«Αποφάσισαν χωρίς εμάς, προχωράμε χωρίς αυτούς» λέει το σλόγκαν στο σάιτ του ΣΥΡΙΖΑ, του αριστερού ελληνικού κόμματος που εκτοξεύτηκε στην κορυφή μετά τις εκλογές του περασμένου μήνα.
Αυτό που προκύπτει από την ανάγνωσή του δεν είναι μια ξεκάθαρη στρατηγική για το μέλλον της χώρας, όσο μια κοσμοθεωρία εμποτισμένη με εικόνες και μνήμες του ταραγμένου της παρελθόντος. Ο αγώνας ενάντια σ’ αυτό που σήμερα θεωρείται ο εχθρός – το νεοφιλελευθερισμό - παραπέμπει στον αγώνα ενάντια στη χούντα, σαράντα χρόνια πριν, και στην αντίσταση ενάντια στη ναζιστική κατοχή. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, είναι αρκετά νέος για να θυμάται όλα αυτά: γεννήθηκε το καλοκαίρι του 1974, ακριβώς όταν έπεφτε η χούντα,. Όμως η γλώσσα που χρησιμοποιεί το κόμμα του μας θυμίζει ότι η κρίση στην Ευρωζώνη ξυπνάει κάποια βαθιά ιστορικά ερωτήματα σχετικά με το τι συνέβη στην πολιτική, στη δημοκρατία και στη βασική ιδέα της διεθνούς συνεργασίας.
Η ιδέα ότι ο όλος ο κόσμος είναι δυνατόν να διακυβερνηθεί ξεπήδησε στην Ευρώπη πριν από δύο αιώνες. Η ιδέα ήταν ριζοσπαστικά καινούρια: ο όρος «διεθνής» ήταν σύλληψη του βρετανού φιλόσοφου Jeremy Bentham και άρχισε να κυκλοφορεί ευρέως στις δεκαετίες μετά την ήττα του Ναπολέοντα. Ο εθνικισμός είχε ξεπηδήσει ως δύναμη εκείνη την εποχή αλλά οι υποστηρικτές της διεθνούς συνεργασίας δεν είχαν θορυβηθεί. Αντιθέτως , πίστευαν ότι ο εθνικισμός και ο διεθνισμός ήταν σύντροφοι. Ο συγγραφέας Βίκτωρας Ουγκώ το 1849 συνόψισε το όραμα μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης μπροστά σε ένα πλήθος ενθουσιωδών ακτιβιστών υπέρ της ειρήνης στο Παρίσι – ο ιταλός επαναστάτης Giuseppe Mazzini ενέπνευσε τον πρόεδρο των ΗΠΑ Woodrow Wilson με τις ιδέες του για μια κοινωνία δημοκρατικών εθνών.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έκανε τους αντιφασίστες στην Ευρώπη να επιστρέψουν στην ιδέα της ομοσπονδιακής Ευρώπης ως αντίδοτο στον εθνικισμό του Χίτλερ και του Μουσολίνι. Πίστευαν ότι αν δεν σχηματιζόταν μια ομοσπονδία, οι Ευρωπαίοι θα συνέχιζαν τον πόλεμο επ’ αόριστον – με την ολοκλήρωσή της, το έθνη θα τιθασεύονταν και θα εξασφαλίζονταν οι ανάγκες των ασθενέστερων μελών της.
Οπότε οι ρίζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντικατοπτρίζουν την αρχική ιδέα ότι η διεθνής συνεργασία είναι η καλύτερη εγγύηση για εθνική ευημερία. Οι πρώτες δεκαετίες της κοινής αγοράς συνέπεσαν όχι μόνο με πρωτόγνωρη ανάπτυξη στη δυτική Ευρώπη αλλά με μείωση της ανισότητας και βελτίωση των κοινωνικών παροχών.
Αυτή η επιτυχία μοιάζει τώρα σα να ανήκει σε ένα σχεδόν νεολιθικό παρελθόν. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών αρκετά από αυτά τα επιτεύγματα έχουν αναστραφεί και το ερώτημα που έχει προκύψει είναι αν η εθνική κυριαρχία και η διεθνής συνεργασία αλληλοσυμπληρώνονται. Οι αρχιτέκτονες της ανατροπής δεν ήταν φιλόσοφοι ή επαναστάτες αλλά νηφάλιοι τεχνοκράτες όπως ο Paul Volcker και ο Michel Camdessus του ΔΝΤ. Οι μάνατζερ του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος πίστεψαν ότι μετά από τις κρίσεις του πετρελαίου της δεκαετίας του ’70 η διεθνής ανάπτυξη και σταθερότητα εξαρτώνται από τη φιλελευθεροποίηση την κίνησης του κεφαλαίου. Όλες οι διεθνείς οργανώσεις απαιτούν από τα νέα μέλη να εγκαταλείψουν κάποιες από τις εθνικές κυριαρχίες τους για αντάλλαγμα. Όμως οι θυσίες εκείνης της εποχής δεν έχουν σχέση με αυτές που είναι απαραίτητες σήμερα. Δε χρειάζεται να είναι κανείς υποστηρικτής του ΣΥΡΙΖΑ για να δει ότι σε δύσκολες εποχές, τα πολιτικά κόμματα μετατρέπονται σε ανδρείκελα σκοτεινών συμφερόντων. Η κρίση θέτει το εξής ερώτημα: είναι δυνατόν να υπάρξει διεθνής διακυβέρνηση;
Ίσως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει τη λύση στα προβλήματα της Ελλάδας ή της Ευρώπης. Κανείς όμως δεν την έχει. Η ρητορική του κόμματος, με τις ιστορικές αναφορές, είναι μια υπενθύμιση του ότι όλοι ψάχνουμε μια νέα πολιτική γλώσσα για να καταλάβουμε ποιά στοιχεία της διεθνούς μας κληρονομιάς πρέπει να διατηρήσουμε και ποιά να απορρίψουμε. Φυσικά, όπως κάνει και ο ΣΥΡΙΖΑ, ανατρέχουμε στο παρελθόν για να βρούμε αναφορές, οι οποίες όμως μπορεί να είναι παραπλανητικές.
http://www.lifo.gr/now/politics/10658
ΠΡΕΖΑ TV
28-5-2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου