Τρίτη, Αυγούστου 29, 2017

Τροχαία ατυχήματα: Η διαχρονική αδιαφορία της πολιτείας

[ Μετά και το χθεσινό θανατηφόρο ατύχημα στο οποίο ένας νεαρός μοτοσικλετιστής έχασε τη ζωή του όταν ένας άλλος νεαρός οδηγός φορτηγού έκανε προσπέραση στο αντίθετο ρεύμα επικοινώνησε με την «Εφ.Συν.» ένας ειδικός στα ζητήματα αυτά νομικός και μας έστειλε το παρακάτω άρθρο το οποίο και δημοσιεύουμε ]

Είναι γνωστό ότι η χώρα μας κατέχει το αρνητικό ρεκόρ μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των τροχαίων ατυχημάτων. Η Ελλάδα καταλαμβάνει σταθερά τις πρώτες θέσεις ως προς τον αριθμό των νεκρών και τραυματιών από τα ατυχήματα αυτά. Οι στατιστικοί πίνακες που δημοσιεύονται κάθε χρόνο αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες αυτού του γεγονότος.


Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛΣΤΑΤ) κατά τη δεκαπενταετία από το έτος 2000 έως και το έτος 2014 συνέβησαν σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο 210.886 τροχαία ατυχήματα κατά τα οποία 21.608 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους 31.631 υπέστησαν βαρείς τραυματισμούς και 268.113 τραυματίστηκαν ελαφρά. Πρόκειται δηλαδή για άκρως τραγικά αποτελέσματα που μπορούν να συγκριθούν με τις συνέπειες μιας αιματηρής πολεμικής σύγκρουσης. Στην πραγματικότητα κατά το πάρα πάνω χρονικό διάστημα είναι σαν να εξαφανίστηκε μια ολόκληρη πόλη σαν το Αίγιο και να κατέστησαν βαριά ανάπηροι όλοι οι κάτοικοι μιας πόλης σαν την Τρίπολη.

Η εθνική αυτή καταστροφή, εκτός από τον αβάσταχτο πόνο πού προκαλεί στους παθόντες και στις οικογένειές τους και το αυτονόητο τεράστιο κόστος για την εθνική οικονομία που συνεπάγεται, επιφέρει καίριο πλήγμα  και στο ευαίσθητο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας μας, αφού τα θύματα στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι νέοι άνθρωποι. Θα περίμενε λοιπόν κανείς η ελληνική Πολιτεία να ανασκουμπωθεί και να αντιδράσει άμεσα και αποτελεσματικά, ώστε να αντιμετωπισθεί στο μέτρο του δυνατού αυτή η συμφορά. Όμως  οι κυβερνήσεις που ανέλαβαν  διαδοχικά την εξουσία έδειξαν και εξακολουθούν να δείχνουν, μια παραλυτική αδράνεια που προκαλεί εύλογη απορία, σαν να πρόκειται για ένα αναπότρεπτο φυσικό φαινόμενο στο οποίο οφείλουμε να υποταχθούμε μοιρολατρικά.

Αλλά η Ευρωπαϊκή  εμπειρία έχει αποδείξει ότι μεταξύ των τριών βασικών παραγόντων οι οποίοι αποτελούν τα όπλα μιας κοινωνίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό των  τροχαίων ατυχημάτων, δηλαδή την κατάσταση του οδικού δικτύου, την αστυνόμευση και τον παράγοντα άνθρωπο (πεζό η οδηγό) η πιο αποτελεσματική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να γίνει στον παράγοντα άνθρωπο μέσω της κυκλοφοριακής εκπαίδευσης. Και αυτό διότι η δημιουργία ασφαλούς οδικού δικτύου προϋποθέτει αφενός μεν μεγάλες δαπάνες αφετέρου δε διότι δεν αρκεί από μόνη της να λύσει το πρόβλημα, αφού ένα μεγάλο μέρος των τροχαίων ατυχημάτων συμβαίνει μέσα στις πόλεις όπου το οδικό δίκτυο είναι κατά κανόνα ασφαλές.

Το ίδιο ισχύει και για την αστυνόμευση,  αφού είναι πρακτικά αδύνατο να διατίθεται ένας αστυνομικός  για την παρακολούθηση του κάθε πολίτη, οδηγού η πεζού. Αντίθετα, με την κυκλοφοριακή εκπαίδευση «εισάγεται» κυριολεκτικά ο αστυνομικός, δηλαδή ο ελεγκτής της οδικής συμπεριφοράς, μέσα στο μυαλό του πολίτη και τον κατευθύνει.

Και όταν μιλάμε για «γνώση» δεν εννοούμε την απλή  λογική γνωσιακή σύλληψη των κανόνων της ορθής οδικής συμπεριφοράς, αλλά την συναίσθηση του κινδύνου ως πραγματικού βιώματος .Του κινδύνου δηλαδή ο  οποίος απειλεί το άτομο από την παραβατική οδική συμπεριφορά του. Αυτή η «ενσυναίσθηση» εξασφαλίζεται, σύμφωνα με μελέτες Γερμανών ειδικών, μόνο μέσω της εκπαίδευσης. Όπως το μικρό παιδί αποφεύγει να βάλει το χέρι του στη φωτιά γιατί γνωρίζει ότι θα καεί έτσι και ο πεζός ή ο οδηγός που έχει διδαχτεί την ορθή κυκλοφοριακή συμπεριφορά θα αποφεύγει την οδική παραβατικότητα, αφού γνωρίζει ότι αυτή θα τον οδηγήσει σε καταστροφικά αποτελέσματα είτε για τον ίδιο είτε για τους άλλους.

Αυτό ακριβώς συνειδητοποίησαν οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης και από την δεκαετία του 1960 έχουν εισαγάγει το μάθημα της κυκλοφοριακής αγωγής σε όλες τις βαθμίδες της σχολικής εκπαίδευσης από το νηπιαγωγείο έως το Πανεπιστήμιο. Το μέτρο αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, σύμφωνα με έγκυρες στατιστικές μετρήσεις, να μειωθούν τα τροχαία ατυχήματα στις χώρες αυτές κατά ποσοστό πάνω από 60%.

Η ελληνική Πολιτεία ξύπνησε πολύ αργά και συγκρότησε διακομματική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη μελέτη του προβλήματος των τροχαίων ατυχημάτων μόλις το έτος 1996.Τα συμπεράσματα αυτής της επιτροπής περιέχονται στο 4ο Πόρισμα της Η΄Περιόδου-Γ΄Συνόδου του έτους 1996.Πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Χρήστος Μαγκούφης με αντιπρόεδρο τον βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Πάνο Καμμένο και γραμματέα τον βουλευτή της Πολιτικής Άνοιξης Νίκο Οικονομόπουλο.

Οι προτάσεις της επιτροπής για το ζήτημα της κυκλοφοριακής αγωγής ήταν επί λέξει οι ακόλουθες  «Εισαγωγή γνώσεων κυκλοφοριακής αγωγής στα σχολεία. Ενσωμάτωση της σχετικής διδασκαλίας στο υπάρχον εκπαιδευτικό πρόγραμμα... Δεν απαιτείται νέα ειδικότητα εκπαιδευτών, σκόπιμη κρίνεται όμως η μετεκπαίδευση των διδασκόντων καθώς και η επικουρική συμμετοχή αξιωματικών της Τροχαίας, της Πυροσβεστικής, στελεχών του ΕΚΑΒ, συγκοινωνιολόγων κ.λ.π.».

Μάλιστα προτείνεται η «διάχυση» της συναφούς θεματολογίας και σε άλλα μαθήματα και η διαφημιστική εκστρατεία με ειδικά προγράμματα στην εκπαιδευτική  τηλεόραση, τηλεοπτικά σποτ, ειδικά ενημερωτικά έντυπα, αφίσες, ομιλίες ειδικών στα σχολεία κ.λ.π.

Ο νομοθέτης ενσωμάτωσε τις πάρα πάνω προτάσεις στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (νόμος 2696/1999 ΦΕΚ Α΄57/23-3-1999) στο άρθρο 12 παράγραφος 10 του οποίου ορίζεται ότι «Με κοινή απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών, λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα ώστε το μάθημα της Οδικής Κυκλοφορίας να διδάσκεται στα σχολεία σε όλες τις βαθμίδες». Η ίδια ακριβώς διατύπωση και με την ίδια αρίθμηση επαναλήφθηκε και στην κωδικοποίηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας με τους νόμους 3534/2007 και 3542/2007. Όμως μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που κατάφερα να συγκεντρώσω από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς, δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα  για την εφαρμογή του νόμου.

Μεγάλα λόγια δηλαδή που έμειναν απλώς στον χώρο της θεωρίας με διαχρονικά κυβερνώντες και κυβερνήσεις να παρακολουθούν απαθώς τους σταυρούς να πολλαπλασιάζονται στα νεκροταφεία της χώρας μας και τα νοσοκομεία μας να γεμίζουν από βαριά τραυματισμένους, θύματα όλα των τροχαίων ατυχημάτων και στην πλειονότητά τους νέοι άνθρωποι. Ενώ θα μπορούσαν με μια ελάχιστη προσπάθεια να εφαρμόσουν το νόμο πού αποδεδειγμένα οδηγεί στην μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, εκτελώντας απλά το καθήκον που τους ανέθεσε ο λαός. 
Μεμονωμένες προσπάθειες που έγιναν σε ελάχιστα σχολεία της χώρας μας αποτελούν μόνο σταγόνα στον ωκεανό των αναγκών. Αλλά και η καθ΄όλα αξιέπαινη πρωτοβουλία ατόμων και φορέων, όπως το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας Πάνος Μυλωνάς, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την εισαγωγή του θεσμού της κυκλοφοριακής αγωγής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και με την εποπτεία του κράτους, όπως επιτάσσει ο νόμος.

Δυστυχώς η κοινωνία μας απληροφόρητη και μπλεγμένη με τα προβλήματα που της δημιούργησε η οικονομική κρίση στάθηκε αδύναμη να αντιδράσει και να ζητήσει από τους εκάστοτε κυβερνώντες αυτό που εκείνοι είναι υποχρεωμένοι από το νόμο να της προσφέρουν. Προκαλεί όμως ιδιαίτερη απορία πως δεν προώθησαν την υλοποίηση της πάρα πάνω νομοθετικής ρύθμισης εκείνοι που θα είχαν ειδικό οικονομικό συμφέρον από την εφαρμογή της. Εννοώ  τις ασφαλιστικές εταιρίες του κλάδου αυτοκινήτων, για τις οποίες η μείωση των τροχαίων ατυχημάτων συνεπάγεται αυτονοήτως και μειωμένες καταβολές ασφαλιστικών αποζημιώσεων και κατά συνέπεια μειωμένες δαπάνες τους.

Η μοναδική βάσιμη αντίρρηση που προβάλλεται για το μέτρο της κυκλοφοριακής αγωγής είναι ότι αυτή δεν οδηγεί σε άμεσα  και βραχυπρόθεσμα αλλά σε μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα. Η απάντηση σε αυτό το επιχείρημα είναι ότι θα πρέπει επί τέλους  κάποτε να αφυπνιστούν οι αρμόδιοι κρατικοί παράγοντες  και να εφαρμόσουν αυτό το αδάπανο και αποτελεσματικό μέσο προστασίας, διότι διαφορετικά η κατάσταση θα διαιωνίζεται και θα δραματοποιείται  ακόμα περισσότερο με την πάροδο του χρόνου. Άλλωστε αν το κράτος είχε εισαγάγει στα σχολεία το μάθημα της κυκλοφοριακής αγωγής εδώ και δέκα επτά χρόνια, από τότε δηλαδή που ψηφίστηκε ο σχετικός νόμος, θα είχαμε πολλές γενιές παιδιών και εφήβων που θα είχαν εκπαιδευτεί στον τομέα της κυκλοφοριακής συμπεριφοράς και θα είχαμε ήδη δρέψει εδώ και αρκετά χρόνια τους καρπούς της υλοποίησης αυτής της  νομοθετικής ρύθμισης.
Γιώργος Αμπατζής*
*δικηγόρος ε.τ.
http://www.efsyn.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια: