Η ΛΙΒΥΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΚΑΝΤΑΦΙ

Τέλος κι αρχή αποτελεί για τη Λιβύη η πτώση του Καντάφι, καθώς τώρα ξεκινάει ουσιαστικά ο αγώνας για τη δημιουργία ενός σύγχρονου δημοκρατικού κράτους. Ωστόσο, όπως προκύπτει από τα πρόσφατα παραδείγματα της Αιγύπτου και της Τυνησίας, η ανατροπή αυταρχικών καθεστώτων δεν φέρνει απαραιτήτως αυτόματα τη δημοκρατία.

Στην περίπτωση της Λιβύης, ο αγώνας για τον εκδημοκρατισμό βρίσκεται στα χέρια του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου, μιας ομάδας ανθρώπων που ενώθηκαν εξαιτίας της αντίθεσής τους στο καθεστώς, τους χωρίζουν όμως φυλετικές, γεωγραφικές, πολιτικές και θρησκευτικές διαφορές οι οποίες και θα βγουν αναπόφευκτα στην επιφάνεια, τώρα που το ετερόκλητο αυτό μείγμα θα κληθεί να κυβερνήσει.
Ηδη το Συμβούλιο μεταφέρθηκε από τη Βεγγάζη στην Τρίπολη και δεσμεύτηκε ότι θα προκηρύξει τις -πρώτες ελεύθερες- εκλογές μέσα στους επόμενους οκτώ μήνες, δηλώνοντας αποφασισμένο να δουλέψει ενωμένο για την επόμενη ημέρα της χώρας.
Φυλετικές εντάσεις
Οι εξαγγελίες, πάντως, είναι πολύ ευκολότερες από τα έργα, αφού το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο θα έχει να αντιμετωπίσει εκτός από μια κατεστραμμένη οικονομία, ένα κράτος που ουδέποτε δομήθηκε πάνω σε θεσμούς και νόμους. Ο Καντάφι και η οικογένειά του εκπροσωπούσαν τα πάντα: τη δικαιοσύνη, το κοινοβούλιο, τα κόμματα.
Επιπλέον, τα μέλη του Συμβουλίου θα βρεθούν αντιμέτωπα με φυλετικές εντάσεις. Ο συνταγματάρχης, που προέρχεται από τη μικρή φυλή Καντάφα -τα μέλη της οποίας ήταν στο παρελθόν νομάδες βοσκοί- βασίστηκε σε αυτήν αλλά και στις φυλές Ουαρφάλι και Μαγράχι (οι πλέον πολυπληθείς) για να εδραιώσει την εξουσία του, περιθωριοποιώντας ταυτόχρονα άλλες μικρότερες φυλές που βρίσκονταν στο πλούσιο σε πετρέλαιο ανατολικό τμήμα της χώρας.
Αυτές τώρα οι φυλές θα θελήσουν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο, δεδομένης και της γεωγραφικής τους θέσης που τους δίνει πρόσβαση στα πετρέλαια, όπως θα θελήσουν να διεκδικήσουν και κάποια αυτονομία οι μη Αραβες Βέρβεροι, οι οποίοι και αποτελούν το 15% του πληθυσμού και ζουν κυρίως στα Δυτικά Ορη της Λιβύης.
Θα θελήσουν ενδεχομένως να αποκτήσουν το δικαίωμα να μιλήσουν ξανά τη γλώσσα τους και να χρησιμοποιήσουν τα πολιτιστικά τους σύμβολα.
Διαφορές, όμως, έχουν και οι ομάδες των ανταρτών, ανεξάρτητα από φυλή ή θρησκεία. Οι μαχητές που δέχτηκαν τα ανελέητα χτυπήματα του Καντάφι στη Μισράτα δεν τρέφουν ιδιαίτερα συναισθήματα αφοσίωσης στην πολιτική ηγεσία του Συμβουλίου. Οι μαχητές της Βεγγάζης, από την άλλη, θεωρούν τους εαυτούς τους ως τους πρωτοστάτες της επανάστασης. Και οι αντάρτες στα δυτικά -Βέρβεροι και Αραβες- αυτοί που μπήκαν τελικά στην Τρίπολη, θεωρούν τους εαυτούς τους ήρωες.
Τo στοίχημα των αντικαθεστωτικών
Οι διαφορές που απειλούν το Συμβούλιο
Τον γόρδιο δεσμό των φυλετικών διαφορών κι άλλων εντάσεων θα κληθεί να λύσει ένα συμβούλιο το οποίο όμως είναι τόσο ποικιλόμορφο όσο και ίδια η Λιβύη.
Μέσα σε αυτό το "χωνευτήρι" φυλών, ορισμένοι εκ των επικεφαλής έχουν ισλαμιστικό υπόβαθρο, άλλοι προέρχονται από τις τάξεις της ιντελιτζέντσια της Βεγγάζης, άλλοι υπηρέτησαν στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν το καθεστώς και πολλοί είναι εξόριστοι που επέστρεψαν στη χώρα μετά από πολύχρονη διαμονή σε Ευρώπη και ΗΠΑ, έχοντας στις αποσκευές τους τη δικιά τους ατζέντα για το μέλλον.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι στη Βεγγάζη και στις άλλες πόλεις που αισθάνονται ότι παραμερίζονται από τους "ξένους", ιδίως οι νέοι: "Καθαρίζουμε τους δρόμους, βάφουμε τους τοίχους και πεθαίνουμε στην έρημο", περιγράφει τον ρόλο που παίζουν οι νέοι κάτοικος της Βεγγάζης, μιλώντας στην εφημερίδα "Guardian".
Οι διαφωνίες είναι δε πιθανό να έχουν ήδη ξεκινήσει, όπως καταδεικνύει η δολοφονία του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ Γιουνές, διοικητή του επαναστατικού στρατού, στα τέλη του Ιουλίου.
Ο Γιουνές υπήρξε υπουργός Εσωτερικών του Καντάφι, προσχώρησε στους αντάρτες τον περασμένο Φεβρουάριο και πιθανόν να δολοφονήθηκε από κάποιους που είχαν παλιούς λογαριασμούς μαζί του.
Ανησυχίες
Ωστόσο, τα μέλη του Συμβουλίου άφησαν να εννοηθεί πως τον στρατηγό δολοφόνησαν μέλη εξτρεμιστικής ισλαμιστικής ομάδας. Αλλωστε, ανησυχίες για την προσπάθεια διείσδυσης ισλαμιστών στο Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο έχουν εκφραστεί από την αρχή σχεδόν της εξέγερσης.
Επίσης, κυκλοφόρησε ευρέως και το σενάριο ότι ο Γιουνές δολοφονήθηκε από αντιπάλους του εντός του Συμβουλίου.
Μέχρι τώρα, πάντως, το... μυστήριο της δολοφονίας του δεν έχει διαλευκανθεί, δημιουργώντας σημείο τριβής εντός του Συμβουλίου, πριν αυτό καλά καλά ξεκινήσει να κυβερνά.
ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο (ΕΜΣ) έχει ήδη μεταφερθεί στην Τρίπολη κι αναμένεται να ορίσει σύντομα νέα μεταβατική κυβέρνηση στη χώρα. Τα κύρια πρόσωπα που θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε αυτές τις αποφάσεις είναι:
Μουσταφά Αμπντέλ Τζαλίλ
Ο πρόεδρος του Συμβουλίου
Υπουργός Δικαιο-σύνης του Καντάφι. Ηταν από τους πρώτους που τάχθηκαν ανοικτά κατά του καθεστώτος, ενώ ως υπουργός ήταν από τους ελάχιστους που τολμούσε να επικρίνει ανοικτά τον Καντάφι κυρίως επειδή παρεμπόδιζε τη Δικαιοσύνη. Σπούδασε νομικά στο Πανεπι-στήμιο της Τρίπολης απ' όπου αποφοίτησε το 1975 και, έως το 2007 οπότε και ανέλαβε χρέη υπουργού, υπηρέτησε σε διάφορες βαθμίδες της Δικαιοσύνης.
Μαχμούντ Τζιμπρίλ
Φιλελεύθερος και φιλοαμερικάνος
Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου και έκανε το μεταπτυχιακό του στις πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ στην Πενσιλβάνια. Στην κυβέρνηση Καντάφι εισήλθε το 2007, αναλαμβάνοντας το Εθνικό Συμβούλιο Οικονομικής Ανάπτυξης, θέση από την οποία διαπραγματεύτηκε τις επενδύσεις ΗΠΑ και Βρετανίας στη Λιβύη.
Αμπντούλ Χαφίζ Γκόγκα
Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου
Δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Βεγγάζη. Είναι ευρύτερα γνωστός στη Λιβύη επειδή είχε αναλάβει τη νομική εκπροσώπηση των οικογενειών των 1.200 κρατουμένων που σφαγιάστηκαν το 1996 από τα πυρά των δυνάμεων ασφαλείας στη φυλακή Αμπού Σαλίμ στην Τρίπολη. Την έρευνα για τη σφαγή είχε ζητήσει ο Τζαλίλ.
Αλί Ταρχούνι
Ο θανατοποινίτης Οικονομολόγος
Δίδασκε μικροοικονομία στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον από το 1985. Επέστρεψε στη Λιβύη, παρά τη θανατική καταδίκη που εκκρεμεί εις βάρος του, προκειμένου να βοηθήσει τους εξεγερμένους της Βεγγάζης. Εφυγε από τη χώρα το 1973 ενώ είχε εμπλακεί σε φοιτητικό κίνημα κατά του Καντάφι και τη δεκαετία του '80 το καθεστώς τον αποκήρυξε. Είναι αρμόδιος για τα οικονομικά και πετρελαϊκά ζητήματα.
Ζουμπέρ ελ- Σαρίφ
Ο πολιτικός κρατούμενος
Υπήρξε ένας από τους πολιτικούς κρατουμένους που έμεινε τα περισσότερα χρόνια στη φυλακή. Συνελήφθη το 1973 με κατηγορίες για συνωμοσία και καταδικάστηκε σε 31 χρόνια φυλάκισης. Από τα πρώτα μέλη του ΕΜΣ και αυτός που εκπροσωπεί τους πολιτικούς κρατούμενους. Ενδέχεται να παίξει σημαντικό ρόλο στις αποφάσεις για με το μέλλον του Καντάφι και των συνεργατών του.
Τα χρυσά συμβόλαια
Χορός... συμμάχων γύρω από το πετρέλαιο
Για όλα φταίει το πετρέλαιο. Η ακαταμάχητη έλξη του μαύρου χρυσού που ώθησε τις δυνάμεις της Δύσης να συνδράμουν την ακριβή ΝΑΤΟϊκή επέμβαση στη Λιβύη, τώρα τις σπρώχνει σε έναν αγώνα δρόμου για την αναπλήρωση του χαμένου χρόνου και την όσο το δυνατόν ταχύτερη επιστροφή στα προ του πολέμου επίπεδα παραγωγής που άγγιζαν τα 1,6 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Οι δυτικές χώρες επιδίδονται σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό για τη διασφάλιση των ήδη υπαρχόντων συμβολαίων και -γιατί όχι- την επίτευξη νέων με τη χώρα που διαθέτει τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα πετρελαίου στη μαύρη ήπειρο (46 δισ. βαρέλια).
Τον χορό των δισ. σέρνουν η Ιταλία και η Γαλλία που αναμένεται να συγκρουστούν άγρια, ειδικά καθώς η δεύτερη -λόγω του σημαντικού της ρόλου στη στήριξη των ανταρτών- εκτιμάται ότι θα ανταμειφθεί δεόντως. Η ιταλική Eni, η γαλλική Total, η ισπανική Repsol που ήταν από τους μεγάλους παραγωγούς πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, προβλέπεται ότι θα είναι μεταξύ αυτών που θα ωφεληθούν περισσότερο στο άμεσο μέλλον. Το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο, πάντως, θέλοντας να φανεί αμερόληπτο, δήλωσε ότι θα σεβαστεί όλα τα νόμιμα συμβόλαια.
Στα τελευταία συμπεριλαμβάνεται συμφωνία ύψους 28 δισ. δολαρίων που υπέγραψε το 2007 ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός Eni, ο οποίος δραστηριοποιείται στη Λιβύη από το 1959 και μέχρι στιγμής είναι ο μεγαλύτερος ξένος παίκτης επί λιβυκού εδάφους. Το 2007 συμβόλαιο 900 εκατ. δολαρίων υπέγραψε και η ΒΡ. Σύμφωνα με το CΝΝ, το συνολικό ποσό που θα ξοδέψει η βρετανική εταιρεία στη Λιβύη τις επόμενες δύο δεκαετίες ενδέχεται να φθάσει τα 20 δισ. δολάρια.
Με κάθε μέσο
Η απομυθοποίηση του συνταγματάρχη
Αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας για τη μετάβαση στη μετα-Καντάφι εποχή αποτελεί μεταξύ άλλων και η γελοιοποίηση του εκκεντρικού συνταγματάρχη, η παραβίαση των ιδιωτικών του χώρων και η επίδειξη -μέσω φωτογραφιών που έκαναν τον γύρο του κόσμου- της πολυτέλειας, που όπως ήταν αναμενόμενο απολάμβανε ο έκπτωτος, πλέον, ηγέτης της Λιβύης.
Οι αντικαθεστωτικοί ποδοπάτησαν και έσκισαν πορτρέτα του για να δείξουν την περιφρόνησή τους και εισέβαλαν στις κάποτε απροσπέλαστες κατοικίες της οικογένειας Καντάφι, λεηλατώντας με ιδιαίτερο ζήλο. Επιπλα, αντικείμενα, πίνακες, όλα όσα συμβόλιζαν τον πλούτο και τη δύναμη του δικτάτορα καταστράφηκαν ή έγιναν λάφυρα στα χέρια των ανταρτών που πόζαραν χαμογελαστοί με το πηλήκιο του συνταγματάρχη.
Οι αντικαθεστωτικοί εκμεταλλεύτηκαν φυσικά και μια... σπάνια ευκαιρία να "ξεμπροστιάσουν" τον Καντάφι, ξεφυλλίζοντας μπροστά στον φακό ένα άλμπουμ-έκπληξη που διατηρούσε ο τελευταίος, γεμάτο φωτογραφίες της... πρώην υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ Κοντολίζα Ράις, για την οποία ο συνταγματάρχης είχε εκφράσει δημοσίως τον θαυμασμό του στο παρελθόν. Μάλιστα -όπως επισημαίνει και η "Daily Mail"- σε συνέντευξή του στο Al-Jazeera το 2007 είχε αναφωνήσει με το χαρακτηριστικό του στυλ: "Λίζα, Λίζα, Λίζα. Την αγαπώ πολύ. Την θαυμάζω και είμαι περήφανος για εκείνη, γιατί είναι μια μαύρη γυναίκα αφρικανικής καταγωγής".
ΧΡ. ΚΑΤΣΑΡΟΥ, Δ. ΡΑΓΙΑ
ΕΘΝΟΣ

ΠΡΕΖΑ TV
28-8-2011