Οι εργασιακές σχέσεις - «λάστιχο», οι όλο και πιο απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, αλλά και η ανεργία αποτελούν για όλο και περισσότερους εργαζόμενους τους βλαπτικούς εκείνους παράγοντες που μπορεί να σακατέψουν τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Η σχετικά νέα μάστιγα που πλήττει πάνω από 40 εκατ. εργαζόμενους στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι το εργασιακό άγχος, ως αποτέλεσμα των εργασιακών συνθηκών, της ανασφάλειας, της ανεργίας, της ευελιξίας και της βίας στην εργασία, των πενιχρών μισθών, παράγοντες που επιδεινώνονται σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης.
Τα παραπάνω προέκυψαν σε πρόσφατη ημερίδα που διοργάνωσε το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με θέμα «Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία». Η εκστρατεία του ΣΕΠΕ για την εκτίμηση και ενημέρωση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων θα επικεντρωθεί στους κλάδους της δημόσιας και ιδιωτικής Υγείας, των υπηρεσιών - κυρίως ξενοδοχεία και εστιατόρια - και των μεταφορών λόγω της αυξημένης συχνότητάς τους.
«Εξουθενωτική» ανταγωνιστικότητα και κερδοφορία
Δεν υπάρχει μέτρο και πρακτική που υπηρετεί την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία των επιχειρήσεων, δεν υπάρχει εργοδοτική απαίτηση, που να μη σχετίζεται με επαγγελματικούς ψυχοκοινωνικούς κινδύνους, με πρώτο και κύριο τον αλλοτριωμένο χαρακτήρα της εργασίας στον καπιταλισμό. Το γεγονός, ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι συμμετέχουν στην παραγωγή, όλο και περισσότερο κοινωνικοποιείται η εργασία και τα αποτελέσματά της τα ιδιοποιούνται όλο και λιγότεροι. Αυτό οξύνεται σε συνθήκες κρίσης, όπως οξύνεται και η καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, με την κύρια παραγωγική δύναμη - τον άνθρωπο - να πετιέται εκτός παραγωγής και να απαξιώνεται.
Στο εργασιακό περιβάλλον ως παθογένεια της ίδιας της εργασιακής δραστηριότητας αναφέρθηκε η Αλεξάνδρα Κορωναίου, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου λέγοντας πως με τον τρόπο που οργανώνεται η εργασία χάνει την ουσία της, που είναι να δένει καθημερινά τον άνθρωπο με την πραγματικότητα. Χάνεται και η ίδια η ανθρώπινη ουσία, που είναι οι άνθρωποι να ζουν και να δουλεύουν μαζί κι έτσι κυριαρχούν ολοένα η φθορά, η απελπισία. Σχολιάζοντας δε τη θέση του ΣΕΠΕ για «θέσπιση ευέλικτου ωραρίου εργασίας και μέτρων φιλικών προς την οικογένεια», είπε πως αυτά τα δυο είναι ασυμβίβαστα, καθώς τα ευέλικτα ωράρια ανατρέπουν το βιορυθμό, την οργάνωση του εργάσιμου και οικογενειακού βίου.
«Πάνω από το 20% των εργαζομένων στην ΕΕ υποφέρει από κάποια ψυχική διαταραχή, κάτι που οφείλεται τόσο στο αυξημένο εργασιακό στρες, όσο και στην ανεργία», επισήμανε ο Βασίλης Μακρόπουλος από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας. Οπως είπε, η πίεση από την εργασία οδηγεί στην απομόνωση του ανθρώπου, του αφαιρεί τη σχέση με τη συλλογικότητα και την πραγματικότητα. Ιδιαίτερα οι μακροχρόνια άνεργοι παρουσιάζουν προβλήματα σωστής διάρθρωσης του χρόνου, περιορίζουν τις κοινωνικές επαφές και τους συλλογικούς στόχους. Οι τελευταίοι, τόνισε, προστατεύουν τους άνεργους από βαριές ψυχικές ασθένειες.
Ευελιξία, ανασφάλεια, εντατικοποίηση
Οσο μεγαλώνει ο βαθμός εκμετάλλευσης των εργαζομένων, τόσο επιβαρύνεται η υγεία τους. Η αύξηση όμως του βαθμού εκμετάλλευσης είναι ζωτική ανάγκη των επιχειρήσεων, αφού τις τοποθετεί σε καλύτερη θέση στον ανταγωνισμό τους με άλλους επιχειρηματικούς ομίλους. Με αυτόν το σκοπό νομοθετούν και οι κυβερνήσεις.
Τα μέτρα που έχουν περάσει τα τελευταία χρόνια αύξησαν ραγδαία το βαθμό εκμετάλλευσης των εργαζομένων και έχουν διαμορφώσει κυριολεκτικά μια εργασιακή ζούγκλα: Το Α' δίμηνο του 2012 μόλις το 48% των νέων συμβάσεων ήταν πλήρους απασχόλησης, ενώ οι «ευέλικτες» νέες συμβάσεις ανήλθαν στις 34.746 (26.076 μερικής απασχόλησης και 8.670 εκ περιτροπής εργασίας). Το ίδιο διάστημα, έχουμε 8.001 μετατροπές συμβάσεων από πλήρη απασχόληση σε μερική, 5.492 από πλήρη σε εκ περιτροπής με συμφωνία εργαζόμενου και εργοδότη και 2.816 σε εκ περιτροπής με μονομερή απόφαση του εργοδότη. Επιπλέον, στις 3.138 επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν (Γενάρη - Φλεβάρη 2012) οι ανασφάλιστοι εργαζόμενοι έφτασαν το 29,6%, ενώ το ποσοστό των ανασφάλιστων μεταναστών εργαζομένων ανήλθε σε 42,7%.
Η ευελιξία έχει σαν αποτέλεσμα την εντατικοποίηση της δουλειάς, την ανατροπή του βιορυθμού, τα χαμηλότερα μεροκάματα, την ανασφάλεια. Υπάρχουν, για παράδειγμα, εργαζόμενοι - ιδιαίτερα σε εμπόριο και επισιτισμό - που μόλις την προηγούμενη μέρα μαθαίνουν τι ώρα θα δουλεύουν την επόμενη. Υπάρχουν εργαζόμενοι σε ιδιωτικές κλινικές που σχολάνε 11 το βράδυ και την επομένη στις 7 το πρωί πρέπει να είναι πάλι στη δουλειά.
Πότε να προλάβουν αυτοί οι άνθρωποι να ξεκουραστούν; Η αναπλήρωση της εργατικής δύναμης, συνολικά η ανανέωση των δυνάμεων του ανθρώπινου οργανισμού, συμπιέζεται ασφυκτικά από την ελαστικοποίηση της εργασίας, τη «διευθέτηση». Η διεκδίκηση και κατάκτηση των 8 ωρών εργασίας, 8 ωρών ανάπαυσης, 8 ωρών ψυχαγωγίας δεν καθορίστηκε αυθαίρετα, αλλά με βάση και τις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού.
Υπάρχουν επιχειρήσεις που πληρώνουν τους εργαζόμενους όχι με σταθερό μισθό, αλλά ανάλογα με τις πωλήσεις που θα κάνουν. Δηλαδή αν σε μια καφετέρια δεν μπει κανένας πελάτης μια μέρα, ο εργαζόμενος δεν θα πληρωθεί για τις ώρες που έκατσε στη δουλειά. Πάγια τακτική των τραπεζικών ομίλων είναι η ατομική στοχοθεσία για τους εργαζόμενούς τους (σ.σ. προσωπικά πλάνα που πρέπει να πιάσουν). Δηλαδή οι εργαζόμενοι πρέπει να πουλήσουν συγκεκριμένο αριθμό «προϊόντων» (κάρτες, δάνεια, τραπεζικά προγράμματα) και έτσι μετατίθεται το εταιρικό «μπάτζετ» στους εργαζόμενους. Αυτό επιφέρει εντατικοποίηση της εργασίας, συνεχή επιμήκυνση του χρόνου εργασίας, μεγάλο φόρτο δουλειάς ακόμη και σε εργαζόμενες μητέρες, σε άτομα με ειδικές ανάγκες κλπ. Την ίδια ώρα η επιτυχία αυτών των στόχων δεν συνδέεται απλά με κάποιο μπόνους, αλλά από αυτή εξαρτάται άμεσα οι τακτικές αποδοχές, η διατήρηση της θέσης εργασίας, η εξέλιξη των εργαζομένων, ο καθορισμός του χρόνου εργασίας. Αυτό εξουθενώνει σωματικά και ψυχικά τους τραπεζοϋπαλλήλους, αλλά και όλους τους υπαλλήλους που δουλεύουν σε τέτοιες συνθήκες.
Μεγάλοι οι κίνδυνοι για την υγεία
Ο φόρτος της εργασίας, η βία, η ευελιξία, η αβεβαιότητα, ο χαμηλός μισθός, η μη συμμετοχή του εργαζόμενου στο αποτέλεσμα της εργασίας του, ο ανταγωνισμός, οι συγκρουόμενες απαιτήσεις εργασιακού και ιδιωτικού βίου, οι συχνές εναλλαγές θέσεων εργασίας, η μονότονη και επαναλαμβανόμενη εργασία, η έλλειψη σταθερού ρυθμού εργασίας, οι πολύ μικρές ή οι πολύ μεγάλες απαιτήσεις στη δουλειά, είναι οι κυριότεροι παράγοντες πρόκλησης εργασιακού άγχους.
Αυτό με τη σειρά του συνοδεύεται από μια σειρά νοσήματα, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αφού δε γίνεται καμία σχετική καταγραφή στα νοσοκομεία, στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας ή στους χώρους δουλειάς. Οπως ειπώθηκε, το εργασιακό άγχος συνδέεται με καρδιοαγγειακές παθήσεις, με εγκεφαλικά και εμφράγματα. Αλλες επιπτώσεις του μπορεί να είναι η κατάθλιψη, η έντονη και διαρκής κόπωση, η έναρξη του καπνίσματος, η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και ψυχοφαρμάκων, διαταραχές στη διατροφή και τον ύπνο, μυοσκελετικές και δερματικές παθήσεις, άλγη και νευρολογικές εκδηλώσεις. Επίσης αναφέρθηκε ότι ο ασταθής ή ο μακρύς χρόνος εργασίας, η ανεργία ή περιστασιακή απασχόληση συνδέονται με το έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Ελένη ΜΑΪΛΗ
ΠΡΕΖΑ TV
8-4-2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου