Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΦΕΔΡΕΙΑ

Η φτώχεια, το εμπεδώσαμε, δεν φέρνει μόνο γκρίνια, φέρνει και πανικό. Κι ανάμεσα στις άφθονες σπασμωδικές κινήσεις που χρεώθηκε η κυβέρνηση τελευταία ήταν και η ένταξη στη λίστα για την εργασιακή εφεδρεία μιας σειράς πολιτιστικών φορέων που είτε δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τον ευρύτερο δημόσιο τομέα είτε απασχολούν άτομα που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού!
Το Ιδρυμα Ελίζας και Βασίλη Γουλανδρή και το Εβραϊκό Μουσείο έσπευσαν να δευκρινίσουν ότι το μέτρο δεν τους αφορά, αφού δεν έχουν οικονομικές δοσοληψίες με το κράτος.
Ο Γιώργος Λούκος, απ' τη μεριά του, μήνυσε στον Π. Γερουλάνο ότι τα νέα οικονομικά δεδομένα απαιτούν άλλο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ Δημοσίου και Ελληνικού Φεστιβάλ με το επταμελές υπαλληλικό προσωπικό. Το Μέγαρο Μουσικής τηρεί σιγήν ιχθύος. Ο Γιάννης Χουβαρδάς και ο Σωτήρης Χατζάκης παλεύουν μήπως και εξαιρεθούν οι κρατικές σκηνές από τις ΔΕΚΟ, μολονότι θεωρητικά, ακόμα και ως ΝΠΙΔ, ο τελευταίες υπάγονται στις νέες ρυθμίσεις. Διευθυντές μουσείων και φεστιβάλ καλούνται να δηλώσουν ποιοι από τους συνεργάτες τους θα ενταχθούν στο περισσευούμενο 10%. Η απειλή της ανθρωποφαγίας θεριεύει. Μαζί της, όμως, γιγαντώνεται κι ο πειρασμός της «ανυπακοής».


Η εποχή που ο Ευάγγελος Βενιζέλος εγκαινίαζε ως επικεφαλής του ΥΠΠΟ το ένα μουσείο μετά το άλλο, προίκιζε την εκλογική του περιφέρεια, τη Θεσσαλονίκη, με υποδομές που άλλες πόλεις δεν τολμούσαν να ονειρευτούν κι έστηνε φανφαρόνικους θεσμούς σαν την Πολιτιστική Ολυμπιάδα ή τον αλήστου μνήμης ΟΠΕΠ, φαντάζει πια πολύ μακρινή. Σήμερα που ο μύθος της «ισχυρής Ελλάδας» έχει διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη, ο ίδιος άνθρωπος, με την ιδιότητα του υπουργού Οικονομικών, επιχειρεί να βγάλει από τη μύγα ξίγκι. Γιατί, όσο κι αν θεωρείται αυτονόητο ότι ο πολιτισμός είναι αδύνατον να μην υποστεί περικοπές, όσο κι αν έχουμε συνειδητοποιήσει τ' αδιέξοδα μιας πολιτικής βασισμένης στο βόλεμα και το ρουσφέτι, άλλο τόσο ισοπεδωτικό είναι να μπαίνει στο ίδιο τσουβάλι το Ελληνικό Φεστιβάλ με την ΕΡΤ των 3.600 υπαλλήλων, ή να ζητείται από το ούτως ή άλλως υποστελεχωμένο -απασχολεί 19 άτομα- Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης να συρρικνωθεί έως αφανισμού.


Η διευθύντρια του τελευταίου, Αννα Καφέτση, αρνείται και να το πιστέψει. «Είναι φαιδρό!» λέει. «Πώς να μιλήσουμε για πλεονάζον προσωπικό όταν με χίλιους κόπους τα φέρνουμε βόλτα; Από το 1,3 εκατ. ευρώ που είχε εγκριθεί για τη φετινή μας επιχορήγηση, πέσαμε σταδιακά στις 630.000, μ' αποτέλεσμα ν' ακυρώνω διαρκώς εκθέσεις και να τινάζεται η μισθοδοσία στον αέρα. Την ώρα που άλλα ιδρύματα, παρεμφερή με το δικό μας, διαθέτουν έως και 300.000 ευρώ τον χρόνο για ταξίδια και δημόσιες σχέσεις ή απασχολούν εκατό υπαλλήλους, ενώ τη δουλειά τη βγάζουν τρεις, εμείς ξεζουμιζόμαστε για να παραμένουμε ενεργοί. Δεν πρόκειται να συναινέσω στο μέτρο της εφεδρείας. Δεν περισσεύει ούτε ένας από τους ανθρώπους που στελεχώνουν το μουσείο -νέοι στην ηλικία και με μεταπτυχιακούς τίτλους όλοι τους. Κι αναρωτιέμαι τι θα γίνει όταν εγκατασταθούμε επιτέλους στο κτίριο του Φιξ, για τη λειτουργία του οποίου απαιτούνται τουλάχιστον πενήντα άτομα, πέραν της καθαριότητας και της φύλαξης».


Ο συνήγορος του διαβόλου, βέβαια, θα μπορούσε με τη σειρά του ν' αναρωτηθεί: Πόσα μουσεία σύγχρονης τέχνης μπορεί ν' αντέξει μια χώρα υπό χρεοκοπία; Αν το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας αρκείται σε έξι-επτά παραγωγές τον χρόνο, γιατί το δικό μας να συνεχίζει μια εξαιρετικά πληθωρική πολιτική και να καλεί, υπό τέτοιες συνθήκες, για συνεργασία έναν καλλιτέχνη της εμβέλειας του Μπομπ Ουίλσον, ενώ είναι αμφίβολο αν θα εξασφαλίσει από ιδιωτικές χορηγίες έστω και 100.000 ευρώ; Πόσο ορθολογικά κινείται ένα κράτος που ναι μεν καυχιέται για το νέο Μουσείο της Ακρόπολης αλλά δύο χρόνια τώρα δείχνει απρόθυμο να ορίσει με αντίστοιχο προεδρικό διάταγμα πόσες και τι είδους θέσεις εργασίας του αναλογούν; Και πόσο πειστική είναι μια κυβέρνηση που επιτρέπει στους υπουργούς της -του ΥΠΠΟΤ συμπεριλαμβανομένου- να προσλαμβάνουν καλοπληρωμένους συμβούλους επικοινωνίας, όταν επιτελικό στέλεχος μεγάλου κρατικού οργανισμού με εικοσαετή θητεία βλέπει τις καθαρές αποδοχές του στα 1.100 ευρώ, μειωμένες κατά 40%;


Γελιέται όποιος νομίζει ότι ο χώρος του πολιτισμού διασχίζει ανέπαφος την οικονομική κρίση. Στα τέλη της περασμένης χρονιάς, η Λυρική Σκηνή είχε μειώσει τα έξοδα μισθοδοσίας στα 16 εκατ. ευρώ από τα 21. Κι ενώ πριν από δύο χρόνια απασχολούσε 800 άτομα, σήμερα απασχολεί 470. Εκατό ανάμεσά τους είναι δημόσιοι υπάλληλοι αποσπασμένοι στη Λυρική από το ΥΠΠΟ, και στη συντριπτική τους πλειοψηφία στελεχώνουν την Ορχήστρα. Αλλοι ογδόντα, από διάφορες ειδικότητες αλλά κυρίως τραγουδιστές, εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Η διοικητική, τεχνική και καλλιτεχνική ραχοκοκαλιά του οργανισμού αποτελείται από 290 ανθρώπους με συμβάσεις αορίστου χρόνου, κι αυτοί είναι που θίγονται με τον θεσμό της εφεδρείας.


Αλλο παράδειγμα, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Τα κακά νέα για τους 29 υπαλλήλους του βρήκαν τον διευθυντή του στο Τορόντο, να διαλέγει ταινίες για τη φετινή 52η διοργάνωση, της οποίας ο προϋπολογισμός ζήτημα να ξεπερνάει τα 3 εκατ. ευρώ, μέρος των οποίων θα καλυφθεί από κονδύλια του ΕΣΠΑ. Αναλαμβάνοντας καθήκοντα προ διετίας, ο Δημήτρης Εϊπίδης βρήκε ένα χρέος 6,5 εκατ. ευρώ, που με αιματηρές οικονομίες κατόρθωσε να το κατεβάσει στο 1,5 εκατομμύριο. Κι ενώ ο θεσμός λειτουργούσε με χολυγουντιανά πρότυπα, επί των ημερών του άλλαξε προσανατολισμό και, στρεφόμενο στον ανήσυχο και κατά πολύ φθηνότερο διεθνή ανεξάρτητο κινηματογράφο, απέδειξε ότι και με λιγότερα χρήματα παράγεται πολιτισμός. Να όμως που ούτε αυτό φαντάζει τώρα αρκετό...


Οταν ο Γιώργος Παπαλιός ανέλαβε το 2006 το τιμόνι του Κέντρου Κινηματογράφου, το προσωπικό του οργανισμού αποτελούνταν από σαράντα άτομα. «Εκτοτε δεν ανανεώθηκε καμιά σύμβαση ορισμένου χρόνου», δηλώνει ο ίδιος, «και ήδη δύο από τους είκοσι έξι εναπομείναντες υπαλλήλους βρίσκονται πολύ κοντά στη σύνταξη». Πρόεδρος πλέον του ΕΚΚ, ο Παπαλιός δεν δείχνει πανικοβλημένος από τον θεσμό της εφεδρείας -«θα τα καταφέρουμε κι έτσι» υποστηρίζει. Η διευθύντρια πάντως του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, Κατρίν Βελισσάρη, ακολουθώντας τη συμβουλή της νομικής της συμβούλου, αποφεύγει να τοποθετηθεί. «Μπήκαμε στον κύκλο της παράνοιας», λέει ένας από τους παλιότερους υπαλλήλους του ΕΚΕΒΙ, που, όπως και άλλοι τριάντα συνάδελφοί του, εργάζεται με «μπλοκάκι» και εξαρτά την επιβίωσή του από τις διαθέσεις του εκάστοτε υπουργού ή από το ύψος των κοινοτικών κονδυλίων, βασική πηγή πλέον χρηματοδότησης του οργανισμού.


Αναβρασμός επικρατεί φυσικά και στις δύο κρατικές θεατρικές σκηνές, οι ιδρυτικοί νόμοι των οποίων προβλέπουν ότι οι θίασοί τους πρέπει να είναι τουλάχιστον εκατονταμελείς. Ωστόσο, ας το διευκρινίσουμε: Κανένας ηθοποιός του Εθνικού ή του ΚΘΒΕ δεν είναι μόνιμος. Ολοι τους εργάζονται με οκτάμηνες ή πεντάμηνες συμβάσεις, για τη χειμερινή ή την θερινή σεζόν αντίστοιχα, και ο ανώτερος μισθός δεν ξεπερνάει τα 1.800 ευρώ μεικτά. Ο θεσμός της εργασιακής εφεδρείας πλήττει τους εργαζόμενους στις διοικητικές, τεχνικές και οικονομικές υπηρεσίες των δύο θεάτρων -περίπου εκατό άτομα στο καθένα- και συγκεκριμένα όσους έχουν συμβάσεις αορίστου χρόνου, αφήνοντας ανεπηρέαστους δεκάδες συμβασιούχους που ήρθαν πλάι τους για να καλύψουν «πάγιες και διαρκείς ανάγκες», είτε επινοημένες είτε πραγματικές.


Τι κι αν ο Σωτήρης Χατζάκης μείωσε το συνολικό προσωπικό του ΚΘΒΕ κατά 80%; «Από τα 411 άτομα που βρήκα το 2009, φτάσαμε πέρσι στα 340 και, αυτή τη στιγμή, μαζί με τους ηθοποιούς, είμαστε 230. Δεν ζω σε άλλη χώρα, αντιλαμβάνομαι σε τι δεινή θέση βρισκόμαστε, αλλά ό,τι έχουμε προγραμματίσει με τα 8,1 εκατ. ευρώ της κρατικής επιχορήγησης είναι αδύνατον να υλοποιηθεί με λιγότερο προσωπικό. Είμαι υποχρεωμένος να ενημερώσω σχετικά το ΥΠΠΟ. Αν και από εκεί επιμείνουν να εφαρμόσουμε αυτό το μέτρο που ελήφθη εν αγνοία τους, όπως με πληροφόρησαν, τότε θα χρειαστεί να δούμε ποιους... 9,5 ανθρώπους θα διώξουμε και πώς θα μετριάσουμε την απώλεια».


ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ (spapa@enet.gr)
-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ


ΠΡΕΖΑ TV
25-9-2011