Το ισχύον -ακόμη- σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας, στο γνωστό άρθρο 16, προβλέπει πως η ανάπτυξη και προαγωγή της ελεύθερης έρευνας αποτελεί «υποχρέωση του κράτους».
Διάταξη που δεν φαίνεται όμως να πολυαπασχολεί τους συντάκτες του νομοσχεδίου για την επιστημονική έρευνα που κατατέθηκε για «δημόσια διαβούλευση» από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας.
Βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι:
*Η κατάργηση όλων των υφιστάμενων δημόσιων ερευντικών ιδρυμάτων και η ανασύστασή τους με τη μορφή Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (§ 20.1). Κατά τη μετατροπή αυτή, που αποφασίζεται «μετά από πρόταση του καθ' ύλην αρμόδιου υπουργού», προβλέπεται η δυνατότητα κατάργησης, συγχώνευσης ή μετατροπής οποιουδήποτε κέντρου, με απόφαση του υπουργού (§ 20.4). Οι θέσεις του μόνιμου προσωπικού καταργούνται σε όλες τις βαθμίδες και αντικαθίστανται από συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου (§ 31, μεταβατικές διατάξεις §6).
*Η διακοπή της τακτικής κρατικής χρηματοδότησης όλων των ιδρυμάτων και η αντικατάστασή της από τρεις πηγές:
1. «Προγραμματικές συμφωνίες», επαναδιαπραγματευόμενες κάθε χρόνο μεταξύ του εποπτεύοντος υπουργού και κάθε ερευνητικού κέντρου (§ 29). Το νομοσχέδιο αναφέρει ρητά πως η όποια αυτή κρατική χρηματοδότηση αφορά «την κάλυψη μέρους των εξόδων της λειτουργίας τους» και μόνο (§ 28.2.1).
2. «Ευρωπαϊκά και διεθνή προγράμματα» (§ 28.2.5), και
3. «Εσοδα από την εκτέλεση ερευνητικών έργων για λογαριασμό τρίτων» (§ 28.2.4), «δωρεές και παροχές τρίτων» (§ 28.2.6) και «έσοδα από άλλες πηγές» (§ 28.2.7).
*Η άνευ όρων υποταγή του ερευνητικού προσωπικού στις επιλογές και διαθέσεις του χρηματοδότη, κρατικού ή ιδιώτη. Προβλέπεται π.χ. ρητά πως «ο βαθμός επίτευξης των συμφωνηθέντων στόχων αποτελεί βασικό κριτήριο για την κατανομή της επόμενης ετήσιας επιχορήγησης» (§ 29.8). Ο διατάκτης υπουργός έχει έτσι τη δυνατότητα να κρατά σε ομηρία τους ερευνητές, αν τα πορίσματά τους (ή τα πορίσματα κάποιων συναδέλφων τους) δεν τον ικανοποιούν. Οσον αφορά την ιδιωτική χρηματοδότηση, η ικανότητα κάθε ερευνητή «να αναζητεί και να προσελκύει οικονομικούς πόρους από εξωτερικές πηγές» συνιστά απαραίτητο όρο για την υπηρεσιακή του εξέλιξη από τη Γ' βαθμίδα στη Β' (§ 30.4), την αναβάθμιση δηλαδή από εργαζόμενο με σύμβαση ορισμένου χρόνου, που λύεται υποχρεωτικά έπειτα από 4 ή 8 χρόνια, σε ιδιωτικό υπάλληλο αορίστου χρόνου (§ 31). Είναι προφανές ότι, παρ' όλες τις πομφόλυγες περί «αριστείας», «καινοτομίας» κ.λπ., σκοπός του νομοσχεδίου είναι κυρίως η παραγωγή «κυνηγών κονδυλίων» με βάση τις συγκυριακές κάθε φορά διαθέσεις και προτεραιότητες «των αγορών», όχι ερευνητών με ουσιαστικές επιστημονικές αναζητήσεις.
*Η κατάργηση της υφιστάμενης μέχρι σήμερα μισθολογικής εξομοίωσης των ερευνητών με τις αντίστοιχες βαθμίδες διδακτικού προσωπικού των ΑΕΙ-ΤΕΙ (§ 36) και η υπαγωγή των πρώτων στους δεύτερους, κατά τα «διαϊδρυματικά» ερευνητικά προγράμματα (§ 15).
*Η δυνατότητα κάποιων ερευνητών -και καθηγητών ΑΕΙ- να εργάζονται σε ιδιωτικές εταιρείες με απλή αναστολή της μισθοδοσίας τους από τα ερευνητικά κέντρα (§ 18). Διευκρινίζεται ωστόσο πως «οι εργοδοτικές εισφορές του μετακινούμενου αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ του φορέα υποδοχής και του φορέα προέλευσης» (§ 18.3). Προμήθεια δηλαδή άκρως ειδικευμένου προσωπικού στο ιδιωτικό κεφάλαιο, με το Δημόσιο να επιδοτεί τους ιδιώτες καταβάλλοντας για λογαριασμό τους τις ασφαλιστικές εισφορές των ερευνητών! Είναι προφανές ότι τα λεφτά γι' αυτή την έννομη διασπάθιση θα βγαίνουν από τον κρατικό κορβανά -αλλιώς η συγκεκριμένη διάταξη δεν έχει λόγο ύπαρξης.
*Η δημιουργία, τέλος, μιας πολυσύνθετης γραφειοκρατικής δομής ελέγχου, επιτήρησης κι «αξιολόγησης» του ερευνητικού προσωπικού, στελεχωμένης από «εξειδικευμένο προσωπικό», τα τυπικά προσόντα του οποίου δεν διευκρινίζει το νομοσχέδιο. Τα μέλη αυτών των οργάνων ορίζονται με αποφάσεις του υπουργού Παιδείας (§ 4-10). Αντίθετα από τους προλετάριους επιστήμονες, που ακόμη και στις κατώτερες βαθμίδες πρέπει να διαθέτουν τουλάχιστον διδακτορικό, οι αγνώστων προσόντων «ειδιξευμένοι» ελεγκτές τους δεν θα χρειαστεί να βγουν στη γύρα για να εξασφαλίσουν τη μισθοδοσία τους: οι σχετικές δαπάνες εντάσσονται ρητά στον προϋπολογισμό της Γενικής Γραμματείας Ερευνας και Τεχνολογίας (§ 9.6 και 10.5).
Οι συνέπειες της ενδεχόμενης υπερψήφισης αυτού του τερατουργήματος θα είναι διπλές. Από τη μια, η απόλυτη απαξίωση ενός ειδικευμένου επιστημονικού δυναμικού 500 περίπου ανθρώπων που εργάζεται σήμερα, με ήδη πολύ χαμηλούς μισθούς (συχνά κάτω από 1.000 ευρώ), στα υφιστάμενα ερευνητικά κέντρα, καθώς και μαζικές απολύσεις όσων εργάζονται σε «μη ανταποδοτικούς» τομείς όπως η φιλολογία, η λαογραφία, η ιστορία, η γλωσσολογία κ.λπ. Ακόμη χειρότερα θα είναι, ωστόσο, τα αποτελέσματα όσον αφορά το επίπεδο και (κυρίως) τις κατευθύνσεις της έρευνας.
Στις πρακτικές π.χ. επιστήμες, ποιος ιδιώτης θα ενδιαφερόταν να χρηματοδοτήσει μια έρευνα για τις επιπτώσεις των κεραιών κινητής τηλεφωνίας στην υγεία του πληθυσμού; Η απάντηση είναι προφανής: οι ίδιες οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Τα πορίσματα μιας τέτοιας έρευνας, κάτω από το καθεστώς που ευαγγελίζεται το «υπό διαβούλευση» νομοσχέδιο, είναι εξίσου -και εκ των προτέρων- προφανή. Αν και μια τέτοια έρευνα μάλλον δεν θα γίνεται καν: οι χρηματοδότες θα φροντίζουν να διαθέσουν τις «δωρεές» τους για άσχετα προγράμματα, υπό τον όρο ότι οι υπόλοιπες δραστηριότητες του ερευνητικού κέντρου δεν θα τους ενοχλούν -και ο «κοινωνικός αυτοματισμός» στο εσωτερικό της επιστημονικής κοινότητας θ' αναλαμβάνει τα υπόλοιπα.
Οσο για τις λεγόμενες «ανθρωπιστικές» επιστήμες, εκεί οι βασικοί υποψήφιοι χρηματοδότες θα είναι υπουργεία Εξωτερικών, πρεσβείες, ντόπιες και ξένες μυστικές υπηρεσίες (με «ιδιωτικό» προκάλυμμα, εννοείται) ή κάποιοι μαικήνες με ιδιάζουσες «εθνικές ευαισθησίες», όχι απαραίτητα και πολύ επιστημονικές. Ως πηγές χρηματοδότησης, όλοι αυτοί δεν θα εμφανιστούν φυσικά από το πουθενά. Σήμερα, ένας ερευνητής έχει όμως τη διακριτική ευχέρεια να κάνει τη δουλειά του χωρίς να προστρέξει στις υπηρεσίες τους. Με τον νέο νόμο της Αννας Δαμαντοπούλου δεν θα του μένουν, απεναντίας, και πολλά περιθώρια επιλογής...
Του ΤΑΣΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
ΠΡΕΖΑ TV
18-12-2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου