ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ ΚΑΤΑ ΣΥΡΡΟΗ,ΑΠΟ ΕΦΗΒΟΥΣ ΣΤΟΝ Ν. ΧΑΝΙΩΝ... --ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ--

Στο Ιατρείο Παιδιών - Εφήβων του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Χανίων τον τελευταίο χρόνο παρατηρήσαμε μια αυξημένη συχνότητα αιτημάτων των γονιών σχετικά με απειλές αυτοκτονίας εκ μέρους των παιδιών τους, ηλικίας 13 - 18 ετών.
Σχεδόν κάθε βδομάδα είχαμε ένα τέτοιο επείγον θέμα προς εξέταση στη Διεπιστημονικη Ομάδα με αποκορύφωμα τον τελευταίο μήνα, που καταγράψαμε δέκα απόπειρες αυτοκτονίας, που μας παραπέμφθηκαν από Κλινικές του Νοσοκομείου (Παιδιατρική, Χειρουργική, Παθολογική) των Χανίων και του Ρεθύμνου ή Κέντρα Υγείας του Νομού μας, όπου νοσηλεύθηκαν οι έφηβοι, που στην πλειονότητά τους, είχαν πάρει μεγάλη ποσότητα φαρμάκων (κυρίως αναλγητικών) είτε είχαν πιει χλωρίνη (ή άλλα καθαριστικά), ενώ ένας έφηβος 17 χρονών, αυτοπυροβολήθηκε και έχασε τη ζωή του. Σημειωτέον ότι στον Νομό μας δεν υπάρχει ούτε ένα παιδοψυχιατρικό νοσοκομειακό κρεβάτι. Οταν ένας έφηβος χρειάζεται ειδική νοσηλεία δεν έχουμε τι να προτείνουμε (η Ψυχιατρική Κλινική δέχεται ηλικίες άνω των 17 ετών, ενώ η Παιδιατρική κάτω των 14 ετών).
Επιχειρώντας μια ανάλυση των περιπτώσεων, διαπιστώνουμε στους εφήβους αυτούς (περισσότερα κορίτσια) συναισθηματικές δυσκολίες που υπήρχαν πάντοτε αλλά εκδηλώθηκαν τώρα με τα πρώτα φλερτ της εφηβείας ή με τις ιδιαίτερα σημαντικές στην ηλικία αυτή διαπροσωπικές σχέσεις με τους συμμαθητές ή συμμαθήτριες, όταν δηλαδή οι συγκεκριμένες σχέσεις αποτυγχάνουν ή απαγορεύονται για κοινωνικούς ή οικογενειακούς λόγους.
Στις οικογένειες των εφήβων αυτών (συνήθως) παρατηρούμε πως η μητέρα βιώνεται από την έφηβο ως θύμα μιας συναισθηματικής κατάστασης που την υπομένει χωρίς να χωρίζει, αλλά και χωρίς να την επεξεργάζεται ψυχικά. Δεν χωρίζει διότι έτσι αποφάσισε ότι την εξυπηρετεί, αλλά δεν το λέει ούτε θέλει να το ξέρει.
Αντιλαμβανόμαστε όλοι πόσα πολλά ψέματα χωρούν εδώ, όμως, η (επιστημονική) αλήθεια είναι ότι επειδή οι γονείς δεν αντέχουν τον χωρισμό ο έφηβος δεν αντέχει τη ζωή (που απαιτεί πάντοτε αναγκαίους  αποχωρισμούς).
Με άλλα λόγια βλέπουμε ότι οι γονείς αυτοί συνήθως δεν παραδέχονται τις όποιες δυσκολίες τους ούτε και τις λύνουν. Στα μάτια των παιδιών τους παρουσιάζονται ως θύματα της αγάπης ή θύματα της ζωής. Αυτά είναι τα κατά συρροήν ψεύδη, γνωστά σε όλους εμάς τους 'μεγάλους'.
Αυτό που δεν είναι απόλυτα γνωστό σε κανένα μας, ειδικό και μη, είναι το μυστικό αυτής της τρυφερής παιδικής ηλικίας που το μωρό, σε πλήρη φυσική εξάρτηση στην αρχή από τις φροντίδες της μάνας σταδιακά ανεξαρτητοποιείται (σχετικά αργά, σίγουρα μετά τα δύο πρώτα χρόνια) καθώς αναπτύσσονται σιγά - σιγά οι διάφορες λειτουργίες του, οι σωματικές, οι πνευματικές, οι ψυχικές.
Εν τω μεταξύ το παιδί μαθαίνει να αγαπά? Πώς;
Πώς καταγράφονται τα παιδικά βιώματα, πώς λειτουργεί η άδηλη μνήμη στην αυγή της ζωής που δεν υπάρχουν ίχνη ψυχικών αναπαραστάσεων, πώς τα τόσο έντονα συναισθήματα της παιδικής ηλικίας σκεπάζονται από 'αμνησία', ενώ υποσυνείδητα συνεχίζουν να καθοδηγούν όλη τη μετέπειτα συμπεριφορά μας;
Ας δούμε το παράδειγμα του Αλέξανδρου, δύο ετών, που σκέφτομαι με αφορμή το σημερινό μας θέμα:
Είναι ένα παράδειγμα από την κλινική εμπειρία των περιπτώσεων εκείνων χωρισμού που τα συναισθήματα δεν εκφράζονται, δεν τυγχάνουν ψυχικής επεξεργασίας στους γονείς. Οταν δηλαδή για λόγους δομής της προσωπικότητας των γονέων ή ψυχικής οικονομίας τους η οδύνη δεν ψυχικοποιείται (mentalisation).
Λίγος καιρός πέρασε από τότε που ο Αλέξανδρος είδε τον μπαμπά του να παίρνει τη βαλίτσα του και να φεύγει από το σπίτι.
Οι γονείς, πολιτισμένοι και οι δύο, χώρισαν χωρίς καν να μαλώσουν, μόνο που ο μπαμπάς δεν χαιρέτησε τη μαμά παρά είπε φεύγοντας μπροστά της επιδεικτικά 'γεια σου, Αλέξανδρε' γνέφοντάς του με το χέρι.
Αυτό που συνέβαινε στην πραγματικότητα ήταν ότι ο κ. Χ. είχε φιλενάδα και η κα Χ. ήθελε να τον εκδικηθεί αλλά δεν έβρισκε ικανοποιητικό τρόπο. Τότε ο Αλέξανδρος άρχισε να φοβάται, ειδικά όταν στη διάρκεια των επισκέψεων του πατέρα χρειαζόταν εκείνος να αλλάξει την πάνα του. Οταν έβλεπε τη μαμά να ετοιμάζει τις αλλαξιές για να τον πάρει ο μπαμπάς έβαζε τα κλάματα, ούρλιαζε με λυγμούς και τον έπιανε τρόμος, πανικός. Ετσι, τον καιρό εκείνο κάποια στιγμή που ήταν μόνος με τη μαμά άρχισε να σκέφτεται τον μπαμπά, τη χάιδεψε στο μάγουλο και της είπε:
'Μη πας μ? αυτόν θα σε σκοτώσει!??.
Τα λόγια αυτά μαρτυρούν τη δική του εκδοχή, τη δική του ερμηνεία αυτού που συνέβη, στη γλώσσα της ηλικίας των δύο ετών. Κι αυτό που δηλώνει είναι πως βιώνει έναν θανάσιμο κίνδυνο για τη μητέρα του, που χωρίς αυτήν, λόγω ηλικίας δεν μπορεί ίσως να ζήσει. Αρα βιώνει μέγιστη ανασφάλεια στην προσέγγιση του πατέρα! (ως αντικειμένου επιθυμίας «μην πας μ? αυτόν»). Η επιθυμία συγκρούεται θανάσιμα με την ανάγκη!
Ιδού ο εσωτερικός διχασμός του: στο εξής δύο κόσμοι μέσα του θα αντιπαλεύουν συνεχώς. Αυτή η εσωτερική βία γνωρίζουμε ότι θα μετατραπεί σε ενοχή ή επιθετικότητα ή αναστολή ή ντροπή? για το σώμα του, για τις ανάγκες του, για τις σκέψεις του, για τα συναισθήματά του.
Οταν ο Αλέξανδρος γίνει έφηβος κι αποκτήσει νέα ομορφιά και δύναμη πώς θα νοηματοδοτήσει τις σχέσεις των δύο φύλων, τη σεξουαλική ισχύ, την ανδρική του ταυτότητα;
Το μέλλον του καθενός είναι βεβαίως πάντα ανοιχτό στις εμπειρίες της ζωής και στη δύναμη της φαντασίας. Κι όταν σε κρίσιμες στιγμές της εφηβείας αναρωτιέται κανείς πώς αντιμετωπίζονται ο πόνος της απώλειας ή η δίψα της στέρησης και δεν βρίσκει έτοιμη μέσα του την απάντηση, τότε πρέπει να θυμηθεί:
- ΜΗΝ πάρεις πολλά μαζί παυσίπονα διότι θα έχεις σοβαρές παρενέργειες.
- ΜΗΝ πιεις χλωρίνη διότι μπορεί να ΠΕΘΑΝΕΙΣ.
Καλύτερα να περιμένεις. Χρειάζεσαι ΧΡΟΝΟ!
*παιδοψυχίατρος,
επιμ. Α? Κ.Ψ.Υ. Χανίων

Γράφει η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΟΥ-ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΡΕΖΑ TV
6-2-2011