Ανάμεσα στις εκατοντάδες ομιλίες, για θέματα από την οικονομική κρίση μέχρι το φεμινισμό, το ενδιαφέρουν του κοινού στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ του Ντακάρ συγκεντρώνουν οι συζητήσεις για την κατάσταση στη Βόρεια Αφρική –τόσο για την Αίγυπτο όσο και για την Τυνησία. Στην τελευταία, η επανάσταση που έριξε τον Μπεν Αλί φαίνεται να βρίσκεται στη δεύτερη και κρισιμότερη φάση της, η οποία θα καθορίσει το κοινωνικο-οικονομικό μέλλον της χώρας. Ο Fathi Chamkhi, καθηγητής οικονομικών της ανάπτυξης στο πανεπιστήμιο La Manouba και εκπρόσωπος της οργάνωσης RAID/ATTAC, ανέλυσε στο tvxs τι διακυβεύεται για τον τυνησιακό λαό.
Ποιες είναι οι πολιτικές διεκδικήσεις όσων βρίσκονται ακόμα στους δρόμους της Τυνησίας;
Η διαδικασία εκδημοκρατισμού έχει προχωρήσει πολύ. Πλέον υπάρχει ελευθερία συνάθροισης κια έκφρασης. Η πλειοψηφία των εμποδίων που είχε θέσει το δικτατορικό καθεστώς έχουν αρθεί ως προς τον εκδημοκρατισμό, αλλά τίθεται ένα ακόμα ζήτημα, που συνδέεται με την πολιτική διαδικασία: το ζήτημα της λαϊκής κυριαρχίας. Η αυτοδιάθεση της Τυνησίας δεν έχει ακόμα ρυθμιστεί, καθώς απ’ την αποικιοκρατία, περάσαμε στη νεο-αποικιοκρατία, άλλοι μιλούσαν εξ ονόματος του λαού κι εφάρμοζαν πολιτικές που ο λαός δεν είχε αποφασίσει. Το 1995, όταν η Τυνησία, υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν ρώτησε κανείς το λαό. Το ίδιο και όταν η κυβέρνηση έδωσε τη συγκατάθεσή της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα να εφαρμόσουν πρόγραμμα λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Πώς διαχειρίζεται η νέα πολιτική ηγεσία αυτή την «κληρονομιά»;
Την επομένη της απομάκρυνσης του Μπεν Αλί, η Παγκόσμια Τράπεζα «αποβίβασε» στην Τυνησία ένα υψηλόβαθμο στέλεχός της, που ήταν υπουργός οικονομικών τη δεκαετία του ’90, στη θέση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας –εκεί όπου υπάρχουν τα αποθέματα χρυσού και συναλλάγματος. Μία μέρα μετά εκείνος δήλωσε επισήμως ότι η Τυνησία θα συνεχίσει να πληρώνει εμπρόθεσμα το εξωτερικό της χρέος. Πρόκειται για ένα ποσό 1,12 δις δηναρίων. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι τα χρήματα που θα αφιερώσει για να αντιμετωπίσει τις επείγουσες κοινωνικές ανάγκες –τη φτώχεια, την ανεργία κ.λπ. – ανέρχονται στα 500 εκ. δηνάρια. Πού είναι, λοιπόν, η λαϊκή κυριαρχία; Αν ρωτήσεις το μέσο Τυνήσιο, θα σου πει ότι «εγώ χρειάζομαι αυτά τα χρήματα, όχι οι ξένοι πιστωτές». Εξάλλου, υπάρχει πλήρης αδιαφάνεια αναφορικά με τα δάνεια της Τυνησίας. Δεν υπάρχει απολύτως κανένα στοιχείο για το πώς χρησιμοποιήθηκαν τα ποσά. Γι’ αυτό πρόσφατα ξεκίνησε μία εκστρατεία για την ακύρωση του χρέους –αν και, για να καθοριστεί ποιο κομμάτι του χρέους πρέπει να ακυρωθεί, είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου από το λαό. Είναι ένας δρόμος που πρέπει να ανοίξει άμεσα, καθώς η Τυνησία οφείλει τον Απρίλιο να αποπληρώσει τμήμα του χρέους της ύψους 460 εκ. δηναρίων.
Αυτά τα χρήματα είναι απολύτως νόμιμο και απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν για το λαό. Είναι θέμα λαϊκής κυριαρχίας το πώς θα χρησιμοποιηθεί το δημόσιο χρήμα. Σήμερα, η κυβέρνηση, που σε μεγάλο ποσοστό αποτελείται από αξιωματούχους του Μπεν Αλί, υποστηρίζει στα λόγια τα αιτήματα του λαού και κάνει προόδους ως προς τον εκδημοκρατισμό. Ταυτόχρονα, όμως, κάνει τα πάντα για να διατηρήσει την Τυνησία στο υπάρχον σύστημα –να διατηρήσει τη χώρα στην ίδια οικονομική και κοινωνική κατάσταση που τον οδήγησε στην επανάσταση.
Σε ποια φάση βρίσκεται τώρα η επανάσταση;
Στην πρώτη φάση της επανάστασης, μέχρι να φύγει ο Μπεν Αλί, όλες οι κοινωνικές τάξεις συμφωνούσαν με την αποχώρησή του, καθώς με το μαφιόζικο σύστημα που είχε εγκαταστήσει γύρω του, απηύδησαν ακόμα και οι μεγαλοαστοί. Μετά τις 14 Ιανουαρίου, για την αστική τάξη της χώρας το πρόβλημα λύθηκε. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, ένα ρήγμα ανάμεσα σε όσους πλέον αρκούνταν στην ενίσχυση του εκδημοκρατισμού και σε ένα άλλο κομμάτι της κοινωνίας, που, χωρίς να γνωρίζει ακριβώς τι θέλει, κινητοποιείται σε διάφορα επίπεδα.
Στο πολιτικό επίπεδο, λόγου χάρη, λέει ότι δεν έχει εμπιστοσύνη στους ανθρώπους του Μπεν Αλί, όπως π.χ. στον πρωθυπουργό, και ζητά τη διάλυση της Βουλής. Στο κοινωνικό επίπεδο, λόγω της μεγάλης φτώχειας, υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν κάποια χρήματα για να ζήσουν. Αυτοί συγκεντρώνονται έξω από τις νομαρχίες και ζητούν λεφτά. Υπάρχουν κι άλλοι –υπερβολικά πολλοί– που είναι άνεργοι, οι οποίοι ζητούν από την κυβέρνηση δουλειά. Χωρίς να το συνειδητοποιούν, λοιπόν, όλοι αυτοί, θέτουν ζητήματα κοινωνικο-οικονομικής φύσης, καθώς η Τυνησία είναι σε μία διαδικασία λιτότητας, απορρύθμισης, συρρίκνωσης του κράτους κ.λπ. Εξ ου και οι εκατοντάδες απεργίες που διεξάγονται σήμερα στους χώρους εργασίας. Αυτά τα θέματα ξεπερνούν κατά πολύ το πολιτικό ζήτημα.
Ποιος εκπροσωπεί πολιτικά αυτούς τους ανθρώπους;
Δεν υπάρχει απάντηση. Υπάρχει το Μέτωπο της 14ης Ιανουαρίου, που λέει ότι επιθυμεί να εκπροσωπήσει το λαό, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει αυτή τη θέση. Γι’ αυτό και το κίνημα παραμένει αυθόρμητο και ανοργάνωτο. Δεν υπάρχουν ηγέτες. Υπάρχουν αγωνιστές, κυρίως από τη ριζοσπαστική Αριστερά, που έχουν νομιμότητα στα μάτια του λαού. Όμως σε αυτό το κίνημα δεν υπάρχουν ηγέτες στα μάτια των οποίων οι μάζες θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους.
Η πορεία, ωστόσο, του κινήματος έχει μεγάλη σημασία και για την εξέλιξη της αιγυπτιακής εξέγερσης, όπου δεν έχουν περάσει από την πρώτη στη δεύτερη φάση. Και, ας μην ξεχνάμε ότι αυτό που διακυβεύεται στις αραβικές χώρες, μπορεί να έχει επιπτώσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη, καθώς η λιτότητα και τα μέτρα που επιβάλλει η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ πλέον δεν αφορούν μόνο τον Τρίτο Κόσμο, αλλά και την Ελλάδα, την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία.
Αποστολή: Κατερίνα Κιτίδη
ΠΡΕΖΑ TV
9/2/2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου