Οι πρώτες αποκαλύψεις που περιλαμβάνονται στα διπλωματικά τηλεγραφήματα τα οποία διέρρευσαν από τη Wikileaks προκαλούν διάφορες σκέψεις. Για ένα δημοσιογράφο, δείχνουν αυτά που κρύβονται πίσω από τις βαρετές χειραψίες που δημοσιεύονται στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων και φωτίζουν την πρώτη ύλη από την οποία είναι φτιαγμένη η ιστορία. Για έναν πολίτη, αυτή η συνεχής ροή απορρήτου υλικού προκαλεί ορισμένες ανησυχίες: η διπλωματία είναι κάτι δύσκολο, οι διπλωμάτες είναι κι αυτοί άνθρωποι κι έχουν συχνά επίμαχες απόψεις. Ο βρετανός ιστορικός Τίμοθι Γκάρτον Ας έχει διαμορφώσει μέχρι στιγμής μια μάλλον θετική εικόνα: «Η προσωπική μου άποψη για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει ανεβεί αρκετές βαθμίδες», είπε.
«Πολλά από αυτά που βλέπουμε στα τηλεγραφήματα αποτελούν έργο πρώτης τάξεως». Πράγματι, από αυτά που διαβάζουμε διακρίνουμε πόσο σύνθετη είναι η σημερινή παγκόσμια κατάσταση, πόσες απειλές προέρχονται από την τρομοκρατία, πόσο πολύπλοκα είναι τα στρατηγικά συμφέροντα, πόσο εύθραυστες οι ανθρώπινες προσωπικότητες.
Ας σκεφτούμε τον συνταγματάρχη Καντάφι που ταξιδεύει πάντα με την Oυκρανή νοσοκόμα του ή τον Τσετσένο ηγέτη που κολυμπάει σ'ένα μπάνιο με βότκα, έχοντας το πιστόλι στη ζώνη.
Ας σκεφτούμε ακόμη τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, τον οποίο οι Αμερικανοί θεωρούν απολύτως αναξιόπιστο αφού δεν μπορεί να κάνει διάκριση ανάμεσα στα ιδιωτικά και τα δημόσια συμφέροντα. Δικαίως η Χίλαρι Κλίντον θεωρεί ότι μπορεί να γίνονται υπόγειες οικονομικές συμφωνίες ανάμεσα στον ιταλό πρωθυπουργό και τον Βλαντίμιρ Πούτιν, γράφει ο Αλεξάντερ Στίλλε στη Ρεπούμπλικα. Πώς αλλιώς να εξηγηθούν τα μακρά ταξίδια του Μπερλουσκόνι στη Ρωσία, οι οικογενειακές διακοπές του ρώσου πρωθυπουργού στη βίλλα της Σαρδηνίας, η αποκάλυψη της πόρνης πολυτελείας Πατρίτσια ντ' Αντάριο ότι πέρασε τη νύχτα της στο «κρεβάτι του Πούτιν»; Είναι νωρίς για να πει κανείς αν αυτές οι αποκαλύψεις κάνουν καλό ή κακό.
Πολύ συχνά η διπλωματία απαιτεί να γίνονται συμφωνίες με δυσάρεστους ανθρώπους ή να επιδεικνύεται κάποια υποκρισία για να συμφιλιώνονται αντιτιθέμενα συμφέροντα. Είναι πάντως πολύ ενδιαφέρον να διαβάζει κανείς πώς πολλοί άραβες ηγέτες καλούν ιδιωτικά τις Ηνωμένες Πολιτείες να σταματήσουν το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ενώ δημοσίως διαμαρτύρονται όταν η Ουάσινγκτον συμφωνήσει σε κάτι συγκεκριμένο με το Ισραήλ. O Μιγκέλ Ανχελ Μπαστενιέρ εισάγει στην Ελ Παϊς τον όρο «χακτιβισμός», δηλαδή τον ακτιβισμό των χάκερ, που μετατρέπεται στο μεγάλο κίνημα αντικουλτούρας του 21ου αιώνα.
Δεν είναι τόσο ότι επιστρέφει η δεκαετία του '60 όσο ότι μια προσέγγιση των σχέσεων του πολίτη με τα κοινά παίρνει μια νέα μορφή έκφρασης χάρις στις νέες τεχνολογίες. Στο φαινόμενο που δημιουργείται από τις αποκαλύψεις της Wikileaks πρέπει να διακρίνει κανείς δύο στοιχεία: το ίδιο το πληροφοριακό υλικό και την πολιτική και ηθική ιδιοκτησία του. Είναι απολύτως δικαιολογημένο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να ωρύεται και η Χίλαρι Κλίντον να λέει ότι με τον τρόπο αυτό δεν μπορεί να ασκηθεί εξωτερική πολιτική. Υπάρχει μια αντίφαση ανάμεσα στα συμφέροντα της κυβέρνησής της - όπως και οποιασδήποτε κυβέρνησης - και το δικαίωμα της παγκόσμιας κοινής γνώμης να γνωρίζει.
Ο Τζούλιαν Ασάνζ, όποια κι αν είναι η θρησκεία ή η ιδεολογία του - αν έχει κάποια -, δεν είναι ένας «χακτιβιστής» της Δεξιάς ή της Αριστεράς, αλλά ένας πολίτης που εξεγείρεται κατά των θεσμών. Ενας αντάρτης ή ελεύθερος σκοπευτής της πληροφορικής. Κι επειδή φοβάται ότι κάποια αμερικανική υπηρεσία μπορεί να πάρει τη δικαιοσύνη στα χέρια της, έχει κρύψει σε ασφαλές μέρος ένα πακέτο με νέες αποκαλύψεις, χωρητικότητας 1,4 gB, πολλαπλάσιο δηλαδή των 250.000 τηλεγραφημάτων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Υπάρχει βέβαια ένας μεγάλος κίνδυνος: καθεστώτα όπως εκείνα της Βόρειας Κορέας ή του Ιράν να θεωρήσουν ότι αυτές οι αποκαλύψεις αποτελούν συνωμοσία της αμερικανικής κυβέρνησης και να σκληρύνουν ακόμη περισσότερο τη στάση τους. Μερικοί σινολόγοι αμφισβητούν ήδη την ακρίβεια των τηλεγραφημάτων, που αποκαλύπτουν μεταξύ άλλων ότι η Κίνα θα ήταν διατεθειμένη να αποδεχθεί την ενοποίηση της Κορέας.
Στο κάτω-κάτω, λένε, οι διπλωμάτες δεν είναι παρά δημοσιογράφοι με καθαρά πουκάμισα. Μερικές φορές παρερμηνεύουν τις συζητήσεις. Ο άλλος κίνδυνος είναι οι διπλωμάτες να σταματήσουν να συνομιλούν μεταξύ τους, φοβούμενοι ότι αυτά που λένε μια μέρα θα δημοσιευτούν στις εφημερίδες. Και σε μια δημοκρατική χώρα της Δύσης, κάτι τέτοιο δεν έχει σοβαρές συνέπειες. Ο πρόεδρος Καρζάι του Αφγανιστάν ή ο βασιλιάς Αμπντάλα της Σαουδικής Αραβίας, όμως, δεν αντιδρούν αναγκαστικά όπως η Αγγελα Μέρκελ ή ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Σε κάθε περίπτωση, γράφει ο Τζόναθαν Πάουελ στην Γκάρντιαν, οι συγκεκριμένες διαρροές μπορεί να αλλάξουν τους κανόνες ασφαλείας, αλλά όχι και τη διπλωματία. Σε τελευταία ανάλυση, δεν έχουμε βρει έναν καλύτερο τρόπο διαχείρισης των ανθρωπίνων υποθέσεων.
(Πηγές: La Repubblica, El Pais, The Guardian)
ΠΡΕΖΑ TV
1-12-2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου