγει τον Αύγουστο του 2011. Άλλωστε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Γιάννης Ζουρνάς υπήρξε επί σειρά ετών από τα εξέχοντα στελέχη της παράταξης του Βασίλη Παπαγεωργόπουλου, με τον οποίο συνυπέγραψε το ανωτέρω συμφωνητικό. Βάσει αυτού ο δήμος κάνει την αποκομιδή των ανακυκλώσιμων υλικών και ο Σύνδεσμος τα επεξεργάζεται, έχοντας την υποχρέωση να καταβάλλει στο δήμο τα ποσά τα οποία εισπράττει από τη μεταπώληση των υλικών αλλά και από τις επιδοτήσεις που λαμβάνει από την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ). Ωστόσο σύμφωνα με πληροφορίες όλα αυτά τα χρόνια ο Σύνδεσμος δεν απέδωσε ούτε ένα ευρώ προς το δήμο, αλλά και η διοίκηση του δήμου ουδέποτε φρόντισε να διεκδικήσει αυτά τα ποσά, τα οποία ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.

Ο νομός Θεσσαλονίκης παράγει περίπου το 9% της πανελλαδικής ποσότητας απορριμμάτων. Πρόκειται για περίπου 520.000 τόνους ετησίως, δηλαδή περίπου 1.400 τόνους ημερησίως. Εξ αυτών μέσω της ανακύκλωσης ανακτώνται περί τους 26.000 τόνους, δηλαδή μόλις το 5%.
Από τους 26.000 τόνους στο Σύνδεσμο ΟΤΑ Μείζονος Θεσσαλονίκης (ΣΟΤΑΜΘ) αντιστοιχούν μόλις οι 7.000 τόνοι, δηλαδή ποσοστό 1,3% ανακυκλώσιμου υλικού, παρότι διαχειρίζεται τα απορρίμματα περίπου 780.000 κατοίκων, από 30 δήμους του νομού, συμπεριλαμβανομένου και του δήμου Θεσσαλονίκης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το ποσοστό ανακύκλωσης στον κεντρικό δήμο βρίσκεται κάτω ακόμη και από το 1%! Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία τα ανακυκλώσιμα υλικά που ανακτώνται από τους κάδους του δήμου Θεσσαλονίκης ισοδυναμούν με την ποσότητα των απορριμμάτων τα οποία παράγονται στη διάρκεια μόλις έντεκα ημερών σε σύνολο 365.
Αντιθέτως από τους υπόλοιπους δεκαπέντε δήμους που συνεργάζονται με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) ανακτώνται περί τους 19.000 τόνους ανακυκλώσιμα ετησίως, ποσοστό 3,7%, παρότι έχουν στη δικαιοδοσία τους το 41% του πληθυσμού, δηλαδή περί τους 493.000 κατοίκους.

Η ανακύκλωση των απορριμμάτων στο νομό Θεσσαλονίκης γίνεται με δύο τρόπους. Τον πρώτο τον διαχειρίζεται ο ΣΟΤΑΜΘ.
Η αναποτελεσματικότητα αυτού του συστήματος ξεκινά ακόμη από την πηγή του, δηλαδή από τους κάδους συγκέντρωσης των απορριμμάτων, καθώς το σύστημα του ΣΟΤΑΜΘ χρησιμοποιεί 21 διαφορετικά είδη κάδων!
Τη δεύτερη γραμμή αποκομιδής και διαχείρισης των ανακυκλώσιμων υλικών στο νομό Θεσσαλονίκης διαχειρίζεται η ΕΕΑΑ. Σε αυτήν συμμετέχουν οι έντεκα δήμοι της ανατολικής Θεσσαλονίκης (Θέρμη, Καλαμαριά, Χορτιάτης, Πεύκα, Πανόραμα, Πυλαία, Θερμαϊκός, Μίκρα, Βασιλικά, Μηχανιώνα, Επανομή), καθώς και άλλοι οι οποίοι αποχωρούν σταδιακά από τη δικαιοδοσία του ΣΟΤΑΜΘ κατευθυνόμενοι προς την ΕΕΑΑ. Το σύστημα της ΕΕΑΑ χρησιμοποιεί μόνο ένα είδος κάδου για όλα τα υλικά. Επιπλέον η ΕΕΑΑ παραχωρεί στους δήμους κάδους και απορριμματοφόρα και οι δήμοι βάζουν το προσωπικό και καλύπτουν τα λειτουργικά έξοδα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το σύστημα του ΣΟΤΑΜΘ διαθέτει περίπου 3.900 κάδους για 780.000 κατοίκους, ενώ αυτό της ΕΕΑΑ περίπου 8.000 κάδους για 493.000 κατοίκους.
Δηλαδή οι δήμοι που συνεργάζονται με την ΕΕΑΑ εξασφαλίζουν για ανακύκλωση διαθέσιμα 17,8 λίτρα ανά κάτοικο κατά μέσο όρο (η μέγιστη παρέχεται στο δήμο Θέρμης με 22 λίτρα/κάτοικο). Αντιθέτως ο ΣΟΤΑΜΘ διαθέτει 5,6 λίτρα ανά κάτοικο. Ειδικότερα στο δήμο Θεσσαλονίκης σύμφωνα με τα στοιχεία της αντιδημαρχίας Καθαριότητας υπάρχουν 1.310 κάδοι σε περίπου 200 σημεία, που εξασφαλίζουν κατά μέσο όρο γύρω στα 5 λίτρα ανά κάτοικο.
Πέραν αυτών στο σύστημα της ΕΕΑΑ η αποκομιδή των ανακυκλώσιμων υλικών γίνεται είτε καθημερινά είτε κάθε δεύτερη ημέρα, ενώ σε αυτό του ΣΟΤΑΜΘ κάθε τρίτη ημέρα ή και μία φορά την εβδομάδα.

Το παντελώς αναποτελεσματικό σύστημα ανακύκλωσης του Συνδέσμου σε συνδυασμό με τη μη καταβολή των χρημάτων εξαναγκάζει τον έναν μετά τον άλλον δήμο να εγκαταλείπει το βυθιζόμενο σκάφος του ΣΟΤΑΜΘ και να βαδίζει προς την ΕΕΑΑ. Αυτό έπραξαν ήδη οι δήμοι Αμπελοκήπων, Εχεδώρου, Αξιού, Αγίου Αθανασίου και Χαλάστρας, ενώ στα πρόθυρα της εξόδου βρίσκονται και άλλοι. Ήδη ο δήμος Συκεών, εκ των πρωτοπόρων σε όλα τα είδη της ανακύκλωσης (οργανικά απορρίμματα, μαγειρικά λίπη, μπαταρίες, ηλεκτρικές συσκευές κ.ά.), αποχωρεί και αυτός από το Σύνδεσμο λόγω της αναποτελεσματικότητας του συστήματος, καθώς του διατίθενται μόλις 150 κάδοι και παρ’ όλα αυτά κατορθώνει να συγκεντρώσει περί τους 750 τόνους ανακυκλώσιμα υλικά ετησίως, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 11% των ανακυκλώσιμων του Συνδέσμου. Ο δήμος Συκεών έχει υπογράψει σύμβαση με την ΕΕΑΑ και εντός των ημερών πρόκειται να του αποσταλούν περί τους 500 μπλε κάδους, καθώς και δύο απορριμματοφόρα. Το ίδιο πρόκειται να κάνουν και άλλοι δήμοι.

Τα προς ανακύκλωση υλικά οδηγούνται μετά την αποκομιδή στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Εκεί ποσοστό περίπου 70% αξιοποιείται και διατίθεται στο εμπόριο (χαρτί, αλουμίνιο, γυαλί, λευκοσίδηρος, κτλ.) και το υπόλοιπο 30% οδηγείται στη Μαυροράχη. Στο νομό Θεσσαλονίκης λειτουργούν σήμερα πέντε ΚΔΑΥ, εκ των οποίων τα τρία είναι ιδιωτικά.
Το πλέον απαρχαιωμένο είναι αυτό του ΣΟΤΑΜΘ στους Ταγαράδες με δυναμικότητα μόλις 20 τόνων ημερησίως. Αυτό έχει ως συνέπεια αρκετά συχνά τα ανακυκλώσιμα υλικά να σχηματίζουν βουνά έξω από τις εγκαταστάσεις του Κέντρου και λόγω της αδυναμίας διαλογής να οδηγούνται απευθείας στο ΧΥΤΑ. Ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη τον περασμένο Αύγουστο, όπως αποδεικνύουν οι φωτογραφίες τις οποίες δημοσιεύει η «Θ». Έτσι, ενώ οι Θεσσαλονικείς διαχωρίζουν τα υλικά και τα πετούν στους κάδους ανακύκλωσης, μεγάλο μέρος αυτών οδηγείται τελικώς απευθείας στο ΧΥΤΑ. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι οι Ταγαράδες είναι το μοναδικό από τα συνολικά 24 ΚΔΑΥ πανελλαδικά που αποφεύγει συστηματικά να δηλώσει τις ποσότητες των προς ανακύκλωση απορριμμάτων που υποδέχεται.
Στη Θέρμη λειτουργεί το ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ, δυναμικότητας 50 τόνων ημερησίως, το οποίο διαχειρίζεται ιδιώτης. Άλλα δύο ιδιωτικά ΚΔΑΥ υπάρχουν σε Καλλιθέα και Ιωνία, δυναμικότητας 20 και 30 τόνων αντιστοίχως. Τέλος εδώ και μερικούς μήνες λειτουργεί άλλο ένα ΚΔΑΥ στη ΒΙΠΕ Σίνδου, το οποίο είναι το πλέον σύγχρονο και με δυνατότητα διαλογής ακόμη και 500 τόνων ημερησίως. Παρ’ όλα αυτά κινδυνεύει να κλείσει, καθώς λόγω του πολύ χαμηλού ποσοστού ανακύκλωσης δεν υπάρχει διαθέσιμη πρώτη ύλη προς επεξεργασία, την ώρα που χιλιάδες τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών καταλήγουν ανεπεξέργαστοι στη Μαυροράχη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΑΑ το έτος 2008 σε ολόκληρη την Ελλάδα ανακτήθηκαν 182.778 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών. Από τα τρία ΚΔΑΥ που ήταν τότε σε λειτουργία στο νομό Θεσσαλονίκης (Θέρμης, Ταγαράδων και Καλλιθέας) ανακτήθηκαν συνολικά 20.796 τόνοι υλικών (το 11,3% της πανελλαδικής ποσότητας), που διατέθηκαν στο εμπόριο. Εξ αυτών οι 8.995 παρήχθησαν από τους Ταγαράδες (αντιστοιχία μόλις 3,3 κιλά ετησίως ανά κάτοικο), 8.428 από τη Θέρμη (20,3 κιλά ανά κάτοικο) και 3.353 από την Καλλιθέα (10,8 κιλά ανά κάτοικο).
Το 2009 από τα τέσσερα ΚΔΑΥ (το τέταρτο λειτούργησε τον Οκτώβριο του 2009, ενώ το πέμπτο δεν είχε λειτουργήσει ακόμη) ανακτήθηκαν συνολικά 26.054 τόνοι υλικών (αύξηση κατά 25% σε σχέση με το 2008 και 10,1% της πανελλαδικής ποσότητας). Εξ αυτών 10.258 τόνοι παρήχθησαν από τη Θέρμη (αύξηση 12% σε σχέση με το 2008 και 22,7 κιλά ανά κάτοικο), 8.379 από το ιδιωτικό ΚΔΑΥ Καλλιθέας (αύξηση 76,1% σε σχέση με το 2008 και 16,6 κιλά ανά κάτοικο), 6.989 από το ΚΔΑΥ του Συνδέσμου στους Ταγαράδες (μείωση κατά 27% σε σχέση με το 2008 και μόλις 2,6 κιλά ανά κάτοικο) και 428 από το ιδιωτικό ΚΔΑΥ της Ιωνίας.
Με βάση την ανακυκλούμενη ποσότητα η ΕΕΑΑ καταβάλλει στους δήμους τις αναλογούμενες επιδοτήσεις, οι οποίες ανέρχονται σε περίπου 140 ευρώ ανά τόνο για όλα τα υλικά πλην του χαρτιού συσκευασίας, το οποίο επιδοτείται με 30 ευρώ ανά τόνο. Για το 2009 οι έντεκα δήμοι της ανατολικής Θεσσαλονίκης που είναι στο σύστημα της ΕΕΑΑ εισέπραξαν 208.743 ευρώ (71.000 η Καλαμαριά, 30.000 η Θέρμη, 28.000 η Πυλαία κ.ο.κ.). Την ίδια ώρα οι δήμοι οι οποίοι βρίσκονται στο σύστημα του ΣΟΤΑΜΘ δεν πήραν ούτε ένα ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες μόνον για το 2009 ο ΣΟΤΑΜΘ εισέπραξε από την ΕΕΑΑ 142.445 ευρώ.

Κατόπιν αυτών προκύπτει εύλογα το ερώτημα «για ποιον λόγο η ανακύκλωση δεν ανατίθεται εξ ολοκλήρου στην Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης;». Σύμφωνα με παράγοντα του δήμου Θεσσαλονίκης «η ανακύκλωση δικαιολογεί σε έναν μεγάλο βαθμό τη διατήρηση του Συνδέσμου, ο οποίος παραμένει έτσι ένας πόλος εξουσίας που μπορεί και διορίζει, ενώ διαχειρίζεται και ποσά διόλου ευκαταφρόνητα». Ο εναγκαλισμός Συνδέσμου και δήμου είναι απόλυτος με μοναδικό σκοπό την αλληλοεξυπηρέτηση των συμφερόντων των δύο εταίρων, σε βάρος όμως της αποτελεσματικότητας του συστήματος ανακύκλωσης.
Για παράδειγμα μόλις τον περασμένο Αύγουστο ο Σύνδεσμος ζήτησε να προσλάβει 127 εποχικούς, ενώ εκατοντάδες είναι οι εποχικοί τους οποίους προσλαμβάνει κάθε τόσο ο δήμος Θεσσαλονίκης στον τομέα της καθαριότητας. Εκτός από τα εκατοντάδες ρουσφέτια κατ’ έτος, τα οποία ρυθμίζουν ο κ. Ζουρνάς εκ μέρους του Συνδέσμου και ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Κώστας Καζαντζίδης από πλευράς δήμου, ουδεμία ενημέρωση υπάρχει και ως προς τα ποσά τα οποία εισπράττει ο Σύνδεσμος από τα ανακυκλώσιμα υλικά. Τα χρήματα αυτά θα έπρεπε να αποδίδονται στους δήμους αναλόγως των επιδόσεών τους στην ανακύκλωση. Ωστόσο, όπως αναφέρει «γαλάζιος» δήμαρχος στη «Θ», «όλα αυτά τα χρόνια δεν είδαμε ούτε ένα ευρώ. Συνεχώς μας λένε ότι τα χρήματα διατίθενται, για να καλύψουν τις ανάγκες του Συνδέσμου».

Του Νίκου Ηλιάδη

ΠΡΕΖΑ TV
18-10-2010