Το θέμα της θρησκευτικής ουδετερότητας βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, καθώς περιλαμβάνεται μεταξύ των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ για τη συνταγματική αναθεώρηση.
Χθες υπήρξε η ιστορική συμφωνία για τις σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας μεταξύ του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, και του Αρχιεπίσκοπου Ιερώνυμου. Όμως νωρίτερα υπήρξαν κι άλλες προσεγγίσεις, όπως εκείνη του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ΝΔ, Μάκη Βορίδη, ο οποίος σε τηλεοπτική του συνέντευξη ισχυρίστηκε πως η θρησκευτική ουδετερότητα θα φέρει μέχρι και κατάργηση του δημόσιου εορτασμού των Χριστουγέννων και την αφαίρεση του σταυρού από τη σημαία, προκαλώντας θυμηδία.
Ποια είναι όμως η πραγματική διάσταση των προτεινόμενων αλλαγών που κωδικοποιούνται υπό τον όρο «θρησκευτική ουδετερότητα»; Έμπειροι συνταγματολόγοι με γνώση των διεργασιών τόνιζαν μιλώντας στο Tvxs.gr πως η χρήση του συγκεκριμένου όρου, και παρά τη διατήρηση του άρθρου 3 του Συντάγματος, που ορίζει ως επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα τη Χριστιανική Ορθοδοξία, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις κράτους - Εκκλησίας: «Ουσιαστικά κάτι τέτοιο σημαίνει πως ο καθορισμός της Ορθοδοξίας ως επίσημης θρησκείας του ελληνικού κράτους παραμένει στη συμβολική της και μόνο διάσταση, ενισχύοντας έτσι τη θρησκευτική ελευθερία».
Ειδικότερα, επεσήμαιναν ότι «το κανονιστικό πλαίσιο που θέτει το άρθρο 3 του Συντάγματος μπορεί να παραμένει ως βάση για τον καθορισμό για παράδειγμα των επίσημων αργιών του κράτους, αλλά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει περιορίζοντας τις υπόλοιπες θρησκείες. Με άλλα λόγια, η επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία δεν μπορεί να έχει καθ’ οιονδήποτε τρόπο λόγο στον αν θα δημιουργηθεί τζαμί για τους Μουσουλμάνους πιστούς στη χώρα μας». Οι ίδιοι συνταγματολόγοι σημείωναν πάντως πως σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν πολλά καίρια ζητήματα που παραμένουν προς διευκρίνιση όπως για παράδειγμα τι θα συμβεί με τα θρησκευτικά σύμβολα σε δημόσια κτίρια, τι θα προβλέπεται για τη διδασκαλία των θρησκευτικών ή για την προσευχή στα σχολεία.
Σημειώνεται πως ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων με τον Αρχιεπίσκοπο ύστερα από την ανακοίνωση της συμφωνίας, σημείωσε πως «η διακηρυκτική αρχή της θρησκευτικής ουδετερότητας του ελληνικού κράτους διασφαλίζει αφενός μεν τους διακριτούς ρόλους μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας, αφετέρου, δε, εγγυάται τη μεταξύ τους συνεργασία στα θέματα κοινού ενδιαφέροντος». «Και προφανώς, αυτή η αρχή δεν έρχεται σε καμία αντίθεση με τις μακραίωνες παραδόσεις του λαού μας και ούτε βέβαια έχουν και καμία βάση όσα αστεία, κωμικοτραγικά θα έλεγα, έχουν ορισμένοι ψευδώς και σκοπίμως διαδώσει τις τελευταίες ημέρες περί επικείμενης δήθεν αποκαθήλωσης των ιστορικών συμβόλων, του Σταυρού από την ελληνική σημαία και από τα εθνικά μας σύμβολα», συνέχισε ο Αλ. Τσίπρας.
Η θρησκευτική ουδετερότητα στην υπόλοιπη Ευρώπη
Πολλές ταχύτητες παρατηρούνται στο συγκεκριμένο τομέα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, με τις περισσότερες πάντως να κινούνται προς την κατεύθυνση της θρησκευτικής ουδετερότητας. Στην πρωτοπορία στο συγκεκριμένο τομέα βρίσκεται η Γαλλία, καθώς στο άρθρο 1 του Συντάγματός της αναφέρεται:«Η Γαλλία είναι αβασίλευτη πολιτεία αδιαίρετη, χωρισμένη από την Εκκλησία, δημοκρατική και κοινωνική».
Ο χωρισμός κράτους-Εκκλησίας προβλέπεται ρητά και στο Σύνταγμα της Πορτογαλίας (άρθρο 41.4), την ίδια στιγμή όμως διασφαλίζεται η προνομιακή θέση της Καθολικής Εκκλησίας σε σχέση με τα υπόλοιπα δόγματα και θρησκεύματα. Πολύ σημαντικά βήματα φαίνεται να έχουν κάνει η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Ελβετία, όπου είναι επισήμως διακηρυγμένη η πλήρης ισότητα μεταξύ των θρησκειών καθώς και ο χωρισμός κράτους-Εκκλησίας. Και στις τρεις προαναφερθείσες χώρες πάντως τα κυρίαρχα θρησκευτικά δόγματα εξακολουθούν να διαθέτουν περισσότερα προνόμια.
Αρκετά ακόμη ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Λουξεμβούργο, η Σουηδία και η Φιλανδία έχουν μεν προχωρήσει στη διακήρυξη της θρησκευτικής ουδετερότητας, διατηρώντας όμως τις προνομιακές σχέσεις με την επίσημη Εκκλησία σε μια σειρά από ζητήματα.
Από την άλλη, υπάρχουν και περιπτώσεις, όπως της Ιρλανδίας αλλά και τη Πολωνίας, όπου παρά τις επίσημες διακηρύξεις περί ανεξιθρησκίας, οι εκπρόσωποι της θρησκευτικής εξουσίας παραμένουν ισχυροί και με «ιδιαίτερες» προσβάσεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η Αγγλία αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση, καθώς είναι η μόνη που διαθέτει δική της επίσημη Εκκλησία με κεφαλή τον ανώτατο πολιτειακό άρχοντα, δηλαδή τον εκπρόσωπο του θρόνου, ενώ στόχος της εδώ και πολλούς αιώνες παραμένει η πλήρης ανεξαρτητοποίησή της από την επίσημη Καθολική Εκκλησία.
tvxs.gr
Χθες υπήρξε η ιστορική συμφωνία για τις σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας μεταξύ του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, και του Αρχιεπίσκοπου Ιερώνυμου. Όμως νωρίτερα υπήρξαν κι άλλες προσεγγίσεις, όπως εκείνη του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ΝΔ, Μάκη Βορίδη, ο οποίος σε τηλεοπτική του συνέντευξη ισχυρίστηκε πως η θρησκευτική ουδετερότητα θα φέρει μέχρι και κατάργηση του δημόσιου εορτασμού των Χριστουγέννων και την αφαίρεση του σταυρού από τη σημαία, προκαλώντας θυμηδία.
Ποια είναι όμως η πραγματική διάσταση των προτεινόμενων αλλαγών που κωδικοποιούνται υπό τον όρο «θρησκευτική ουδετερότητα»; Έμπειροι συνταγματολόγοι με γνώση των διεργασιών τόνιζαν μιλώντας στο Tvxs.gr πως η χρήση του συγκεκριμένου όρου, και παρά τη διατήρηση του άρθρου 3 του Συντάγματος, που ορίζει ως επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα τη Χριστιανική Ορθοδοξία, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις κράτους - Εκκλησίας: «Ουσιαστικά κάτι τέτοιο σημαίνει πως ο καθορισμός της Ορθοδοξίας ως επίσημης θρησκείας του ελληνικού κράτους παραμένει στη συμβολική της και μόνο διάσταση, ενισχύοντας έτσι τη θρησκευτική ελευθερία».
Ειδικότερα, επεσήμαιναν ότι «το κανονιστικό πλαίσιο που θέτει το άρθρο 3 του Συντάγματος μπορεί να παραμένει ως βάση για τον καθορισμό για παράδειγμα των επίσημων αργιών του κράτους, αλλά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει περιορίζοντας τις υπόλοιπες θρησκείες. Με άλλα λόγια, η επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία δεν μπορεί να έχει καθ’ οιονδήποτε τρόπο λόγο στον αν θα δημιουργηθεί τζαμί για τους Μουσουλμάνους πιστούς στη χώρα μας». Οι ίδιοι συνταγματολόγοι σημείωναν πάντως πως σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν πολλά καίρια ζητήματα που παραμένουν προς διευκρίνιση όπως για παράδειγμα τι θα συμβεί με τα θρησκευτικά σύμβολα σε δημόσια κτίρια, τι θα προβλέπεται για τη διδασκαλία των θρησκευτικών ή για την προσευχή στα σχολεία.
Σημειώνεται πως ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων με τον Αρχιεπίσκοπο ύστερα από την ανακοίνωση της συμφωνίας, σημείωσε πως «η διακηρυκτική αρχή της θρησκευτικής ουδετερότητας του ελληνικού κράτους διασφαλίζει αφενός μεν τους διακριτούς ρόλους μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας, αφετέρου, δε, εγγυάται τη μεταξύ τους συνεργασία στα θέματα κοινού ενδιαφέροντος». «Και προφανώς, αυτή η αρχή δεν έρχεται σε καμία αντίθεση με τις μακραίωνες παραδόσεις του λαού μας και ούτε βέβαια έχουν και καμία βάση όσα αστεία, κωμικοτραγικά θα έλεγα, έχουν ορισμένοι ψευδώς και σκοπίμως διαδώσει τις τελευταίες ημέρες περί επικείμενης δήθεν αποκαθήλωσης των ιστορικών συμβόλων, του Σταυρού από την ελληνική σημαία και από τα εθνικά μας σύμβολα», συνέχισε ο Αλ. Τσίπρας.
Η θρησκευτική ουδετερότητα στην υπόλοιπη Ευρώπη
Πολλές ταχύτητες παρατηρούνται στο συγκεκριμένο τομέα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, με τις περισσότερες πάντως να κινούνται προς την κατεύθυνση της θρησκευτικής ουδετερότητας. Στην πρωτοπορία στο συγκεκριμένο τομέα βρίσκεται η Γαλλία, καθώς στο άρθρο 1 του Συντάγματός της αναφέρεται:«Η Γαλλία είναι αβασίλευτη πολιτεία αδιαίρετη, χωρισμένη από την Εκκλησία, δημοκρατική και κοινωνική».
Ο χωρισμός κράτους-Εκκλησίας προβλέπεται ρητά και στο Σύνταγμα της Πορτογαλίας (άρθρο 41.4), την ίδια στιγμή όμως διασφαλίζεται η προνομιακή θέση της Καθολικής Εκκλησίας σε σχέση με τα υπόλοιπα δόγματα και θρησκεύματα. Πολύ σημαντικά βήματα φαίνεται να έχουν κάνει η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Ελβετία, όπου είναι επισήμως διακηρυγμένη η πλήρης ισότητα μεταξύ των θρησκειών καθώς και ο χωρισμός κράτους-Εκκλησίας. Και στις τρεις προαναφερθείσες χώρες πάντως τα κυρίαρχα θρησκευτικά δόγματα εξακολουθούν να διαθέτουν περισσότερα προνόμια.
Αρκετά ακόμη ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Λουξεμβούργο, η Σουηδία και η Φιλανδία έχουν μεν προχωρήσει στη διακήρυξη της θρησκευτικής ουδετερότητας, διατηρώντας όμως τις προνομιακές σχέσεις με την επίσημη Εκκλησία σε μια σειρά από ζητήματα.
Από την άλλη, υπάρχουν και περιπτώσεις, όπως της Ιρλανδίας αλλά και τη Πολωνίας, όπου παρά τις επίσημες διακηρύξεις περί ανεξιθρησκίας, οι εκπρόσωποι της θρησκευτικής εξουσίας παραμένουν ισχυροί και με «ιδιαίτερες» προσβάσεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η Αγγλία αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση, καθώς είναι η μόνη που διαθέτει δική της επίσημη Εκκλησία με κεφαλή τον ανώτατο πολιτειακό άρχοντα, δηλαδή τον εκπρόσωπο του θρόνου, ενώ στόχος της εδώ και πολλούς αιώνες παραμένει η πλήρης ανεξαρτητοποίησή της από την επίσημη Καθολική Εκκλησία.
tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου