Με αυτή την άποψη όμως διαφωνεί ο γνωστός ερευνητής και διάσημος μπλόγκερ Evgeny Morozov, ο οποίος έχει μελετήσει τις πολιτικές επιπτώσεις του Ιντερνετ. Ο Morozov αμφιβάλλει για τις δυνατότητες του Ιντερνετ να προκαλέσει αλλαγές σε αυταρχικά καθεστώτα, θεωρώντας, αντιθέτως, ότι αποτελεί ισχυρό όπλο για την καταπίεση της διαφωνίας και για τον εντοπισμό των διαφωνούντων.
Ο Morozov έχει εξελιχθεί σε γκουρού των κοινωνικών μέσων. Τον περασμένο μήνα δημοσιεύθηκε και το βιβλίο του «The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom» (Η Αυταπάτη του Δικτύου: η σκοτεινή πλευρά της ελευθερίας του Ιντερνετ) με εγκωμιαστικά σχόλια κριτικής.
Στη συνέντευξη που του πήραμε μοιράζεται τις απόψεις του με την «Κ.Ε.».
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν θερμά πως οι νέες τεχνολογίες, ειδικά το Διαδίκτυο, συντελούν στη δημοκρατικοποίηση της κοινωνίας, αλλά εσείς είστε ένας σκεπτικιστής. Γιατί;
Υπάρχουν πολλά πράγματα να θαυμάσουμε για το Διαδίκτυο. Εάν περιορίζαμε τη «δημοκρατικοποίηση» στη βελτίωση της πρόσβασης στις πληροφορίες ή στη διευκόλυνση της πολιτικής συμμετοχής, θα υπήρχαν ελάχιστες αμφιβολίες για τη συνεισφορά του Διαδικτύου στη δημοκρατία. Ομως, η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν υπερασπίζεται την απόλυτη ελευθερία στο να έχουμε πρόσβαση ή να δημοσιεύουμε οτιδήποτε πληροφορίες θέλουμε, πόσω μάλλον να διαμορφώνουμε τις αστικές οργανώσεις και τους πολιτικούς συνδέσμους που προτιμούμε. Αντιθέτως, οι φιλελεύθερες δημοκρατίες έχουν νόμους που ρυθμίζουν τη λιβελλογραφία και τη γλώσσα μίσους. Οι κρατικοί θεσμοί της προσπαθούν να περιφρουρήσουν τις ευαίσθητες πληροφορίες που τους προμηθεύουν οι πολίτες, από τους αριθμούς μητρώου ασφάλισης έως το ιατρικό ιστορικό τους. Οι κυβερνήσεις τους απαγορεύουν, δικαίως, ομάδες ανθρώπων που προωθούν την τρομοκρατία ή την παιδική πορνογραφία. Τις περισσότερες φορές, το Διαδίκτυο μας επιτρέπει να αποφεύγουμε αυτές τις ευθύνες και να αγνοούμε εύκολα τα εμπόδια. Ο οιοσδήποτε μπορεί να φωνάξει «φωτιά!» στο κατάμεστο ψηφιακό μας θέατρο χωρίς τον φόβο τυχόν συνεπειών.
Λέτε ότι το Διαδίκτυο δεν μπορεί να αποτελέσει ένα πραγματικά ισχυρό φόρουμ για τη συμμετοχή των πολιτών ή εννοείτε ότι υπάρχουν πιθανές επιπτώσεις πίσω από τη χρήση του που δεν έχουμε ακόμα λάβει σοβαρά υπόψη;
Το Διαδίκτυο μπορεί να είναι όντως ένα πολύ ισχυρό φόρουμ για την πολιτική συμμετοχή των πολιτών, αλλά το πόσο ισχυρό τελικά θα γίνει είναι κάτι που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες οι οποίοι δεν έχουν γίνει ακόμα πλήρως κατανοητοί. Η πραγματικότητα είναι ότι η εικονική δημόσια πλατεία μας -την οποία εξυμνούν τόσο πολύ οι λάτρεις του Διαδικτύου- ανήκει σε ιδιωτικές εταιρείες που επιθυμούν να μεγιστοποιήσουν το κέρδος παρά να συμβάλουν στο δημόσιο καλό. Το Facebook, για παράδειγμα, δεν είναι τόσο χρήσιμο για τους ακτιβιστές σε καταπιεστικά κράτη όπως είναι η Κίνα: η ιστοσελίδα θέτει εκτός λειτουργίας τους λογαριασμούς τους εάν ανακαλυφθεί ότι χρησιμοποιούν ψευδώνυμα. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη ότι το Διαδίκτυο έχει πολλές άλλες πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις, που πάνε πέρα από τη συμμετοχή των πολιτών: το Διαδίκτυο μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί για την κατάχρηση της ιδιωτικότητας ή για τη διάδοση ψεύτικων πληροφοριών ή για την παρακολούθηση ανθρώπων.
Στο βιβλίο σας «The Net Delusion» υποστηρίζετε ότι οι αυταρχικές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για να καταπνίξουν τη διαφωνία. Πώς το κάνουν αυτό;
Οι αυταρχικές κυβερνήσεις εκμεταλλεύονται το Διαδίκτυο για τη διάδοση της προπαγάνδας (μερικές φορές μισθώνοντας μπόγκερ γι' αυτή τη δουλειά), συμμετέχοντας σε online παρακολούθηση (μέσω επιτήρησης των δραστηριοτήτων στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή εγκατάστασης κατασκοπικού υλικού στους υπολογιστές των διαφωνούντων), παρενοχλώντας τους διαφωνούντες και τους ανεξάρτητους εκδότες με επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και ούτω καθεξής. Οι πιο δημιουργικοί από τους ηγέτες χρησιμοποιούν επίσης το Διαδίκτυο για να κρατήσουν τους πολίτες τους μακριά από τα πολιτικά δρώμενα: ευτυχώς για τους δικτάτορες, ο Ιστός παρέχει τόσο πολλές θαυμάσιες ευκαιρίες για να διασκεδάζουν οι άνθρωποι και να ξεχνούν τη φρικτή ύπαρξή τους! Στη δική μου χώρα, τη Λευκορωσία, έχω παρατηρήσει ότι υπάρχουν μερικές κρατικές υπηρεσίες παροχής Ιντερνετ που επιτρέπουν στους πελάτες τους να κατεβάσουν πειρατικές ταινίες -κι αυτό, νομίζω, δεν αποδυναμώνει την κυβέρνηση αλλά μάλλον το αντίθετο. Οι έξυπνοι ηγέτες έβρισκαν πάντα τρόπους να προσφέρουν στο, λαό άρτον και θέαμα -και υπάρχει μεγάλη αφθονία απ' αυτό online.
Στις πρόσφατες εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, οι νέοι στηρίχθηκαν εκτενώς στις νέες τεχνολογίες για την κινητοποίηση και την αποστολή πληροφοριών σε ανθρώπους σε γειτονικές χώρες, ενθαρρύνοντάς τους να αγωνιστούν για την ελευθερία. Ποια είναι η δική σας ερμηνεία για τον ρόλο του Διαδικτύου στη φωτιά που απλώθηκε στον αραβικό κόσμο;
Το Διαδίκτυο έπαιξε σίγουρα ρόλο στην Τυνησία και την Αίγυπτο, πολύ λιγότερο στη Λιβύη. Ηταν καθοριστικός ο ρόλος του στη διάδοση των εξεγέρσεων; Δεν νομίζω. Αλλά, από την άλλη μεριά, αυτή είναι η πραγματικότητα του κόσμου όπου ζούμε: τα κοινωνικά μέσα έχουν τη δυνατότητα να φτάνουν σε εκατομμύρια ανθρώπους με το άγγιγμα ενός ποντικιού και θα ήταν ανόητο για τους διαδηλωτές να μην τα χρησιμοποιήσουν. Θα μπορούσαν να έχουν ανατρέψει την κυβέρνηση χωρίς αυτά; Μάλλον, γιατί όπως είδαμε στην περίπτωση της Αιγύπτου, οι διαδηλώσεις συνέχισαν ακόμα και όταν κατέβασαν τους διακόπτες του Ιντερνετ - και βλέπουμε μια παρόμοια κατάσταση στη Λιβύη. Εντούτοις, ούτε η Αίγυπτος ούτε η Τυνησία ήταν υποδείγματα κρατικού ελέγχου του Ιντερνετ. Η Τυνησία τα πήγε καλύτερα από την Αίγυπτο, αλλά, συνολικά, είχαν μια αρκετά απλουστευμένη προσέγγιση σχετικά με τον έλεγχο του Ιντερνετ. Μπλοκάρισαν μερικούς ιστοχώρους (η Αίγυπτος ούτε αυτό έκανε) και συνέλαβαν μπλόγκερ, αλλά δεν χρησιμοποίησαν τις νέες μορφές προπαγάνδας, παρακολούθησης και επιθέσεις στον κυβερνοχώρο που βλέπουμε να υιοθετούνται στη Ρωσία ή την Κίνα ή ακόμη και στο Ιράν. Οι κυβερνήσεις αυτών των τριών αυταρχικών χωρών είναι πολύ πιο εξελιγμένες στον έλεγχο του Ιστού.
Το Facebook είναι η νέα τάση για να συνδέονται οι άνθρωποι μεταξύ τους. Ενισχύει ή περιορίζει ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται αυτό το εργαλείο τις προοπτικές για μεγαλύτερη συνειδητοποίηση για το τι συμβαίνει στον κόσμο και για ενεργό πολιτική συμμετοχή;
Σίγουρα, το Facebook έχει διευκολύνει τους ανθρώπους να εκφράζουν τις διαμαρτυρίες τους. Μερικές φορές αυτό είναι χρήσιμο -ειδικά όταν χρησιμοποιείται στρατηγικά με στόχο να ωθήσει τους ανθρώπους να βγούν στους δρόμους. Πιο συχνά, όμως, οι εικονικές διαμαρτυρίες παραμένουν απλά εικονικές: υπογράφουμε δηλώσεις διαμαρτυρίας online, προσχωρούμε σε ομάδες Facebook, κάνουμε tweet και αλλάζουμε την εικόνα μας για να υποστηρίξουμε κάποιο αίτημα -και έπειτα δεν κάνουμε απολύτως τίποτα. Με ανησυχεί αυτό επειδή σε πολλές περιπτώσεις η εικονική διαμαρτυρία καθιστά την πραγματική διαμαρτυρία πιο αδύνατη και λιγότερο ισχυρή. Υπάρχουν φυσικά πολλές δραστηριότητες -όπως η συγκέντρωση χρημάτων- όπου το Διαδίκτυο υπερέχει, αλλά η σημαντική πολιτική αλλαγή απαιτεί συχνά κάτι παραπάνω από χρήματα -απαιτεί πραγματική θυσία. Ενα άλλο σημείο που αγνοείται συχνά σε αυτές τις συζητήσεις είναι ότι τα κοινωνικά μέσα έχουν κάνει επίσης ευκολότερη τη δουλειά της μυστικής αστυνομίας να γνωρίζει εκ των προτέρων το συναίσθημα των διαφωνούντων και να λαμβάνει προληπτικά μέτρα. Το πρόβλημα με τις διευκολυνόμενες από το Διαδίκτυο διαδηλώσεις είναι ότι, εάν η κυβέρνηση δεν καταρρεύσει, στο τέλος έχει τα μέσα (και τις πληροφορίες!) που είναι απαραίτητες για να εντοπίσει εικονικά τους περισσότερους από τους αντιπάλους της -αναλύοντας τα tweets που εστάλησαν και τα κείμενα των μηνυμάτων από τα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία. Αυτό ακριβώς συνέβη στο Ιράν μετά τις διαμαρτυρίες του 2009 -αλλά το γεγονός αυτό απέσπασε ελάχιστη προσοχή από τα mainstream μέσα ενημέρωσης.
Στον ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ
*(πολιτικός αναλυτής, εταίρος στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ)
ΠΡΕΖΑ TV
20-3-2011
1 σχόλιο:
Kati san to troktiko diladi pio palia...
Δημοσίευση σχολίου