ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ :ΠΩΣ ΚΑΘΑΡΙΣΑΝ ΜΕ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ

«Μα, επιτέλους, πρέπει κάπου να πάνε!». «Ναι, αλλά όχι εδώ».

Επί χρόνια προσδοκούμε να εξαφανίσουμε τους τόνους των σκουπιδιών που παράγουμε. Και επί χρόνια επιχειρούμε να διώξουμε τις εκατοντάδες ανά την επικράτεια χωματερές όσο μακρύτερα γίνεται. Οι ποσότητες των αποβλήτων μας πολλαπλασιάστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, όταν οι αλλαγές στις καταναλωτικές μας συνήθειες αποδείχτηκαν ευθέως ανάλογες με τον... όγκο των απορριμμάτων που εναποθέταμε καθημερινά στους κάδους μας.

Η ποσότητα των παραγόμενων σκουπιδιών σε συνάρτηση με τις εξαγγελίες για δημιουργία νέων χωματερών και τις αντιδράσεις των κατοίκων φέρνει στην επιφάνεια το μόνιμο πρόβλημα της χώρας μας: την αδυναμία διαχείρισης των απορριμμάτων της.

Οπως φαίνεται από την έρευνα που έκανε η «Ε» στα συστήματα αποκομιδής και διαχείρισης των απορριμμάτων τεσσάρων χωρών της Ευρώπης -Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, Δανία- το ζήτημα «σκουπίδια» τείνει να μην απασχολεί κανέναν. Κυρίως διότι σ' αυτές τις χώρες, όπως και σε άλλες, λιγότερο εύρωστες οικονομικά, δεν μιλάμε πια για διαχείριση «απορριμμάτων», αλλά «υπολειμμάτων», μιας και η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση των υλικών γίνεται συνειδητά από τους ίδιους τους πολίτες.

Ετσι, ενώ στην Ελλάδα εξακολουθούμε να ερίζουμε για το πού θα δημιουργηθεί η νέα χωματερή, σε άλλες χώρες όχι μόνο εξελίσσουν τους ήδη προηγμένους χώρους διαχείρισης των υπολειμμάτων τους, αλλά επιδιώκουν να βγάλουν και... κέρδος από τα απομεινάρια των σκουπιδιών τους, μετατρέποντάς τα σε θερμότητα και βιοενέργεια.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Τα πάντα ανακυκλώνονται

Στη Γερμανία τα πάντα ανακυκλώνονται και επαναχρησιμοποιούνται. Σε κάθε σπίτι ή διαμέρισμα στις πόλεις και τα χωριά της Γερμανίας υπάρχουν ειδικά κιβώτια για τα απορρίμματα, τα οποία είναι προσβάσιμα μόνον από τους ενοίκους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις κλειδώνουν για να μην υπάρχουν διαρροές. Υπάρχουν, μάλιστα, διάφοροι τύποι κάδων ανακύκλωσης με διαφορετικά χρώματα (κίτρινος για τα υλικά συσκευασίας, πράσινος για τα χαρτιά, καφέ για τα οργανικά απορρίμματα, γκρι για όλα όσα δεν ανακυκλώνονται κ.λπ.), με αποτέλεσμα η διαλογή να γίνεται στην «πηγή», από τον ίδιο τον πολίτη, και να εξασφαλίζεται το μειωμένο κόστος. Η ανακύκλωση συσκευασιών ξεπερνάει το 50%, με το ποσοστό αυτό να αυξάνει διαρκώς, μιας και οι παραβάτες έρχονται συχνά αντιμέτωποι με πολύ υψηλά πρόστιμα.

Από τον Ιούνιο του 2005 έχουν καταργηθεί, ουσιαστικά, οι 55.000 παραδοσιακές χωματερές που λειτουργούσαν σ' όλη την επικράτεια και έχουν αντικατασταθεί με μερικά από τα πλέον προηγμένα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων στον κόσμο, που δέχονται μόνον ό,τι έχει απομείνει από τα απορρίμματα που έχουν -υποχρεωτικά- ανακυκλωθεί. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόνο το 1% των οικιακών απορριμμάτων καταλήγει σε ΧΥΤΑ, ενώ ανακυκλώνεται σχεδόν το 100% των μπαταριών και των λιπαντικών αυτοκινήτων.

Στόχος της Γερμανίας είναι το 2020 όλες οι χωματερές να αποτελούν παρελθόν και να αξιοποιεί το 100% των απορριμμάτων της, μέσα από τη δημιουργία νέων αποτεφρωτήρων, εργοστασίων βιολογικής και μηχανικής επεξεργασίας απορριμμάτων και εγκαταστάσεις κομποστοποίησης οργανικών απορριμμάτων.

ΔΑΝΙΑ

Ζεσταίνονται με αποτέφρωση

Η Δανία φαίνεται πως έχει προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα όσον αφορά τη διαχείριση των σκουπιδιών της. Τα απορρίμματα σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ανακυκλώνονται στα εξειδικευμένα κέντρα, ενώ τα υπόλοιπα σκουπίδια (όσα δεν επιδέχονται περαιτέρω επεξεργασίας) κατευθύνονται προς τα γιγαντιαία εργοστάσια αποτέφρωσης, τα οποία τα μετατρέπουν σε θερμότητα και ηλεκτρισμό, τροφοδοτώντας με ενέργεια δεκάδες περιοχές της χώρας. Σήμερα η Δανία έχει περίπου 30 τέτοιες μονάδες αποτέφρωσης που εξυπηρετούν πάνω από 100 κοινότητες, ενώ σχεδιάζει τη δημιουργία άλλων 10. Η ανάπτυξη αυτών των μονάδων, μάλιστα, έχει περιορίσει το ενεργειακό κόστος και την εξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο, ενώ χάρη σ' αυτές έχει μειωθεί ο αριθμός των χωματερών. Σημειώνεται ότι οι κάτοικοι έχουν υποδεχτεί με χαρά αυτές τις μονάδες αφού είναι πολύ καθαρές και... αυξάνουν την αξία των ακινήτων τους, μιας και ρίχνουν σημαντικά το κόστος θέρμανσης.

Η Δανία συχνά συμμετέχει σε νέα, προηγμένα προγράμματα διαχείρισης των απορριμμάτων. Ο δήμος Μπογκένς, για παράδειγμα, εφάρμοσε πρόσφατα ένα πρόγραμμα βασισμένο στο βάρος των απορριμμάτων κάθε πολίτη, όπου το τέλος αποκομιδής των σκουπιδιών διαμορφώνεται με βάση την ποσότητα των απορριμμάτων.

Σε γενικές γραμμές, σε όλη τη χώρα εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα βασισμένο στο βάρος/όγκο των απορριμμάτων, χρεώνοντας κάθε νοικοκυριό με βάση τη λογική «ο ρυπαίνων πληρώνει». Παράλληλα, δίνονται κίνητρα για ανακύκλωση και μείωση του όγκου των απορριμμάτων και μοιράζονται κάδοι κομποστοποίησης.

ΓΑΛΛΙΑ

Διαχωρισμός με ειδικούς κάδους

Στη Γαλλία εδώ και οχτώ χρόνια έχει ψηφιστεί νόμος που ορίζει ότι οι ΧΥΤΑ της χώρας θα δέχονται μόνον υλικά που δεν μπορούν να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας. Σε κάθε περίπτωση, χώροι υγειονομικής ταφής εξακολουθούν να υπάρχουν, ωστόσο ο όγκος των σκουπιδιών έχει περιοριστεί σημαντικά, μιας και γίνεται ανακύκλωση και διαλογή των απορριμμάτων.

Τα σκουπίδια στη Γαλλία τυγχάνουν επεξεργασίας σε ειδικές μονάδες αποτέφρωσης, προκειμένου να παράγουν βιοαέριο και θέρμανση. Από το 2006, μάλιστα, οι Γάλλοι κατάφεραν να παράξουν μέσω της καύσης των σκουπιδιών τους σε αποτεφρωτήρες αρκετή ενέργεια για να τροφοδοτήσουν ένα εκατομμύριο σπίτια με ηλεκτρισμό και 600.000 με θέρμανση. Το 2004 τα περίπου 130 γαλλικά εργοστάσια αποτέφρωσης αξιοποιούσαν το 95% των αποτεφρωμένων αποβλήτων υπό μορφή ενέργειας.

Η υπηρεσία καθαριότητας στις πόλεις και την επαρχία της Γαλλίας είναι δημοτική και το περίπου 70% των αστικών απορριμμάτων περνάνε από ειδική επεξεργασία προκειμένου να ανακυκλωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Στο Παρίσι τα σκουπίδια διαχωρίζονται μέσα σε ειδικούς κάδους διαφορετικών χρωμάτων και τα αντίστοιχα φορτηγά τούς περισυλλέγουν δύο φορές την εβδομάδα. Το κόστος αποκομιδής και μεταφοράς καλύπτεται από τους ίδιους του κατοίκους της πόλης, μέσω του λεγόμενου «taxe d'habitation» -αντίστοιχου των δικών μας δημοτικών τελών.

Συνεπείς στις επιταγές της Ε.Ε. για την εκπομπή βλαβερών αερίων κάποιες επαρχιακές πόλεις της Γαλλίας επιστράτευσαν αμαξάκια με... άλογα για την αποκομιδή των σκουπιδιών, με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος.

Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ

Υψηλά τέλη καθαριότητας

Παρ' ότι η Αγγλία δεν βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες που προπορεύονται στον τομέα της σωστής διαχείρισης των απορριμμάτων τους, ωστόσο ένα σημαντικό ποσοστό των οικιακών σκουπιδιών ανακυκλώνεται, μειώνοντας σημαντικά τον όγκο που καταλήγει στη χωματερή.

Το 20-30% των οικιακών απορριμμάτων της χώρας ανακυκλώνεται ή επαναχρησιμοποιείται, ενώ στόχος είναι αυτό το ποσοστό ν' αυξηθεί περαιτέρω μέχρι το 2015. Στις μονοκατοικίες περιμετρικά του κέντρου του Λονδίνου οι ιδιοκτήτες συλλέγουν τα σκουπίδια σε πλαστικές σακούλες στο σπίτι ή στην «πίσω αυλή» και τα βγάζουν στην εξώπορτα την ημέρα που πρόκειται να περάσει η υπηρεσία αποκομιδής του δήμου (Waste Collection Authority). Για τις πολυκατοικίες του κέντρου υπάρχουν ειδικοί κάδοι στην εξώπορτα κάθε κτηρίου. Κάθε κάτοικος πληρώνει (υψηλά) δημοτικά τέλη για την υπηρεσία καθαριότητας, τα οποία υπολογίζονται με βάση την περιοχή κατοικίας και τα τετραγωνικά του σπιτιού.

Παρ' ότι μέχρι πρόσφατα η Αγγλία ήταν αρκετά πίσω στο θέμα της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης των απορριμμάτων, σήμερα περίπου το 40% των σπιτιών με κήπο επεξεργάζεται τα οργανικά απορρίμματά του με τη μέθοδο της κομποστοποίησης. Ειδικοί κάδοι γι' αυτό τον σκοπό παραχωρούνται από τους ίδιους τους δήμους στους ενδιαφερόμενους. Βέβαια, ακόμα και στην Αγγλία ένα μεγάλο μέρος των σκουπιδιών καταλήγει σε χωματερές -μέχρι το 2005 το 67% των απορριμμάτων απλώς κατέληγε να θάβεται. Σε ό,τι αφορά την καύση των απορριμμάτων, δεν είναι διαδικασία ιδιαίτερα διαδεδομένη: μόλις το 8-10% του συνόλου των σκουπιδιών καταλήγει στις ειδικές μονάδες αποτέφρωσης.

Της ΚΑΤΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗ

ΠΡΕΖΑ TV
5-1-2011