ΜΕΡΟΚΑΜΑΤΟ ΣΤΟΝ ΚΑΔΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΡΑΚΟΣΥΛΛΕΚΤΕΣ

Aναζητά στον κάδο οτιδήποτε μπορεί να έχει αξία: τρόφιμα, ρούχα ή παλιές συσκευές. Το μεροκάματό της, αν είναι τυχερή, μπορεί να φτάσει μέχρι τα 40 ευρώ την ημέρα - για τους παλιούς και πιο οργανωμένους μπορεί να ξεπεράσει τα 100 ευρώ. Όσο για τα ρούχα που συλλέγουν, τα περισσότερα καταλήγουν στις λαϊκές αγορές της Αλβανίας.

Με ένα χαρτόκουτο ή με ένα μεταλλικό δοχείο προσαρμοσμένο σε ένα παλιό καρότσι, με παλιά τρίκυκλα, που επανεμφανίστηκαν στους δρόμους της πόλης, ή Γυναίκα Ρομά αναζητά στον κάδο οτιδήποτε μπορεί να έχει αξία: τρόφιμα, ρούχα ή παλιές συσκευές. απλώς με μαύρες σακούλες στα χέρια, κάθε μέρα εκατοντάδες ρακοσυλλέκτες βγαίνουν για το μεροκάματο του... κάδου.
Για τους τυχερούς, μπορεί να φτάσει μέχρι τα 40 ευρώ την ημέρα, για τους παλιούς και πιο οργανωμένους μπορεί να ξεπεράσει τα 100 ευρώ! Οι υπόλοιποι, οι πιο φτωχοί των φτωχών, ζουν μέσα στην εξαθλίωση και απλώς αναζητούν κάτι για να χορτάσουν την πείνα τους.
Άνθρωποι όλων των ηλικιών, γέροι, γυναίκες με παιδιά στην αγκαλιά, νέοι άντρες, ζουν από τα σκουπίδια. Δεν ψάχνουν μόνο για αποφάγια. Καλώδια, ηλεκτρικές συσκευές και παλιά ρούχα είναι το πολύτιμο εμπόρευμα που βρίσκουν στους κάδους, το οποίο στη συνέχεια πωλούν.

Ντόπιοι και μετανάστες φτωχοδιάβολοι
Αν κάποτε οι ρακοσυλλέκτες ήταν κάποιες σκιές που έβγαιναν τα βράδια κι έψαχναν στα σκουπίδια, σήμερα τους συναντάς από το πρωί σε κάθε γειτονιά. Κανείς δεν ξέρει πόσοι είναι, σίγουρα όμως είναι πολύ περισσότεροι από το παρελθόν, καθώς στους έλληνες Ρομά προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια πληθυσμοί αλβανών Ρομά και βούλγαρων περιπλανώμενων. Ταξιδεύουν κατά ομάδες στη χώρα μας και διαβιούν είτε μέσα σε παλιά αυτοκίνητα είτε σε ερειπωμένα σπίτια και παραπήγματα. Πριν από μερικά χρόνια είχαν στήσει καταυλισμό πίσω από το Makro, σήμερα οι περισσότεροι αλβανοί Ρομ είναι εγκαταστημένοι στις δυτικές συνοικίες, ενώ οι Βούλγαροι κυρίως στις γειτονιές της ανατολικής Θεσσαλονίκης.Τα τρίκυκλα των γυρολόγων γεμίζουν πολλές φορές την ημέρα και αδειάζουν το εμπόρευμα στις μάντρες που συγκεντρώνουν σκραπ.

Την άνοιξη έρχονται κι άλλοι
“Βγαίνει μεροκάματο;” ρωτάμε έναν αλβανό ρακοσυλλέκτη που συναντήσαμε να τριγυρνάει με το τρίκυκλο στις γειτονιές του Ευόσμου, με τη βοήθεια ενός έλληνα που μιλάει τη γλώσσα των Ρομά. “Τις καλές ημέρες θα μαζέψω 35-40 ευρώ”, λέει. Αρνείται να σταθεί μπροστά στον φωτογραφικό φακό. Φοβάται, γιατί είναι στην Ελλάδα χωρίς χαρτιά. Ο εικοσάχρονος Βασίλι, απεναντίας, θέλει να φωτογραφηθεί. Ποζάρει με φόντο μια παλιά λευκή μερσεντές (άγνωστο σε ποιον ανήκει) και μάλιστα μας ρωτάει πότε θα τον δείξει η... τηλεόραση.
Ο Βασίλι ήρθε από τη Βάρνα της Βουλγαρίας πριν από τρία χρόνια και ζει μαζί με άλλα δεκαπέντε άτομα, άντρες, γυναίκες και μικρά παιδιά, σε ένα μικρό, ερειπωμένο σπίτι στο τέρμα της Χαριλάου. “Τώρα είμαστε λίγοι, την άνοιξη έρχονται και άλλοι, για να δουλέψουν. Είμαστε καμιά σαρανταριά μέσα στο σπίτι”, λέει ο Γκιόρκι δίπλα του, με τα ελάχιστα ελληνικά που γνωρίζει. Ποιος τους φέρνει, ποιος τους καθοδηγεί, ποιος εκμεταλλεύεται τα καλά αυτά μεροκάματα; Κανείς τους δεν απαντά.

Το μεροκάματο του... κάδουΟ Βασίλι ήρθε από τη Βάρνα της Βουλγαρίας για να βγάλει μεροκάματο από τα σκουπίδια. “Μέχρι και 70 ευρώ την ημέρα ή και 100, αν είσαι τυχερός”, λέει.
Οι άντρες κάνουν τη βαριά δουλειά: ηλεκτρικές συσκευές, κατασκευές από σίδερο... Οτιδήποτε είναι μεταλλικό είναι και πολύτιμο. “Τα σίδερα που μας φέρνουν οι παλιατζήδες τα αγοράζουμε προς 20 λεπτά το κιλό”, αναφέρει υπεύθυνος μάντρας, όπου συγκεντρώνονται από αμαξώματα αυτοκινήτων μέχρι μεταλλικές σόμπες και συρματόπλεγμα. Και αν η τιμή φαίνεται μικρή, ο Γκιόργκι μας εξηγεί πως δεν είναι δύσκολο να συγκεντρώσει 150 κιλά τη μέρα. “Αν είσαι τυχερός, μπορείς να βγάλεις μέχρι και 70 ευρώ ή ακόμη και 100 ευρώ”, παινεύεται. Αυτά τα μεροκάματα τα βγάζουν οι παλιοί ρακοσυλλέκτες, που ξέρουν τα κατατόπια και κυρίως διαθέτουν μεταφορικό μέσο. Οι ρακοσυλλέκτες που έχουν τρίκυκλο είναι προνομιούχοι. Μπορούν να κινούνται μέσα στα στενά, να αναπτύσσουν μεγαλύτερη ταχύτητα από ό,τι αν ήταν πεζοί και κυρίως μπορούν να φορτώνουν ό,τι μεταλλικό βρίσκουν στους κάδους. Δεν κυκλοφορούν μόνο στις φτωχογειτονιές αλλά και σε περιοχές όπου μένουν άνθρωποι μεσαίας και ανώτερης οικονομικά τάξης - εξάλλου αυτοί είναι πιθανότερο να πετάξουν μια ηλεκτρική συσκευή κι ας είναι σε σχετικά καλή κατάσταση.
Η εσοδεία της ημέρας θα καταλήξει στα σκραπατζήδικα που υπάρχουν στις παρυφές της πόλης, πολλά από τα οποία είτε είναι παράνομα είτε λειτουργούν με άδειες που έχουν λήξει. Στις μάντρες αγοράζουν το παράνομο υλικό φθηνά από τους Ρομά, φυσικά χωρίς παραστατικά, και το διακινούν με φορτηγά σε χαλυβουργίες και χυτήρια.


Ξέρουν πότε περνούν τα απορριμματοφόρα

Η δουλειά είναι καθορισμένη. Κάθε ομάδα έχει τη δική της περιοχή της και ξέρει πότε περνάει το απορριμματοφόρο, ώστε να περάσει πριν από την αποκομιδή. Οι ρακοσυλλέκτες ζουν σε ερειπωμένα σπίτια στις γειτονιές της πόλης σε ομάδες των είκοσι έως σαράντα ατόμων. Οι γυναίκες βγαίνουν με τα καρότσια που πάνω τους έχουν προσαρμόσει ένα χαρτόκουτο ή μια μικρή τσίγκινη μπανιέρα. Ψάχνουν συνήθως για καλώδια, που έχουν καλή τιμή (στις μάντρες κάθε κιλό πιάνει τα 3-4 ευρώ), και είναι εύκολο να τα κουβαλήσουν. Μαζεύουν και τα παλιά ρούχα που βρίσκουν είτε δίπλα είτε μέσα στους κάδους. Αυτά θα συγκεντρωθούν σε μεγάλους μπόγους, θα φορτωθούν σε φορτηγά, ΙΧ αυτοκίνητα ή θα σταλούν με τα λεωφορεία στην Αλβανία. Με ένα πλύσιμο (ή και χωρίς), με μια μικρή επιδιόρθωση αν είναι απαραίτητο, θα καταλήξουν στις τοπικές λαϊκές αγορές των αλβανικών πόλεων. “Μια ομάδα και μόνο μπορεί να μαζέψει εκατοντάδες κομμάτια ρουχισμού μέσα σε ένα μήνα. Αν τα πουλήσει για ένα ευρώ, θα βγάλει πολύ καλό μεροκάματο για τα δεδομένα της Αλβανίας”, μας λένε κάτοικοι στις γειτονιές της Ξηροκρήνης, που καθημερινά βλέπουν τις γυναίκες Ρομά να εξερευνούν τους κάδους της γειτονιάς τους, είτε με ένα αιχμηρό ξύλο ή ακόμη και με τα χέρια.


Η μαφία του χαλκούΤα ρούχα που οι ρακοσυλλέκτες βρίσκουν στους κάδους συλλέγονται σε μεγάλους μπόγους, μεταφέρονται με φορτηγά και πωλούνται στις λαϊκές αγορές της Αλβανίας.

Επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σε εταιρείες ανακύκλωσης εκτιμούν πως το 2010 παρατηρήθηκε μείωση κατά 10.000 τόνους του συνολικού βάρους των συσκευών προς ανακύκλωση (ψυγεία, κουζίνες, πλυντήρια, θερμοσίφωνες κτλ.) σε όλη τη χώρα εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού των ρακοσυλλεκτών. Με τιμή 20 λεπτά το κιλό που δίνουν οι μάντρες για τέτοιου είδους συσκευές, οι γυρολόγοι που μαζεύουν τις ηλεκτρικές συσκευές που είναι για πέταμα κερδίζουν 200.000 ευρώ ετησίως μόνο από αυτήν τη δραστηριότητα!
Σε αυτό το ποσό προστίθενται τα έσοδα από τα καλώδια που περιέχουν τον πανάκριβο χαλκό - 9.574 δολάρια ο τόνος στις διεθνείς αγορές, σύμφωνα με αναφορά του πρακτορείου Bloomberg, στο κλείσιμο της εβδομάδας. Τα πολλά λεφτά είναι στα ηλεκτροφόρα καλώδια του ΟΣΕ, εκεί όπου δρα η λεγόμενη μαφία του χαλκού. Προ μηνών οι αστυνομικές αρχές συνέλαβαν σπείρα Ρομά και Πακιστανών που έκλεβαν με τα χιλιόμετρα τα καλώδια ηλεκτροκίνησης από τις γραμμές των τρένων στη Λιβαδειά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση Ρομά που εντοπίστηκε στη Σκύδρα με έναν τόνο καλωδίων, ενώ είχε ήδη διαθέσει άλλους πέντε τόνους σε μάντρες.
Εκτός από τις σιδηροδρομικές γραμμές, όπου πρέπει να δρουν οργανωμένα και βάσει σχεδίου, οι ρακοσυλλέκτες αναζητούν παντού τον πολύτιμο χαλκό, ξηλώνουν σχάρες αποχέτευσης ή καλώδια από εγκαταλειμμένες αποθήκες, ψάχνουν σε χώρους απόθεσης μπάζων ή σε κάδους απορριμμάτων.

Της Σοφίας Χριστοφορίδου
christoforidou@makthes.gr
Φωτ. Αλέξανδρος Αβραμίδης

ΠΡΕΖΑ TV
16-1-2011