Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ
Πιστεύω πως υπάρχει ένα βαρύ σύννεφο που πλανάται - όχι μόνο πάνω από την Ελλάδα. Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα διαλυθεί. Κάποια στιγμή θα σχηματιστεί ξανά. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο κόσμος και έτσι πρέπει να τον βλέπουμε
Χαλαρός. Χαμογελαστός. Επιτέλους, «ανοικτός». Ενας «άλλος» άνθρωπος ήταν ο Γιάννης Χουβαρδάς που συναντήσαμε στο Θέατρο Πορεία από αυτόν που διοικούσε το Εθνικό Θέατρο τα τελευταία έξι χρόνια.
Ξανανιωμένος, ήρεμος και απαλλαγμένος από τη βαριά αυτολογοκρισία που του επέβαλλαν, όπως αποκαλύπτει στην «Ε», τα ηνία της πρώτης κρατικής σκηνής, την οποία παρέδωσε στον Σωτήρη Χατζάκη κυριολεκτικά στα καλύτερά της - καλλιτεχνικά και εισπρακτικά.
Καθώς μας μιλούσε για τις «Παραλλαγές θανάτου» του Γιον Φόσε, ένα έργο μινιμαλιστικό σαν σκηνικό ποίημα, το οποίο διαπραγματεύεται το φως και τη ζωή που μπορεί να υπάρξουν μετά το φυσικό τέλος, στη σκηνή του «Πορεία» στηνόταν ένα μικρό παγοδρόμιο. Μέσα σε αυτό από την Πέμπτη (ημέρα που θα δοθεί η πρεμιέρα) ο Νίκος Καραθάνος, ο Χρήστος Λούλης, ο Γιάννος Περλέγκας, η Αλκηστις Πουλοπούλου, η Μαρία Πρωτόπαπα και η Λυδία Φωτοπούλου θα δοκιμάζονται μαζί με την υποκριτική και στην παγοδρομία.
Ο αμέσως επόμενος καλλιτεχνικός σταθμός του Γιάννη Χουβαρδά είναι η Γερμανία. Στο Thalia Theater του Αμβούργου θα σκηνοθετήσει τον τσεχοφικό «Γλάρο». Και η νέα χρονιά θα τον βρει στην όπερα της Στουτγάρδης να δουλεύει το «Cosi fan Tutte» του Μότσαρτ.
- Πόσο εύκολα έχετε εγκλιματιστεί, κύριε Χουβαρδά, στη μετά το Εθνικό θέατρο περίοδο;
«Εγώ εγκλιματίζομαι με πολύ σκληρά "εγκλήματα" (γέλια) Και στο Εθνικό και εκτός Εθνικού. Στο Εθνικό είχα κατηγορηθεί κατά καιρούς για διάφορα "εγκλήματα". Τώρα είμαι σε ένα έδαφος που μπορώ να τα διαπράττω πιο... ατιμώρητα. Και οι "Παραλλαγές" είναι ένα πολύ σκληρό έργο. Μιλάει για ένα πάρα πολύ σκοτεινό θέμα και ταμπού, που δεν είναι απλώς ο θάνατος, αλλά η αυτοκτονία».
- Ενα θέμα σε έξαρση τον τελευταίο καιρό...
«Και στην κοινωνική μας πραγματικότητα, αλλά και στην τέχνη - δεν είναι μόνο η "Miss Violence" του Αβρανά. Χθες μιλούσα με μια φίλη. Μια πολύ κοντινή της έχασε ένα από τα παιδιά της -ήταν μόλις 10 ετών-, με έναν τρόπο πολύ σκληρό και μυστηριώδη, που παραπέμπει στον τρόπο που περιγράφει και ο Φόσε. Απλώς, ο συγγραφέας αντιμετωπίζει το θέμα όχι με τον κοινότοπο τρόπο του τραγικού γεγονότος, για το οποίο πρέπει να θρηνήσουμε ή να αναζητήσουμε τις κοινωνικές ευθύνες. Αυτό το αφήνει σε άλλους. Με μια φόρμα πάρα πολύ αυστηρή, πολύ μινιμαλιστική, πολύ ρευστή, βρίσκει μέσα από αυτό το τόσο δυσάρεστο γεγονός μια φωτεινή διέξοδο, με έναν ποιητικό τρόπο. Και μιλάει για μια άλλη ζωή. Ο Φόσε είναι ένας σύγχρονος Τσέχοφ, που έχει όμως συγγένειες και με τον Μπέκετ. Σύγχρονους συγγραφείς δεν ανεβάζω. Ο Φόσε και ο Δημητριάδης -αμφότεροι, δύο πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις- είναι οι εξαιρέσεις».
- Το ίδιο έργο θα δουλεύατε αν παραμένατε στο Εθνικό;
«Οχι. Αποσκοπούμε σε μια εσωτερική σύνδεση με το κοινό. Οι ηθοποιοί σχεδόν ψιθυρίζουν. Αυτό δεν μπορεί να γίνει σε μια μεγάλη σκηνή, όπως είναι του Τσίλερ».
- Ούτε και στη Νέα Σκηνή του Εθνικού;
«Ούτε καν. Είναι πιο ανοιχτή σκηνή από τη σκηνή του "Πορεία". Εδώ υπάρχει μια συγκέντρωση, μια "αγκαλιά"».
- Σας πέρασε ποτέ από το μυαλό να διαπραγματευτείτε, μέσα από ένα θεατρικό κείμενο που μιλά για τη μετά θάνατον ζωή, το τέλος της θητείας σας στο Εθνικό που υπό μια έννοια είναι επίσης ένας μικρός «θάνατος»;
«Οχι. Το τέλος του Εθνικού είναι ένας κύκλος που εγώ επέλεξα στα έξι χρόνια να κλείσει - οριστικά. Εχω πει επανειλημμένα ότι ήταν πολύ δυσβάσταχτο το βάρος των ευθυνών, με όλα τα προβλήματα που ξέρουμε και επιπλέον χωρίς διοικητικό συμβούλιο για δέκα μήνες. Και ήρθε κάπως φυσιολογικά αυτή η άνω τελεία ή, αν θέλετε, η ολοκλήρωση της εξάχρονης φάσης. Τώρα ξεκινά μια άλλη φάση».
- Σε αυτή τη νέα καλλιτεχνική αρχή σκέφτεστε την ιδέα μιας νέας μόνιμης στέγης;
«Περνά από το μυαλό μου αραιά και πού. Δεν είναι απλό πράγμα. Ειδικά όταν έχεις περάσει από το Εθνικό και κρατικά θέατρα του εξωτερικού, είναι πολύ δύσκολο να συμβιβαστείς με τους περιορισμούς που έχει ένας χώρος -είτε λέγεται "Αμόρε" είτε λέγεται "Πορεία" είτε οτιδήποτε άλλο-, ο οποίος λειτουργεί περισσότερο με την αφοσίωση των ανθρώπων του και λιγότερο με τις οικονομικές και τεχνικές δυνατότητές του. Χρειάζομαι μία ανάσα για να μπορέσω να μπω ξανά σε μια τέτοια λογική».
- Την οποία πάντως σκέφτεστε σοβαρά;
«Ναι, αλλά όχι προγραμματικά. Ξέρετε, μέσα μας λειτουργεί πάντα κάτι που λείπει, μια νοσταλγία».
- Οι ηθοποιοί μάθανε ειδικά για την παράσταση-παγοδρομία;
«Να μη γεννάμε προσδοκίες που δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν. Ξεκινήσαμε με την ιδέα η παράσταση να γίνει σε παγοδρόμιο. Αλλά αφ' ενός μεν θα ήταν ένα τεράστιο έξοδο, αφ' ετέρου δε θα ήταν μια πάρα πολύ δύσκολη δοκιμασία για τους θεατές. Το ψύχος στο χώρο μετά το μισάωρο θα καθιστούσε την παράσταση προβληματική. Ναι μεν οι ηθοποιοί μαθαίνουν skating, αλλά δεν ξέρω αν τελικά θα κάνουν όλοι. Θέλω να μεταδίδεται η αίσθηση της παγωνιάς, της μοναξιάς, του ταξιδιού στο άγνωστο».
Ο Νίκος Καραθάνος, ο Χρήστος Λούλης, ο Γιάννος Περλέγκας, η Αλκηστις Πουλοπούλου, η Μαρία Πρωτόπαπα και η Λυδία Φωτοπούλου, στις «Παραλλαγές θανάτου» του Γιον Φόσε στο «Πορεία»
Ο Νίκος Καραθάνος, ο Χρήστος Λούλης, ο Γιάννος Περλέγκας, η Αλκηστις Πουλοπούλου, η Μαρία Πρωτόπαπα και η Λυδία Φωτοπούλου, στις «Παραλλαγές θανάτου» του Γιον Φόσε στο «Πορεία»
- Μετά το Εθνικό υπήρξαν στιγμές που να αισθανθήκατε τον τρόμο του κενού;
«Οχι. Αντίθετα είχα την αίσθηση του κενού εντός του Εθνικού Θεάτρου. Εκτός του Εθνικού αισθάνθηκα να πατάω πολύ πιο γερά στα πόδια μου, γιατί δεν έχω τις ευθύνες ενός τεράστιου κρατικού οργανισμού - με ό,τι αυτό συνεπάγεται στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, με όλα τα θρίλερ που ζούμε καθημερινά. Εκπροσωπώ τον εαυτό μου πλέον. Και άλλωστε, ήταν μια προσωπική επιλογή να αποχωρήσω. Δεν ήταν αυτοκτονία ούτε και πήδημα στο κενό. Το αντίθετο».
- Θα ήταν τόσο δύσκολα, τόσο δυσβάσταχτα τα πράγματα στο εξής στο Εθνικό;
«Δεν μπορούσα άλλο να τραβάω το κάρο. Γιατί αισθανόμουν ότι το τραβούσα μόνος μου πολλές φορές - φυσικά με την τεράστια βοήθεια κάποιων ανθρώπων που ήταν στο Εθνικό 24 ώρες το 24ωρο. Απλώς, έφτασα χρονικά στα όριά μου. Στα τρία χρόνια θα μπορούσα να είχα κάνει μια αντίστοιχη επιλογή. Αλλά είπα: "Αντέχω άλλα τρία χρόνια". Στα έξι χρόνια είπα: "Δεν αντέχω". Αν συνέχιζα θα ζούσα μια συνεχή φθορά. Δεν είχα βάλει σκοπό της ζωής μου να πεθάνω -εντός κι εκτός εισαγωγικών- στο Εθνικό Θέατρο».
- Στο δημόσιο αποχαιρετισμό σας, τον Μάιο, αναφερθήκατε σε ένα οικονομικό «μαξιλαράκι» που αφήνετε πίσω σας προίκα. Η νέα καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού υποστηρίζει ότι βρέθηκε αντιμέτωπη με μια στενή έως άσχημη οικονομική κατάσταση, η οποία επιτείνεται απ' τις κακές εισπράξεις των θερινών παραστάσεων, που ήταν δικές σας επιλογές. Ως έμμεση συνέπεια αυτών παρουσιάζει και την ακύρωση προγραμματισμένων παραστάσεων. Υφίσταται πράγματι αυτό το «μαξιλαράκι»;
«Δεν έχω παρακολουθήσει τη φιλολογία των ακυρώσεων. Δεν είναι δική μου ευθύνη αν πήγαν ή δεν πήγαν καλά οι καλοκαιρινές παραστάσεις. Δεν τις χειρίστηκα εγώ. Εγώ τις προγραμμάτισα μόνο. Το θέμα των περιοδειών και της οικονομικής διαχείρισής τους ανήκει στη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση. Οσο για το "μαξιλάρι", χωρίς να θέλω να μπω σε αριθμολογία, σας διαβεβαιώνω ότι ήταν ένα πολύ σημαντικό ταμειακό πλεόνασμα, το οποίο υπήρχε μέχρι και την τελευταία ημέρα μου στο Εθνικό».
- Δεν παρακολουθείτε στενά τη συνέχεια του Εθνικού στη διάδοχη κατάσταση;
«Αυτό που παρακολουθώ όσο μπορώ είναι οι παραστάσεις του. Βεβαίως με ενδιαφέρει πώς προχωράει το Εθνικό, γιατί έχει μια συνέχεια που δεν τελειώνει ούτε με εμένα ούτε με τον Σωτήρη Χατζάκη. Οπως δεν τελείωσε και με τον Νίκο Κούρκουλο».
- Ο θεσμός έχει συνέχεια. Αλλά υπάρχει η αίσθηση ότι ο κ. Χατζάκης κατεδαφίζει ό,τι χτίσατε.
«Είναι αναφαίρετο δικαίωμα οποιουδήποτε καλλιτεχνικού διευθυντή να υλοποιήσει το όραμά του. Χρειάζεται χρόνος για να ξεδιπλωθεί το όραμα του Σωτήρη Χατζάκη, χωρίς άγχος. Μετά μπορεί να κριθεί».
- Δεν έχει ήδη κριθεί ως διευθυντής στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος;
«Είναι άλλο πράγμα το Εθνικό Θέατρο και άλλο το Κρατικό Θέατρο».
- Υπάρχει το ενδεχόμενο να σας δούμε ξανά να σκηνοθετείτε στο Εθνικό;
«Αν μου γίνει σχετική πρόταση, ευχαρίστως να το συζητήσω. Ελεύθερος επαγγελματίας είμαι πλέον. Αν και σε μεγάλο βαθμό ήμουν και όντας μέσα στο Εθνικό Θέατρο. Δεν ήθελα ποτέ να ιδρυματοποιηθώ».
- Εν τούτοις, συγκινηθήκατε στο δημόσιο αποχαιρετισμό σας. Δεν μας έχετε συνηθίσει σε τέτοιες «ρωγμές».
«Αν θέλει κανείς να βρει ρωγμές σε έναν άνθρωπο, τις βρίσκει...».
- Η εικόνα που εκπέμπατε ως διευθυντής αυτά τα έξι χρόνια στο Εθνικό ήταν ενός ανθρώπου εύθικτου στην κριτική.
«Κατά καιρούς αισθανόμουν ότι μου γίνεται άδικη κριτική. Οποτε συμβαίνει αυτό κλείνομαι ως άνθρωπος - δεν παραπονιέμαι ούτε κλαίγομαι. Αυτό μπορεί να δημιουργεί την εντύπωση ότι δεν δέχομαι την κριτική. Αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, μετά την πρώτη αρνητική αντίδρασή μου, λάμβανα υπόψη τις παρατηρήσεις. Αν δει κανείς τη διαδρομή μου από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο χρόνο, θα διαπιστώσει μετατοπίσεις κι εμβαθύνσεις, όπως επίσης την εγκατάλειψη κάποιων πραγμάτων και τη στροφή προς άλλα. Αυτό σημαίνει ότι έμμεσα η κριτική γινόταν αποδεκτή. Και εσείς υπήρξαν κάποιες φορές που γράψατε πράγματα που δεν μου αρέσανε. Αλλά μιλάμε ακόμα».
- Η παγκόσμια περιοδεία της «Οδύσσειας» του Γουίλσον γιατί ναυάγησε; Μήπως γιατί δεν υπάρχει η πραγματική βούληση να συνεχίσει, κάτι που αν παραμένατε στο Εθνικό μάλλον θα «κυνηγούσατε»;
«Δεν είμαι μάγος. Ξέρω ότι κι εγώ ο ίδιος αντιμετώπισα προβλήματα σοβαρά. Το σκηνικό δεν χωράει σε κάποια θέατρα. Και οι οικονομικές προδιαγραφές για να περιοδεύσει η παράσταση ήταν δυσβάσταχτες. Τώρα αν επέμενε κανείς μπορεί και να τις ξεπερνούσε τις δυσκολίες. Δεν είμαι πια στο Εθνικό για να ξέρω».
- Δεν σας κρύβω ότι μετά το Εθνικό Θέατρο είστε «άλλος» άνθρωπος. Κατ' αρχάς, πολύ πιο ήρεμος...
«Φυσικό δεν είναι; Οταν είσαι σε μια θεσμική θέση για να ανοίξεις το στόμα να πεις μια κουβέντα σε δημοσιογράφο πρέπει να την περάσεις σε κλάσματα δευτερολέπτου από 10 κύματα λογοκρισίας. Οπότε αυτόματα η επαφή κλείνεται μέσα σε κάγκελα και συρματοπλέγματα».
- Οπότε, τέρμα η αυτολογοκρισία;
«Οχι. Γιατί ποτέ δεν μιλάω ελεύθερα και... χύμα».
- Η Ελλάδα ζει μια κατάρρευση;
«Δεν θα έλεγα κατάρρευση. Θα έλεγα ότι ζούμε σε ένα τέλμα. Η πολιτική και οι αγορές, τα δύο ενεργά στοιχεία του σύγχρονου κόσμου, έχουν αλληλοεξουδετερωθεί. Και βρίσκονται σε μια παράλυση που έχει επιδράσει παντού. Κυρίως όμως στην Ελλάδα, που είμαστε το πρώτο και το μεγάλο πειραματόζωο του "έργου" που εκτυλίσσεται.
Πιστεύω πως υπάρχει ένα βαρύ σύννεφο που πλανάται - όχι μόνο πάνω από την Ελλάδα. Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα διαλυθεί. Κάποια στιγμή θα σχηματιστεί ξανά. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο κόσμος και έτσι πρέπει να τον βλέπουμε. Μιλώντας για μακρόκοσμο και όχι για μικρόκοσμο. Ο μικρόκοσμος μας οδηγεί μόνο σε πανικόβλητα συμπεράσματα».
- Στο εξωτερικό σάς αντιμετωπίζουν, λόγω της ελληνικής κρίσης, με ειδικό τρόπο;
«Στη Σκανδιναβία, όχι. Αντίθετα, στη Γερμανία υπάρχει η περιέργεια "τι είναι ο Ελληνας;" και "τι θα μας πει;" και "θα μας μιλήσει μέσα από το έργο για την ελληνική κρίση;". Εγώ όμως λειτουργώ πάντα ως άνθρωπος του κόσμου. Δεν αισθάνθηκα τον εαυτό μου ποτέ υπερβολικά Ελληνα ούτε υπερβολικά... ξένο. Θέλω να διατηρώ και τις δύο "εθνικότητες". Ο συνδυασμός τους είναι απαραίτητος για να διατηρώ την ισορροπία μου».
i info
Μετάφραση Ερι Κύργια. Σκηνική εγκατάσταση: Μάρω Μιχαλακάκου. Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος. Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Τριανταφύλλη.
http://www.enet.gr/
ΠΡΕΖΑ TV
7-12-2013
Πιστεύω πως υπάρχει ένα βαρύ σύννεφο που πλανάται - όχι μόνο πάνω από την Ελλάδα. Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα διαλυθεί. Κάποια στιγμή θα σχηματιστεί ξανά. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο κόσμος και έτσι πρέπει να τον βλέπουμε
Χαλαρός. Χαμογελαστός. Επιτέλους, «ανοικτός». Ενας «άλλος» άνθρωπος ήταν ο Γιάννης Χουβαρδάς που συναντήσαμε στο Θέατρο Πορεία από αυτόν που διοικούσε το Εθνικό Θέατρο τα τελευταία έξι χρόνια.
Ξανανιωμένος, ήρεμος και απαλλαγμένος από τη βαριά αυτολογοκρισία που του επέβαλλαν, όπως αποκαλύπτει στην «Ε», τα ηνία της πρώτης κρατικής σκηνής, την οποία παρέδωσε στον Σωτήρη Χατζάκη κυριολεκτικά στα καλύτερά της - καλλιτεχνικά και εισπρακτικά.
Καθώς μας μιλούσε για τις «Παραλλαγές θανάτου» του Γιον Φόσε, ένα έργο μινιμαλιστικό σαν σκηνικό ποίημα, το οποίο διαπραγματεύεται το φως και τη ζωή που μπορεί να υπάρξουν μετά το φυσικό τέλος, στη σκηνή του «Πορεία» στηνόταν ένα μικρό παγοδρόμιο. Μέσα σε αυτό από την Πέμπτη (ημέρα που θα δοθεί η πρεμιέρα) ο Νίκος Καραθάνος, ο Χρήστος Λούλης, ο Γιάννος Περλέγκας, η Αλκηστις Πουλοπούλου, η Μαρία Πρωτόπαπα και η Λυδία Φωτοπούλου θα δοκιμάζονται μαζί με την υποκριτική και στην παγοδρομία.
Ο αμέσως επόμενος καλλιτεχνικός σταθμός του Γιάννη Χουβαρδά είναι η Γερμανία. Στο Thalia Theater του Αμβούργου θα σκηνοθετήσει τον τσεχοφικό «Γλάρο». Και η νέα χρονιά θα τον βρει στην όπερα της Στουτγάρδης να δουλεύει το «Cosi fan Tutte» του Μότσαρτ.
- Πόσο εύκολα έχετε εγκλιματιστεί, κύριε Χουβαρδά, στη μετά το Εθνικό θέατρο περίοδο;
«Εγώ εγκλιματίζομαι με πολύ σκληρά "εγκλήματα" (γέλια) Και στο Εθνικό και εκτός Εθνικού. Στο Εθνικό είχα κατηγορηθεί κατά καιρούς για διάφορα "εγκλήματα". Τώρα είμαι σε ένα έδαφος που μπορώ να τα διαπράττω πιο... ατιμώρητα. Και οι "Παραλλαγές" είναι ένα πολύ σκληρό έργο. Μιλάει για ένα πάρα πολύ σκοτεινό θέμα και ταμπού, που δεν είναι απλώς ο θάνατος, αλλά η αυτοκτονία».
- Ενα θέμα σε έξαρση τον τελευταίο καιρό...
«Και στην κοινωνική μας πραγματικότητα, αλλά και στην τέχνη - δεν είναι μόνο η "Miss Violence" του Αβρανά. Χθες μιλούσα με μια φίλη. Μια πολύ κοντινή της έχασε ένα από τα παιδιά της -ήταν μόλις 10 ετών-, με έναν τρόπο πολύ σκληρό και μυστηριώδη, που παραπέμπει στον τρόπο που περιγράφει και ο Φόσε. Απλώς, ο συγγραφέας αντιμετωπίζει το θέμα όχι με τον κοινότοπο τρόπο του τραγικού γεγονότος, για το οποίο πρέπει να θρηνήσουμε ή να αναζητήσουμε τις κοινωνικές ευθύνες. Αυτό το αφήνει σε άλλους. Με μια φόρμα πάρα πολύ αυστηρή, πολύ μινιμαλιστική, πολύ ρευστή, βρίσκει μέσα από αυτό το τόσο δυσάρεστο γεγονός μια φωτεινή διέξοδο, με έναν ποιητικό τρόπο. Και μιλάει για μια άλλη ζωή. Ο Φόσε είναι ένας σύγχρονος Τσέχοφ, που έχει όμως συγγένειες και με τον Μπέκετ. Σύγχρονους συγγραφείς δεν ανεβάζω. Ο Φόσε και ο Δημητριάδης -αμφότεροι, δύο πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις- είναι οι εξαιρέσεις».
- Το ίδιο έργο θα δουλεύατε αν παραμένατε στο Εθνικό;
«Οχι. Αποσκοπούμε σε μια εσωτερική σύνδεση με το κοινό. Οι ηθοποιοί σχεδόν ψιθυρίζουν. Αυτό δεν μπορεί να γίνει σε μια μεγάλη σκηνή, όπως είναι του Τσίλερ».
- Ούτε και στη Νέα Σκηνή του Εθνικού;
«Ούτε καν. Είναι πιο ανοιχτή σκηνή από τη σκηνή του "Πορεία". Εδώ υπάρχει μια συγκέντρωση, μια "αγκαλιά"».
- Σας πέρασε ποτέ από το μυαλό να διαπραγματευτείτε, μέσα από ένα θεατρικό κείμενο που μιλά για τη μετά θάνατον ζωή, το τέλος της θητείας σας στο Εθνικό που υπό μια έννοια είναι επίσης ένας μικρός «θάνατος»;
«Οχι. Το τέλος του Εθνικού είναι ένας κύκλος που εγώ επέλεξα στα έξι χρόνια να κλείσει - οριστικά. Εχω πει επανειλημμένα ότι ήταν πολύ δυσβάσταχτο το βάρος των ευθυνών, με όλα τα προβλήματα που ξέρουμε και επιπλέον χωρίς διοικητικό συμβούλιο για δέκα μήνες. Και ήρθε κάπως φυσιολογικά αυτή η άνω τελεία ή, αν θέλετε, η ολοκλήρωση της εξάχρονης φάσης. Τώρα ξεκινά μια άλλη φάση».
- Σε αυτή τη νέα καλλιτεχνική αρχή σκέφτεστε την ιδέα μιας νέας μόνιμης στέγης;
«Περνά από το μυαλό μου αραιά και πού. Δεν είναι απλό πράγμα. Ειδικά όταν έχεις περάσει από το Εθνικό και κρατικά θέατρα του εξωτερικού, είναι πολύ δύσκολο να συμβιβαστείς με τους περιορισμούς που έχει ένας χώρος -είτε λέγεται "Αμόρε" είτε λέγεται "Πορεία" είτε οτιδήποτε άλλο-, ο οποίος λειτουργεί περισσότερο με την αφοσίωση των ανθρώπων του και λιγότερο με τις οικονομικές και τεχνικές δυνατότητές του. Χρειάζομαι μία ανάσα για να μπορέσω να μπω ξανά σε μια τέτοια λογική».
- Την οποία πάντως σκέφτεστε σοβαρά;
«Ναι, αλλά όχι προγραμματικά. Ξέρετε, μέσα μας λειτουργεί πάντα κάτι που λείπει, μια νοσταλγία».
- Οι ηθοποιοί μάθανε ειδικά για την παράσταση-παγοδρομία;
«Να μη γεννάμε προσδοκίες που δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν. Ξεκινήσαμε με την ιδέα η παράσταση να γίνει σε παγοδρόμιο. Αλλά αφ' ενός μεν θα ήταν ένα τεράστιο έξοδο, αφ' ετέρου δε θα ήταν μια πάρα πολύ δύσκολη δοκιμασία για τους θεατές. Το ψύχος στο χώρο μετά το μισάωρο θα καθιστούσε την παράσταση προβληματική. Ναι μεν οι ηθοποιοί μαθαίνουν skating, αλλά δεν ξέρω αν τελικά θα κάνουν όλοι. Θέλω να μεταδίδεται η αίσθηση της παγωνιάς, της μοναξιάς, του ταξιδιού στο άγνωστο».
Ο Νίκος Καραθάνος, ο Χρήστος Λούλης, ο Γιάννος Περλέγκας, η Αλκηστις Πουλοπούλου, η Μαρία Πρωτόπαπα και η Λυδία Φωτοπούλου, στις «Παραλλαγές θανάτου» του Γιον Φόσε στο «Πορεία»
Ο Νίκος Καραθάνος, ο Χρήστος Λούλης, ο Γιάννος Περλέγκας, η Αλκηστις Πουλοπούλου, η Μαρία Πρωτόπαπα και η Λυδία Φωτοπούλου, στις «Παραλλαγές θανάτου» του Γιον Φόσε στο «Πορεία»
- Μετά το Εθνικό υπήρξαν στιγμές που να αισθανθήκατε τον τρόμο του κενού;
«Οχι. Αντίθετα είχα την αίσθηση του κενού εντός του Εθνικού Θεάτρου. Εκτός του Εθνικού αισθάνθηκα να πατάω πολύ πιο γερά στα πόδια μου, γιατί δεν έχω τις ευθύνες ενός τεράστιου κρατικού οργανισμού - με ό,τι αυτό συνεπάγεται στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, με όλα τα θρίλερ που ζούμε καθημερινά. Εκπροσωπώ τον εαυτό μου πλέον. Και άλλωστε, ήταν μια προσωπική επιλογή να αποχωρήσω. Δεν ήταν αυτοκτονία ούτε και πήδημα στο κενό. Το αντίθετο».
- Θα ήταν τόσο δύσκολα, τόσο δυσβάσταχτα τα πράγματα στο εξής στο Εθνικό;
«Δεν μπορούσα άλλο να τραβάω το κάρο. Γιατί αισθανόμουν ότι το τραβούσα μόνος μου πολλές φορές - φυσικά με την τεράστια βοήθεια κάποιων ανθρώπων που ήταν στο Εθνικό 24 ώρες το 24ωρο. Απλώς, έφτασα χρονικά στα όριά μου. Στα τρία χρόνια θα μπορούσα να είχα κάνει μια αντίστοιχη επιλογή. Αλλά είπα: "Αντέχω άλλα τρία χρόνια". Στα έξι χρόνια είπα: "Δεν αντέχω". Αν συνέχιζα θα ζούσα μια συνεχή φθορά. Δεν είχα βάλει σκοπό της ζωής μου να πεθάνω -εντός κι εκτός εισαγωγικών- στο Εθνικό Θέατρο».
- Στο δημόσιο αποχαιρετισμό σας, τον Μάιο, αναφερθήκατε σε ένα οικονομικό «μαξιλαράκι» που αφήνετε πίσω σας προίκα. Η νέα καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού υποστηρίζει ότι βρέθηκε αντιμέτωπη με μια στενή έως άσχημη οικονομική κατάσταση, η οποία επιτείνεται απ' τις κακές εισπράξεις των θερινών παραστάσεων, που ήταν δικές σας επιλογές. Ως έμμεση συνέπεια αυτών παρουσιάζει και την ακύρωση προγραμματισμένων παραστάσεων. Υφίσταται πράγματι αυτό το «μαξιλαράκι»;
«Δεν έχω παρακολουθήσει τη φιλολογία των ακυρώσεων. Δεν είναι δική μου ευθύνη αν πήγαν ή δεν πήγαν καλά οι καλοκαιρινές παραστάσεις. Δεν τις χειρίστηκα εγώ. Εγώ τις προγραμμάτισα μόνο. Το θέμα των περιοδειών και της οικονομικής διαχείρισής τους ανήκει στη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση. Οσο για το "μαξιλάρι", χωρίς να θέλω να μπω σε αριθμολογία, σας διαβεβαιώνω ότι ήταν ένα πολύ σημαντικό ταμειακό πλεόνασμα, το οποίο υπήρχε μέχρι και την τελευταία ημέρα μου στο Εθνικό».
- Δεν παρακολουθείτε στενά τη συνέχεια του Εθνικού στη διάδοχη κατάσταση;
«Αυτό που παρακολουθώ όσο μπορώ είναι οι παραστάσεις του. Βεβαίως με ενδιαφέρει πώς προχωράει το Εθνικό, γιατί έχει μια συνέχεια που δεν τελειώνει ούτε με εμένα ούτε με τον Σωτήρη Χατζάκη. Οπως δεν τελείωσε και με τον Νίκο Κούρκουλο».
- Ο θεσμός έχει συνέχεια. Αλλά υπάρχει η αίσθηση ότι ο κ. Χατζάκης κατεδαφίζει ό,τι χτίσατε.
«Είναι αναφαίρετο δικαίωμα οποιουδήποτε καλλιτεχνικού διευθυντή να υλοποιήσει το όραμά του. Χρειάζεται χρόνος για να ξεδιπλωθεί το όραμα του Σωτήρη Χατζάκη, χωρίς άγχος. Μετά μπορεί να κριθεί».
- Δεν έχει ήδη κριθεί ως διευθυντής στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος;
«Είναι άλλο πράγμα το Εθνικό Θέατρο και άλλο το Κρατικό Θέατρο».
- Υπάρχει το ενδεχόμενο να σας δούμε ξανά να σκηνοθετείτε στο Εθνικό;
«Αν μου γίνει σχετική πρόταση, ευχαρίστως να το συζητήσω. Ελεύθερος επαγγελματίας είμαι πλέον. Αν και σε μεγάλο βαθμό ήμουν και όντας μέσα στο Εθνικό Θέατρο. Δεν ήθελα ποτέ να ιδρυματοποιηθώ».
- Εν τούτοις, συγκινηθήκατε στο δημόσιο αποχαιρετισμό σας. Δεν μας έχετε συνηθίσει σε τέτοιες «ρωγμές».
«Αν θέλει κανείς να βρει ρωγμές σε έναν άνθρωπο, τις βρίσκει...».
- Η εικόνα που εκπέμπατε ως διευθυντής αυτά τα έξι χρόνια στο Εθνικό ήταν ενός ανθρώπου εύθικτου στην κριτική.
«Κατά καιρούς αισθανόμουν ότι μου γίνεται άδικη κριτική. Οποτε συμβαίνει αυτό κλείνομαι ως άνθρωπος - δεν παραπονιέμαι ούτε κλαίγομαι. Αυτό μπορεί να δημιουργεί την εντύπωση ότι δεν δέχομαι την κριτική. Αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, μετά την πρώτη αρνητική αντίδρασή μου, λάμβανα υπόψη τις παρατηρήσεις. Αν δει κανείς τη διαδρομή μου από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο χρόνο, θα διαπιστώσει μετατοπίσεις κι εμβαθύνσεις, όπως επίσης την εγκατάλειψη κάποιων πραγμάτων και τη στροφή προς άλλα. Αυτό σημαίνει ότι έμμεσα η κριτική γινόταν αποδεκτή. Και εσείς υπήρξαν κάποιες φορές που γράψατε πράγματα που δεν μου αρέσανε. Αλλά μιλάμε ακόμα».
- Η παγκόσμια περιοδεία της «Οδύσσειας» του Γουίλσον γιατί ναυάγησε; Μήπως γιατί δεν υπάρχει η πραγματική βούληση να συνεχίσει, κάτι που αν παραμένατε στο Εθνικό μάλλον θα «κυνηγούσατε»;
«Δεν είμαι μάγος. Ξέρω ότι κι εγώ ο ίδιος αντιμετώπισα προβλήματα σοβαρά. Το σκηνικό δεν χωράει σε κάποια θέατρα. Και οι οικονομικές προδιαγραφές για να περιοδεύσει η παράσταση ήταν δυσβάσταχτες. Τώρα αν επέμενε κανείς μπορεί και να τις ξεπερνούσε τις δυσκολίες. Δεν είμαι πια στο Εθνικό για να ξέρω».
- Δεν σας κρύβω ότι μετά το Εθνικό Θέατρο είστε «άλλος» άνθρωπος. Κατ' αρχάς, πολύ πιο ήρεμος...
«Φυσικό δεν είναι; Οταν είσαι σε μια θεσμική θέση για να ανοίξεις το στόμα να πεις μια κουβέντα σε δημοσιογράφο πρέπει να την περάσεις σε κλάσματα δευτερολέπτου από 10 κύματα λογοκρισίας. Οπότε αυτόματα η επαφή κλείνεται μέσα σε κάγκελα και συρματοπλέγματα».
- Οπότε, τέρμα η αυτολογοκρισία;
«Οχι. Γιατί ποτέ δεν μιλάω ελεύθερα και... χύμα».
- Η Ελλάδα ζει μια κατάρρευση;
«Δεν θα έλεγα κατάρρευση. Θα έλεγα ότι ζούμε σε ένα τέλμα. Η πολιτική και οι αγορές, τα δύο ενεργά στοιχεία του σύγχρονου κόσμου, έχουν αλληλοεξουδετερωθεί. Και βρίσκονται σε μια παράλυση που έχει επιδράσει παντού. Κυρίως όμως στην Ελλάδα, που είμαστε το πρώτο και το μεγάλο πειραματόζωο του "έργου" που εκτυλίσσεται.
Πιστεύω πως υπάρχει ένα βαρύ σύννεφο που πλανάται - όχι μόνο πάνω από την Ελλάδα. Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα διαλυθεί. Κάποια στιγμή θα σχηματιστεί ξανά. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο κόσμος και έτσι πρέπει να τον βλέπουμε. Μιλώντας για μακρόκοσμο και όχι για μικρόκοσμο. Ο μικρόκοσμος μας οδηγεί μόνο σε πανικόβλητα συμπεράσματα».
- Στο εξωτερικό σάς αντιμετωπίζουν, λόγω της ελληνικής κρίσης, με ειδικό τρόπο;
«Στη Σκανδιναβία, όχι. Αντίθετα, στη Γερμανία υπάρχει η περιέργεια "τι είναι ο Ελληνας;" και "τι θα μας πει;" και "θα μας μιλήσει μέσα από το έργο για την ελληνική κρίση;". Εγώ όμως λειτουργώ πάντα ως άνθρωπος του κόσμου. Δεν αισθάνθηκα τον εαυτό μου ποτέ υπερβολικά Ελληνα ούτε υπερβολικά... ξένο. Θέλω να διατηρώ και τις δύο "εθνικότητες". Ο συνδυασμός τους είναι απαραίτητος για να διατηρώ την ισορροπία μου».
i info
Μετάφραση Ερι Κύργια. Σκηνική εγκατάσταση: Μάρω Μιχαλακάκου. Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος. Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Τριανταφύλλη.
http://www.enet.gr/
ΠΡΕΖΑ TV
7-12-2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου