ΤΟ «ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ» ΠΡΟΜΗΝΥΕΙ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ

Εκατοντάδες τύποι στριφογυρίζουν στο Ζουκότι Παρκ. Κινούνται ανάμεσα σε αυτοσχέδια κάμπινγκ από μουσαμά και υπνόσακους, τραπέζια του πάρκου και παρέες που συνομιλούν μεταξύ τους. Υπάρχουν χειροποίητα είδη τέχνης, άτομα που παίζουν κιθάρα, κύκλοι διαλογισμού, νεαροί που κοιμούνται και άλλοι που απλά κόβουν βόλτες. Στο βάθος του πάρκου, στο δυτικό άκρο, μια ομάδα δίνει με ντραμς τον παλμό του κινήματος παίζοντας έως αργά το βράδυ. Ωστόσο, μέσα σ' όλη τη διασκέδαση, κυριαρχεί η σκληρή δουλειά. Ολη την ημέρα και τη νύχτα δεκάδες ομάδες ακτιβιστών κάνουν συναντήσεις προκειμένου να προσδιορίσουν τις αρμοδιότητές τους μέσα στο κίνημα.


Στο κέντρο του πάρκου βρίσκεται το κέντρο των μέσων ενημέρωσης, ο πυρήνας ολόκληρης της επιχείρησης, όπου ακτιβιστές εξοικειωμένοι με την τεχνολογία βιντεοσκοπούν, ανανεώνουν την ιστοσελίδα και διαχειρίζονται τα κοινωνικά δίκτυα επί 24ώρου βάσεως. Το βουητό μιας γεννήτριας μπερδεύεται συχνά με το βόμβο των ελικοπτέρων στον ουρανό.


Μαζί με τη Νέα Υόρκη, οι διαδηλώσεις του κινήματος Occupy Wall Street (OWS) σαρώνουν τις ΗΠΑ σε 1.383 πόλεις. Αυτό που τα μέσα ενημέρωσης κάποτε περιέγραφαν είτε ως ένα «τεμπέλικο χίπικο» κίνημα ή μια «αναρχική λάμψη» της εποχής, έγινε το «αμερικανικό φθινόπωρο», ένα αδιαμφισβήτητο κοινωνικό κίνημα με μια μακροπρόθεσμη δυναμική.


Ο Μάικλ Καζίν, συγγραφέας και βετεράνος του κινήματος New Left του 1960, αναρωτιόταν τον περασμένο μήνα σε μια μελαγχολική συζήτηση για το βιβλίο του «American Dreamers» για το «Πού είναι η Αριστερά σ' αυτήν την ύφεση;» Ο συγγραφέας δεν το ήξερε, αλλά η Αριστερά εμφανίστηκε σ' ένα κάμπινγκ σε κάποιο πάρκο του νότιου Μανχάταν με μπροστάρηδες μερικές εκατοντάδες διαδηλωτών -πολλοί νέοι, μορφωμένοι, η πλειονότητα των οποίων δούλευε περιστασιακά.


Η ελίτ «παίζει» άμυνα


Και ενώ το OWS κερδίζει ενέργεια και υποστηρικτές, η οικονομική ελίτ τηρεί αμυντική στάση, ενώ διάφορες κοινωνικές ομάδες αγκαλιάζουν το κίνημα. Εκείνοι που φοβούνται, κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν ούτως ώστε να παρουσιάσουν το κίνημα είτε ότι χρηματοδοτείται από τον Τζορτζ Σόρος είτε να το δυσφημήσουν -όπως ο αρθρογράφος της «New York Times», Ντέιβιντ Μπρουκς, που επικεντρώνει την προσοχή σ' ένα άρθρο πριν από επτά χρονια στο online Adbusters (σ.σ. το περιοδικό έριξε πρώτο την ιδέα για την κατάληψη της Γουόλ Στριτ) το οποίο περίεγραψε ως αντι-σημιτικό. Ωστόσο, όπως όλοι γνωρίζουν, πέρα από την ενθάρρυνση από το περιοδικό, το Adbusters δεν έχει να κάνει καθόλου με το OWS.


Οι πιο συνήθεις κριτικές του OWS, από εταιρείες και σκεπτικιστές, είναι «ούτε καν ξέρω τι θέλουν» ή ο ισχυρισμός ότι είναι ανοργάνωτο. Ομως οι διαδηλωτές δεν «στρατοπεδεύουν» στους δρόμους απλώς για να ζητήσουν από την κυβέρνηση να νομοθετήσει κάτι συγκεκριμένο. Δημιουργούν την αλλαγή που επιθυμούν. Δημιουργούν μια δημοκρατία που είναι άμεση και αντιπροσωπευτική όλων των μελών του 99%. Το OWS είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο οργανωμένο από ό,τι μπορούν τα ΜΜΕ και οι επικριτές του να διατείνονται. Η έλλειψη ενός κοινού στόχου δεν είναι έλλειψη οργάνωσης, αλλά ελευθερία.


Ενα πάρκο-κοινότητα


Οι πολίτες στο Ζουκότι Παρκ ζουν και ευημερούν σε αυτόν το χώρο. Χρησιμοποιώντας δωρεές, οι διαδηλωτές έχουν στήσει τη δική τους κοινωνία, με δωρεάν βιβλία, φαγητό και (στοιχειώδη) υγειονομική φροντίδα. Αν κοιμηθείς εκεί το βράδυ, θα διαπιστώσεις ότι έχεις σχεδόν όλα όσα σου χρειάζονται για να επιβιώσεις. Αρκετό φαγητό, ζυμαρικά, φρούτα και μπισκότα - τοποθετημένα στη σειρά, σαν μπουφέ. Μεταξύ των γευμάτων, και αργά το βράδυ, πάντοτε υπάρχει κάτι να μασουλάς, συνήθως κάτι υγιεινό, όπως μήλα και μπανάνες. Αν ψάξεις ένα μέρος για να στήσεις τη σκηνή σου μετά τις 8 μ.μ., δύσκολα θα βρεις ένα ελεύθερο σημείο. Κάποιοι βολεύονται να κοιμηθούν ακόμα και στα σκαλοπάτια της οδού Μπρόντγουεϊ, στοιβάζοντας χαρτόνια κάτω από χαλάκια γιόγκα και μουσαμάδες.


Επί 28 ημέρες οι αστυνομικοί έχουν αποκλείσει όλες τις εισόδους της Γουόλ Στριτ με δεκάδες προστατευτικά κάγκελα. Το βράδυ, πολλές φορές, απαιτούν από τους διερχόμενους να δείξουν την ταυτότητά τους, προκειμένου να περπατήσουν στα πεζοδρόμια του ναού του χρήματος. Συχνά φωνάζουν, «Αυτή είναι μια "παγωμένη" ζώνη!», και όλοι θα πρέπει να απομακρύνονται ευθύς αμέσως.



Η πλατεία γεμίζει τις Παρασκευές από φοιτητές κολεγίων που έρχονται οδικώς από άλλα μέρη των ΗΠΑ για να μείνουν ένα Σαββατοκύριακο. Αρκετοί από αυτούς χρησιμοποιούν τις τουαλέτες του McDonald's. Μέσα στο φαστ φουντ (που ειρωνικά αποκαλείται το «McDonald's του λαού»), οι διοργανωτές και οι ακτιβιστές χρησιμοποιούν δωρεάν πρόσβαση στο Ιντερνετ. Στην τουαλέτα, κάποια κορίτσια θα δεις να φορτίζουν τα κινητά τους, ενώ παρατηρείς άλλους να περιμένουν με τις πιτζάμες τους για μια τελευταία βραδινή βόλτα στο μπάνιο. Οταν το πρωί ανοίγουν τα μάτια τους, έπειτα από ένα σύντομο και άβολο ύπνο γίνονται μάρτυρες μιας ειρωνικής σκηνής: κοστουμαρισμένοι γιάπηδες να περιτριγυρίζουν το πάρκο και να περπατούν δίπλα τους για να πάνε στη δουλειά.


Ομάδες - συνελεύσεις


Παρ' όλο που μπορεί να ακούγεται περίεργο, η διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Ζουκότι Παρκ είναι μια απίστευτα οργανωμένη υπόθεση. Οι ομάδες εργασίας διασφαλίζουν το να μη χαθούν οι ιδέες, ενώ η γενική συνέλευση διαβεβαιώνει το ότι κανείς δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία. Το γεγονός ότι λαμβάνονται υπόψη όλες οι απόψεις είναι ενδεχομένως η καλύτερη αντίκρουση που μπορεί κανείς να προσφέρει σε άτομα τα οποία δεν έχουν ακόμη καταλάβει τι είναι το OWS.


Η αφοσίωση του OWS στην ανοχή και στο να τους συμπεριλαμβάνει όλους, σημαίνει ότι ο καθένας μπορεί να σχηματίσει τη δική του ομάδα εργασίας. Οι ομάδες εργασίας είναι ελεύθερες να ενεργούν σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες. Μπορούν να λύνουν προβλήματα και να ζητούν επιπλέον βοήθεια - η ομάδα υγιεινής, για παράδειγμα, κάνει συχνά ανακοινώσεις ζητώντας από τους ανθρώπους να βοηθήσουν στην καθαριότητα. Οι εκπρόσωποι της γενικής συνέλευσης αντιπροσωπεύουν από μόνοι τους μια ομάδα εργασίας. Οι επισκέπτες μπορεί να θεωρούν ότι οι εκπρόσωποι αυτοί κατέχουν ηγετική θέση, επειδή είναι εκείνοι που διασφαλίζουν την ομαλή ροή των συνελεύσεων. Ομως το πλήθος είναι εκείνο, όχι οι ομιλητές, που ελέγχει τα εγώ και τους επικεφαλής, προκειμένου το κίνημα να εξακολουθήσει να χαρακτηρίζεται από την ισότητα.


Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι γενικές συνελεύσεις είναι συνήθως μαζικές, συχνά εκατοντάδες, η τεχνική του ανθρώπινου μικροφώνου χρησιμοποιείται για να δυναμώσει τις φωνές. Οι ομιλητές ανακοινώνουν τμήμα μιας πρότασης, το οποίο επαναλαμβάνεται από το πλήθος κατά κύματα. Η κούραση της διαδικασίας του ανθρώπινου μικρόφωνου λειτουργεί για να ελέγξει την ίδια τη ρητορική: για να περάσεις ένα μήνυμα χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και υπομονή. Προκειμένου όμως να επιταχυνθεί η διαδικασία, χρησιμοποιούνται σήματα με τα χέρια στην επικοινωνία. Το να κάνεις τα χέρια σου κύκλο -ή να τα γυρνάς κυκλικά- σημαίνει «επιτάχυνέ το» και το να δημιουργείς ένα ρόμβο με τα δάχτυλά σου σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα σε κάποιο «σημείο της διαδικασίας». Την ανάγκη για περισσότερη συζήτηση ή την αβεβαιότητα δηλώνουν τα δάχτυλα ευθεία μπροστά.


Οι γενικές συνελεύσεις και οι ομάδες εργασίας δεν αποτελούν τις μόνες στιγμές που υπάρχει έκφραση ιδεών. Ολη την ημέρα στο πάρκο εμφανίζονται ενθουσιώδεις -συνηθισμένοι- άνθρωποι που ζυμώνονται και ανταλλάσσουν απόψεις.


Κάποιοι διάσημοι, όπως η συγγραφέας Ναόμι Κλάιν, ο σκηνοθέτης Μάικλ Μουρ και ο οικονομολόγος Τζέφρι Σακς άσκησαν και ασκούν μοιραία μεγαλύτερη επιρροή από ό,τι κάποιοι άλλοι.


Βέβαια η μαζικοποίηση του κινήματος στο Ζουκότι Παρκ έχει προκαλέσει και ανησυχίες. Το κίνημα προσέλκυσε ανθρώπους κάθε λογής και ενώ άνθρωποι με προσωπικά ζητήματα και διαφόρων ειδών κίνητρα «στριμώχνονται» εκεί, το οικοσύστημα γίνεται εύθραυστο. Πάντοτε υπάρχει μουσική και μόνιμος συνωστισμός, με άτομα να σπρώχνονται και, μια στο τόσο, να πατάνε ο ένας τον άλλον. Συνήθως αυτά έχουν καλό τέλος. Ομως μερικές φορές οι άνθρωποι τσακώνονται -όταν βιάζονται στη σειρά, ζητώντας τσιγάρα κ.ά.


Κατά κανόνα αυτές οι διαφωνίες λαμβάνουν χώρα ανάμεσα σε κατασκηνωτές με λιγότερη κατανόηση και το πλήθος, ειρηνικά, επεμβαίνει για να τους χωρίσει και να τους θυμίσει το λόγο για τον οποίο βρίσκονται εκεί. Οι διοργανωτές δεν δέχονται εχθρότητες. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός στο Ζουκότι Παρκ από τότε που μια μακροσκελής ανακοίνωση έγραψε: «Εδώ δεν είναι το μπαρ της γειτονιάς...»


Κίνημα αλλαγής


Ο Μάικλ Καζίν υποστηρίζει ότι το κίνημα OWS ενεργοποίησε την Αριστερά και της έδωσε νέα ελπίδα. «Είναι σαν να περιμέναμε τον Γκοντό», λέει, «και ο Γκοντό, αυτή η υπερβατική φιγούρα που θέλαμε να μας σώσει, τελικά εμφανίστηκε». Είναι σημαντικό όμως να θυμόμαστε ότι το OWS είναι ένα καινούργιο κίνημα. Καθώς οι ιδέες θα αποκρυσταλλωθούν, οι πληροφορίες και το μήνυμα θα γίνει πιο συγκεκριμένο.


Αλλά προς το παρόν οι διοργανωτές δουλεύουν για να δημιουργήσουν το κίνημα, παράγοντας ιδέες και σταθεροποιώντας τη διαδικασία που θα είναι σε θέση να κάνει σημαντική αλλαγή.
Του ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΙΤΣΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ


ΠΡΕΖΑ TV
15-10-2011