Παρά τις ηλιόλουστες, τουλάχιστον μέχρι χθες, μέρες και την ωραία νυχτερινή πανσέληνο πάνω από το λιμάνι, στο χώρο όπου διεξάγεται το 52ο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης εξακολουθεί να υπάρχει κάποια ατμόσφαιρα θλιβερή, θα έλεγα καταθλιπτική, που δεν οφείλεται μόνο στην οικονομική κατάσταση αλλά και στις ταινίες που βλέπουμε αυτό τον καιρό.Παρ' όλα αυτά, ο κινηματογράφος και το Φεστιβάλ, με τις όποιες ταινίες του, παραμένει το σοβαρό αντίβαρο σ' ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Και όχι μόνο γύρω μας αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό σκεφτόμουν βλέποντας, στο διαγωνιστικό τμήμα, τη συγκλονιστική ταινία «Η χώρα της λήθης» της Ισραηλινής Μιχάλε Μπογκάνιμ.
Η ταινία, συμπαραγωγή ανάμεσα σε Γαλλία-Ουκρανία-Πολωνία και Γερμανία, καταγράφει την τρομερή τραγωδία του Τσερνομπίλ μέσα από την ιστορία μιας νέας γυναίκας που, τη μέρα του φριχτού πυρηνικού δυστυχήματος, έκανε το γάμο της, και η οποία, δέκα χρόνια μετά την καταστροφή, χήρα πια (ο άντρας της ήταν ανάμεσα στα πρώτα θύματα του Τσερνομπίλ), εργάζεται τουριστικός ξεναγός στη «Ζώνη», στην περιμετρική ζώνη του εργοστασίου, ενώ πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε δυο εραστές, με τον ένα να προσπαθεί να την πείσει να πάει μαζί του στο Παρίσι και τον άλλο να μείνει κοντά του και να ζήσουν στο Πρίπιατ, το πιο κοντινό στο Τσερνομπίλ χωριό.
Οπως και στη ρώσικη ταινία «Ενα αθώο Σάββατο» του Αλεξάντερ Μιντάντζε (που είχαμε δει στο Φεστιβάλ του Βερολίνου), η Μπογκάνιμ περιγράφει την καταστροφή μέσα από τα βιώματα διάφορων προσώπων του χωριού, λίγο πριν και στη διάρκεια της τραγωδίας, που οι Αρχές προσπαθούσαν για ένα διάστημα να αποκρύψουν. Με εικόνες μουντές, που συχνά απλώς υποβάλλουν την καταστροφή (στην αρχή μια μαύρη βροχή, μερικά νεκρά ψάρια κι αργότερα τα εγκαταλειμμένα σπίτια, το σχολείο, το εργοστάσιο), με μικρά, κατοπινά επεισόδια στο εγκαταλειμμένο πια χωριό. Σαν φαντάσματα κινούνται, πεισματικά τα λιγοστά πρόσωπα που έχουν αποφασίσει να παραμείνουν. Η φωτογραφία τονίζει την ατμόσφαιρα θλίψης (ένας από τους διευθυντές φωτογραφίας ήταν ο δικός μας Γιώργος Αρβανίτης). Η σκηνοθέτρια καταφέρνει να δώσει το δράμα των ανθρώπων και να τονίσει την αποφασιστικότητά τους να παραμείνουν στην περιοχή και να δημιουργήσουν ένα καινούργιο μέλλον.
Στην άλλη ταινία του διαγωνιστικού, «Πορφίριο», του Αλεχάντρο Λάντες («Cocalero»), παρακολουθούμε τη ζωή ενός παραπληγικού Κολομβιανού μεσήλικα , θύματος αδέσποτης σφαίρας αστυνομικού, με τον Πορφίριο Ραμίρεζ να υποδύεται τον εαυτό του, ενώ εδώ και χρόνια περιμένει μια χρηματική αποζημίωση. Ο σκηνοθέτης κινείται με άνεση ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και την ταινία μυθοπλασίας, με μια ευκίνητη κάμερα, για να καταγράψει με ντοκιμαντερίστικη λεπτομέρεια, ευαισθησία, συχνά με χιούμορ, την καθημερινότητα του πρωταγωνιστή του. Με όλες τις δυσκολίες της καθώς και για τις πιο απλές μετακινήσεις του (να πλυθεί, να λουστεί, να καθίσει στην αναπηρική καρέκλα) στηρίζεται στη γυναίκα (ρόλο που ερμηνεύει η ίδια η γυναίκα του Πορφίριο) και το γιο του, δυσκολίες που ο Πορφίριο αντιμετωπίζει πάντα με αξιοπρέπεια, για να καταλήξει, στο τελευταίο μέρος της ταινίας, στις ηρωικές προσπάθειες του Πορφίριο να φτάσει ώς το δικηγόρο του και να μας αποκαλύψει τη δύναμη μαζί και την αγωνιστικότητα του χαρακτήρα του.
Στις καλές ταινίες του διαγωνιστικού πρέπει να προσθέσω και τα «Διόδια» του Τούρκου Τολγκά Καρατσελίκ. Η ταινία εστιάζει στο πορτρέτο ενός μοναχικού 35άρη άντρα, υποδειγματικού στη δουλειά του υπαλλήλου σε διόδια, ο οποίος, εξαιτίας των συνεχών, ακατανόητων μονολόγων και των φαντασιώσεών του, μετατίθεται σε ένα απόμερο, στη μέση ενός ειδυλλιακό τοπίου, τμήμα των διοδίων, όπου η συνάντησή του με μια νέα γυναίκα, που περνάει καθημερινά από τα διόδια, θα απελευθερώσει ακόμη περισσότερο τη φαντασία του. Με τις σιωπές, την κάμερα να επιμένει στο πρόσωπο του συμπαθητικού, μοναχικού αντι-ήρωά του, με χιούμορ (συχνά μαύρο), και γενικά ένα στιλ που θυμίζει τόσο τον ιταλικό κινηματογράφο του Ερμάνο Ολμι (ιδιαίτερα το «Il posto») αλλά κι εκείνον του Γίρι Μέντζελ («Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν»), ο Καρατσελίκ έφτιαξε μια ταινία-σχόλιο πάνω στην ασφυκτική καθημερινότητα στην οποία βρίσκεται εγκλωβισμένος ο σύγχρονος άνθρωπος, με τον πρωταγωνιστή του, Σερκάν Ερκάν, να φτιάχνει μια εξαιρετική ερμηνεία.
Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
ΠΡΕΖΑ TV
11-11-2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου