ΑΕΙ: 6 ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ

Την παραβίαση του άρθρου 16 του Συντάγματος, που αφορά την ανώτατη εκπαίδευση στη χώρα μας, και την προσβολή πολλών άλλων συνταγματικών διατάξεων περί την αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ, αλλά και την υποχρέωση του κράτους έναντι αυτών, καταγγέλλουν οι πρυτάνεις μέσα από το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων-νομικών, στους οποίους ανέθεσαν να εντοπίσουν τα προβλήματα συνταγματικότητας του υπό ψήφιση νόμου για τα ΑΕΙ. Με το ίδιο πόρισμα, όπως έχουν προαναγγείλει, θα προσφύγουν στα συνταγματικά δικαστήρια, αν αυτός ο νόμος ψηφιστεί ως έχει.
Οι υπεραρμοδιότητες του «παντοδύναμου» και με «ελλιπή νομιμοποίηση» Συμβουλίου, ο αποκλεισμός των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας από αυτό, η ύπαρξη εξωπανεπιστημιακών, ο διορισμός (και όχι η εκλογή) των πρυτάνεων-κοσμητόρων και άλλες προβλέψεις του σχεδίου νόμου του υπουργείου Παιδείας αποτελούν τα βασικά σημεία αντισυνταγματικότητας, που εντοπίζουν τέσσερις διακεκριμένοι νομικοί. Είναι ο συνταγματολόγος, καθηγητής του ΑΠΘ, Κώστας Χρυσόγονος, οι καθηγητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ. Γεραπετρίτης και Σπ. Βλαχόπουλος και ο επίκουρος καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του Ανοιχτού Πανεπιστημίου, Χ. Ανθόπουλος.


«Κατεδαφίζονται όσα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά έχουν απομείνει στα "Πανεπιστήμια"», αναφέρει στην έκθεσή του ο συνταγματολόγος κ. Χρυσόγονος, επισημαίνοντας τον κίνδυνο μετατροπής των Πανεπιστημίων σε «κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης» και το πλήγμα στον πυρήνα της ακαδημαϊκής ελευθερίας, ήτοι στην έρευνα και τη διδασκαλία. Αλλωστε, την «υποχρέωση του κράτους για την ανάπτυξη και προαγωγή τους» προβλέπει ρητά η πρώτη παράγραφος του άρθρου 16, υπενθυμίζει ο κ. Χρυσόγονος.


Αναλυτικά, τα έξι σημεία αντισυνταγματικότητας:


1 Συμβούλιο: α) Παραβιάζεται κατάφωρα το άρθρο 16, παρ. 5 και η προβλεπόμενη σε αυτό αυτοδιοίκηση, διότι επιβάλλει τη συμμετοχή στη διοίκηση προσώπων, τα οποία δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με το Ιδρυμα. Η δε επιλογή τους, ως προς τον αριθμό ή τις ιδιότητες, δεν ανατίθεται, όπως όφειλε, στο Ιδρυμα κατά διακριτική ευχέρεια, αλλά του επιβάλλεται κατά τρόπο δεσμευτικό. Είναι πρόδηλο ότι η αναγκαστική επιβολή προσώπων άσχετων προς το Ιδρυμα δεν συνάδει με την αρχή της αυτοδιοίκησης. Σύμφωνα με την τελευταία, η επιλογή των προσώπων πρέπει να εξαντλείται στο πλαίσιο του Ιδρύματος, ώστε να υπάρχει ένας λογικός δεσμός, βάσει ιδιότητας μεταξύ του εκπροσώπου και του εκπροσωπούμενου. Σε αντίθετη περίπτωση, ο «εκλεγμένος», αλλά στην πραγματικότητα διορισμένος, εκπρόσωπος πρεσβεύει απλώς τις δικές του απόψεις, δίχως να έχει προηγηθεί δημοκρατική επιλογή και συνεπώς μόνον για ετεροδιοίκηση μπορεί να γίνεται λόγος.


β) Τίθεται ένας αδικαιολόγητος περιορισμός στην εκπροσώπηση των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας. Επιτρέπεται μεν στους αναπληρωτές και επίκουρους καθηγητές να ψηφίσουν για την εκλογή των μελών του Συμβουλίου του Ιδρύματος, εντούτοις δεν προβλέπεται η δυνατότητα εκλογής τους, καθώς μόνο καθηγητές πλήρους ή πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης μπορούν μόνον να εκλέγονται.


2 Διορισμός πρύτανη: Εγείρονται μείζονα ζητήματα δημοκρατικής νομιμοποίησης του Συμβουλίου, ώστε να θεωρηθεί πως έχει την εξουσία να προσδιορίζει κατά την αυθαίρετη κρίση του ποιος θα καταλαμβάνει τις θέσεις του πρύτανη και των κοσμητόρων, και μάλιστα δίχως να τηρείται οποιαδήποτε διαδικασία εκπροσώπησης των μελών τής κάθε Σχολής ή του Ιδρύματος συνολικά. Με τον τρόπο αυτό καταργείται και η Αυτοδιοίκηση στο επίπεδο της Σχολής, αφού ο κοσμήτορας θα διορίζεται από το Συμβούλιο διοίκησης. Η επιλογή αυτή καταλύει τη δημοκρατική διαδικασία, που απορρέει από την αρχή της αυτοδιοίκησης, και παραπέμπει σε ιεραρχικού τύπου συστήματα, όπως εκείνα που εφαρμόζονται στις ένοπλες δυνάμεις.


3 Σχολή: Παραβιάζεται η συνταγματική επιταγή της «πλήρους αυτοδιοίκησης» των ΑΕΙ στο επίπεδο των επιμέρους σχηματισμών τους. Θα πρέπει να κριθεί ως αντίθετη στην αρχή της αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ η πρόβλεψη ότι το πρόγραμμα σπουδών του κάθε Προγράμματος Σπουδών (εδώ με την έννοια του παλιού Τμήματος) εγκρίνεται με απόφαση της (διορισμένης) Κοσμητείας της Σχολής.


4 Αξιολόγηση καθηγητών: Η αοριστία της διάταξης έρχεται σε αντίθεση προς το άρθρο 16, παρ. 1 του Συντάγματος και ειδικότερα προς την απορρέουσα από το άρθρο αυτό ελευθερία της επιστήμης, της έρευνας και της διδασκαλίας, δηλαδή την ακαδημαϊκή ελευθερία, η οποία συνδέεται άρρηκτα με την προσωπική ανεξαρτησία των καθηγητών ως δημόσιων λειτουργών. Ελλείψει ρητών εγγυήσεων και περιορισμών, η αξιολόγηση μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε δίωξη ιδεολογικά ή επιστημονικά αντιφρονούντων, καθώς και σε υπέρμετρο περιορισμό ως προς την ακαδημαϊκή έκφραση, μέσω της διδασκαλίας ή του επιστημονικού έργου.


5 Συγγράμματα: Δεν καλύπτεται το αίτημα για δωρεάν Παιδεία. Το κατ' άρθρο 16, παρ. 4 δικαίωμα της δωρεάν Παιδείας σημαίνει, εκτός από τη μη καταβολή διδάκτρων, και τη δωρεάν παροχή του ελάχιστου αριθμού των στοιχειωδώς απαραίτητων για την αποτελεσματική συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία διδακτικών μέσων. Τούτο, βέβαια, δεν σημαίνει ότι το Σύνταγμα επιτάσσει τη δωρεάν διανομή βιβλίων, αλλά ότι, σε περίπτωση ολικής ή μερικής κατάργησης του συστήματος αυτό πρέπει να αντικατασταθεί από άλλο ισοδύναμου αποτελέσματος, π.χ. δημιουργία βιβλιοθηκών, με επαρκή αριθμό βιβλίων και χώρους, καθώς και με συνεχή δυνατότητα πρόσβασης των φοιτητών σε αυτές.


Εν προκειμένω, προβλέπεται η κατάργηση της διανομής διδακτικών συγγραμμάτων στους φοιτητές με δαπάνες του Δημοσίου. Εντούτοις, η πρόβλεψη του νομοσχεδίου περί ενίσχυσης των βιβλιοθηκών των Ιδρυμάτων είναι προδήλως ανεπαρκής ως αντικατάσταση ισοδύναμου αποτελέσματος με τη δωρεάν διανομή βιβλίων.


6 Σύσταση (εντός ΑΕΙ) Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου:


Η ετεροδιοίκηση που ασκεί το Συμβούλιο θίγει άμεσα και τη διαδικασία επιλογής μελών για το διοικητικό συμβούλιο του ΝΠΙΔ, που θα διοικεί την ανώνυμη εταιρεία, καθώς και τον έλεγχό του.


Τέλος, «ερωτηματικά εγείρει η ανυπαρξία μεταβατικών ρυθμίσεων ή ρυθμίσεων σχετικών με την έναρξη εφαρμογής του νόμου, όταν ψηφιστεί»


Της ΑΝΝΑΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗ-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ


ΠΡΕΖΑ TV
15-7-2011