Η υπόθεση της φαρμακοβιομηχανίας που ελέγχεται από τους Εισαγγελείς Διαφθοράς έφερε στο προσκήνιο τον όρο "μάρτυρας Δημοσίου Συμφέροντος".
Τι ισχύει για τον θεσμό-όπλο στην καταπολέμηση της διαφθοράς
Η υπόθεση Novartis δεν αυτή που έχει την πρωτιά στην εισαγωγή του θεσμού, η οποία και εφαρμόστηκε με το νόμο 4254 του 2014, στην δικαστική πρακτική, υπενθυμίζει σήμερα το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Διαβάστε στο παρακάτω αφιέρωμα: τι ισχύει σήμερα, ποιες είναι οι κριτικές που γίνονται στον τρόπο που η εν λόγω προστασία εφαρμόζεται σήμερα και ποιες οι προοπτικές για το μέλλον της θεσμικής θωράκισης, καθώς και ποιες είναι οι πολιτικές πρωτοβουλίες ανάδειξης του ζητήματος το τελευταίο διάστημα.
Πόσοι είναι οι υπό προστασία μάρτυρες αυτή τη στιγμή;
Περίπου 50 είναι οι μάρτυρες υπό προστασία που σύμφωνα με στοιχεία της Υποδιεύθυνσης Επιχειρήσεων και Προστασίας Μαρτύρων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής βρίσκονται στην αρμοδιότητα της, για υποθέσεις που αφορούν αδικήματα εγκληματικών οργανώσεων και τρομοκρατίας, αλλά και οικονομικά όπως της υπόθεσης NOVARTIS.
Πως ορίζεται το «δημόσιο» συμφέρον - Ποια προστασία ισχύει σε ιδιωτικό επίπεδο
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ μίλησε με τον δικηγόρο Παρ' Αρείω Πάγο Παναγιώτη Βρυώνη, γνώστη ευρωπαϊκών και αμερικανικών νομικών ζητημάτων, για το θέμα των μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος ο οποίος αναφέρει πως πριν την Novartis, ο νόμος του 2014, εφαρμόστηκε σε υπόθεση υπαλλήλου μεγάλης Δημόσιας Επιχείρησης ο οποίος έλαβε την ιδιότητα του Μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος το 2015 για καταγγελίες στις οποίες είχε προβεί από το 2012. Στην απόφασή του (αριθμός 7/2015), ο αντιεισαγγελέας εφετών έκρινε ότι οι πληροφορίες που παρείχε ο εργαζόμενος συνέβαλαν ουσιωδώς στην αποκάλυψη και δίωξη εγκλημάτων διαφθοράς, ότι δεν απέβλεπε σε ίδιον όφελος μέσω της καταγγελίας κλπ και χαρακτήρισε τον καταγγέλλοντα ως μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος. Ωστόσο ο εισαγγελέας επισημαίνει στην απόφαση την ανεπάρκεια της παρεχόμενης (κατά το άρθρο 45Β) προστασίας απέναντι σε αντίποινα που υπέστη ο μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος, όπως η αποστέρηση μισθών και οι μόνιμες υπηρεσιακές διώξεις του.
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βρυώνης ο νόμος ορίζει ως μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος εκείνον που "συμβάλει ουσιωδώς" στην αποκάλυψη πράξεων Διαφθοράς όπως δωροδοκίες πολιτικών προσώπων, κρατικών αξιωματούχων, δικαστικών, δημοσίων υπαλλήλων.
Ο δικηγόρος τονίζει ότι οι προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος για να χαρακτηριστεί κάποιος μάρτυρας Δημοσίου Συμφέροντος είναι η προηγούμενη έγκριση του Αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου που εποπτεύει και συντονίζει το έργο των Εισαγγελέων Εγκλημάτων Διαφθοράς, πράξη του κατά τόπον αρμοδίου Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών ή του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Διαφθοράς με την οποία αποδίδεται σε πρόσωπο ο χαρακτηρισμός ως «μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος», η έλλειψη εμπλοκής του υπό χαρακτηρισμό προσώπου, καθ' οιονδήποτε τρόπο στις εν λόγω πράξεις (και τις συναφείς), η ανυπαρξία ιδίου οφέλους του υπό χαρακτηρισμού προσώπου και η θετική πρόγνωση ουσιώδους συμβολής με τις πληροφορίες που παρέχει στις διωκτικές αρχές, για την αποκάλυψη και δίωξή τους.
Μπορεί να διωχθεί ο ίδιος ο μάρτυρας;
Στην ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ αν μπορεί να ασκηθεί δίωξη σε κάποιον που έλαβε την ιδιότητα του μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος ο κ. Βρυώνης μας απαντά:
"Σύμφωνα με την γραμματική διατύπωση της διάταξης του άρθρου 45Β ΚΠΔ, η πράξη του Εισαγγελέα για τον χαρακτηρισμό ενός προσώπου ως προστατευόμενου μάρτυρα, ανακαλείται σε οποιοδήποτε στάδιο της ποινικής δίκης, αν ο Εισαγγελέας κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι λόγοι που τον οδήγησαν στην έκδοσή της. Συμπεραίνουμε επομένως ότι οποτεδήποτε μπορεί ένας προστατευόμενος μάρτυρας να αποχαρακτηριστεί και να βρεθεί στην θέση του κατηγορουμένου, εφόσον συντρέχουν οι εν λόγω προϋποθέσεις".
Εδώ και αρκετές δεκαετίες πολλές υποθέσεις παρανομιών με τεράστια απήχηση στην παγκόσμια κοινότητα αποκαλύφθηκαν εξαιτίας της απόφασης μερικών ανθρώπων να "μιλήσουν" , να καταγγείλουν όσα έπεσαν στην αντίληψη τους και να υποστούν τις συνέπειες της απόφασης τους.
Η προστασία των whistleblowers σε διεθνές επίπεδο
Οι άνθρωποι αυτοί , οι περίφημοι "whistleblowers" που άλλοτε αντιμετωπίζονται ως ήρωες άλλοτε ως καιροσκόποι ,μόλις τα τελευταία χρόνια βρίσκουν "μία θέση" στα δικαιϊκά συστήματα πολλών χωρών ως θεσμικά αναγνωρισμένες οντότητες που εξυπηρετούν την απονομή δικαιοσύνης.
Χρειάστηκε να συμβάλει στην "αποκατάσταση" και κατοχύρωση τους ο κινηματογράφος που κατέγραψε ιστορίες συγκεκριμένων ανθρώπων, όπως η ταινία "Σέρπικο" και άλλες, αλλά και η διεθνής πλέον ευαισθητοποίηση λόγω μεγάλης δημοσιότητας που έλαβαν υποθέσεις διαφθοράς και καταστρατήγησης κανόνων και αξιών.
Το ισχύον πλαίσιο για τους whistleblowers στη χώρα μας
Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας αλλά και δεκάδες νομικούς, το καθεστώς για τους "whistleblowers" στην χώρα μας απαιτείται να ενισχυθεί και να τελειοποιηθεί καθώς εμφανίζει αρκετά κενά, σε σχέση με τις προβλέψεις άλλων χωρών για αυτές τις περιπτώσεις ,ώστε να παρέχεται ικανοποιητική προστασία στους μάρτυρες και διασφαλίσεις για την εύκολη πρόσβαση τους σε αρμόδιες αρχές, σε ισορροπία με θεμελιώδη δικαιώματα των καταγγελλομένων ή κατηγορουμένων. Η προστασία των μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος είναι ζήτημα του Δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων το οποίο αναφέρεται ρητά στην παροχή της δυνατότητας αποκάλυψης σε προστατευμένο περιβάλλον και στην αποτροπή αντιποίνων σε βάρος των προσώπων που προβαίνουν σε αποκάλυψη.
Καλές και κακές πρακτικές στη χώρα μας
Ο θεσμός του μάρτυρα υπό προστασία στην Ελλάδα, που εισήχθη το 2001 με αφορμή την εξάρθρωση της 17 Νοέμβρη, είχε αρκετές "άτυχες" στιγμές με πρώτη, στην έναρξη της δίκης της τρομοκρατικής οργάνωσης οπότε εμφανίστηκαν στην αίθουσα οι προστατευόμενοι μάρτυρες και δήλωσαν "παρών" κατά την εκφώνηση των κωδικών τους.
Έτυχε όμως και ιδιαίτερα καλής εφαρμογής με πιο πρόσφατη περίπτωση, την απόφαση του Αρείου Πάγου που επικύρωσε την ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Εφετών το οποίο αρνήθηκε την έκδοση στην Μάλτα της Μαρίας Εφίμοβα. Η πρώην τραπεζική υπάλληλος ήταν η βασική πληροφοριοδότης της Μαλτέζας δημοσιογράφου Ντάφνι Καρουάνα Γκαλίσια, που σκοτώθηκε τον Οκτώβριο του 2017 μετά από έκρηξη βόμβας στο αυτοκίνητο της, σε υπόθεση διαφθοράς κρατικών αξιωματούχων.
Κριτική και Προοπτικές
Η παροχή προστασίας ή κινήτρων, συνήθως χρηματικών, σε καταγγέλλοντες υπέρ του δημόσιου συμφέροντος, δεν είναι κάτι καινούργιο για τις κοινωνίες. Υπήρχε πάντα, όπως πάντα υπήρχαν και τα "αντίποινα" σε όσους έθιγαν επιμέρους συμφέροντα. Αυτό που χαρακτηρίζει τις δομές, κυρίως μετά την δεκαετία του 1980 στις ΗΠΑ, είναι η αναγνώριση της ανάγκης μίας πιο συστηματοποιημένης και οργανωμένης δυνατότητας σε εκείνους που "φυσούν την σφυρίχτρα". Όπως άλλωστε έχει πει χαριτολογώντας κορυφαίος νομικός με σπουδαίο συγγραφικό έργο "ο πρώτος whistleblower που έχει καταγραφεί από τον Ησίοδο είναι ο Προμηθέας.
Αμηχανία γύρω από το ζήτημα βλέπει η ΕλΕΔΑ
Σε πρόσφατη εκδήλωση της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για τους «Μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος» η τότε πρόεδρος της Ένωσης, Κλειών Παπαπαντολέων, είχε αναφέρει πως «Μέχρι σήμερα ο χώρος των δικαιωμάτων είχε ασχοληθεί με ζητήματα που συναρθρώνονται γύρω από το θέμα των whistleblowers, όπως η ελευθερία της έκφρασης και του τύπου, το δικαίωμα στην ενημέρωση, τα δικαιώματα των κατηγορουμένων. Ποτέ όμως δεν είχε ανοίξει αυτό καθεαυτό το θέμα των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος. Το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στον ιδιότυπο ρόλο που έχουν πλέον τα πρόσωπα αυτά στην κοινωνία και στην έννομη τάξη, που μέχρι τώρα τα αντιμετωπίζει μάλλον με αμηχανία».
Η ΕλΕΔΑ, είχε ανοίξει το ζήτημα στη δημόσια συζήτηση με αφορμή την περίπτωση της Μαρίας Εφίμοβα, πληροφοριοδότριας στην υπόθεση διαφθοράς και ξεπλύματος βρώμικου χρήματος της μαλτέζικης τράπεζας Pilatus Bank, στην οποία φέρονταν να εμπλέκονται πρόσωπα της ανώτερης πολιτικής ηγεσίας της Μάλτας καθώς και της οικογένειας του Πρωθυπουργού της χώρας. Η υπόθεση της Μ. Εφίμοβα είχε απασχολήσει έντονα τους προηγούμενους μήνες, εν αναμονή και της απόφασης του Αρείου Πάγου για την έκδοσή της πίσω στη Μάλτα. Στη συνεδρίαση ενώπιον του δικαστηρίου, η 36χρονη Ρωσίδα είχε μιλήσει για τον κίνδυνο να έχει την κατάληξη της Μαλτέζας δημοσιογράφου Δάφνης Καρουάνα Γκαλιζία, η οποία δολοφονήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο όταν εξερράγη βόμβα στο αυτοκίνητό της. Εξήγησε ότι η ίδια είναι η μοναδική εν ζωή μάρτυρας που μπορεί να αποκαλύψει την κρατική διαφθορά στη Μάλτα και αυτό την καθιστά στόχο. Τελικώς, η έφεση που είχε ασκήσει ο εισαγγελέας κατά της ομόφωνης απόφασης του Συμβουλίου Εφετών Αθηνών, με την οποία είχε κριθεί ότι δεν εκδίδεται στη Μάλτα η 36χρονη Ρωσίδα Μαρία Εφίμοβα, απορρίφθηκε και από τον Άρειο Πάγο τον περασμένο Ιούλιο.
Έλλειψη εμπιστοσύνης
Στο ίδιο βήμα, ο δημοσιογράφος Νικόλας Λεοντόπουλος ανέλυσε εκτενώς γιατί δεν έχουμε whistleblowers στην Ελλάδα και τι οφείλουμε να κάνουμε για να αποκτήσουμε. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην έλλειψη εμπιστοσύνης που υπάρχει απέναντι στους δημοσιογράφους και στο ζήτημα της διαχείρισης της πληροφορίας από τα ΜΜΕ. Υπάρχει τεχνική αδυναμία σχετικά με το ζήτημα προστασίας του πληροφοριακού υλικού από μία πηγή, ιδιαίτερα σε ζητήματα που αφορούν την αξιοποίηση του υλικού, την προστασία του και την προστασία της ανωνυμίας της πηγής. Ακόμη, δεν υπάρχει σαφής γνώση του νομοθετικού πλαισίου και συχνά τα ΜΜΕ δεν καλύπτουν τους ίδιους τους δημοσιογράφους τους. Τέλος, αναφέρθηκε στο ζήτημα της αδυναμίας δημοσιοποίησης συγκεκριμένων υποθέσεων λόγω διαπλοκής των ΜΜΕ με τον καταγγελλόμενο φορέα. Η επίλυση των ανωτέρω έγκειται στη λογική συνεργειών μέσα στην κοινότητα των δημοσιογράφων και συναφών φορέων για την κυκλοφορία της είδησης και τη δημιουργία ενός πλαισίου που θα επιτρέπει τη δημοσίευση πληροφοριών.
Η συνταγματική θεώρηση και το νομοθετικό πλαίσιο
Η Φερενίκη Παναγοπούλου-Κουτνατζή, επίκουρη καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ανέλυσε τη συνταγματική θεώρηση του θεσμού του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος. Αναφέρθηκε στο νομοθετικό πλαίσιο και στο πεδίο εφαρμογής του. Υπογράμμισε ότι το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο είναι ατελές: δεν προσφέρει επαρκή προστασία σε όσους καταγγέλλουν περιπτώσεις διαφθοράς, έχει περιορισμένο πεδίο εφαρμογής και καλύπτει μόνο περιπτώσεις δωροδοκίας εν στενή εννοία χωρίς να καλύπτει υπό τη σκέπη του όλο το φάσμα της διαφθοράς. Ακόμη, σημείωσε ότι είναι πλέον ξεπερασμένη η διάκριση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού συμφέροντος ιδίως στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης της οικονομίας. Ο θεσμός του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος απορρέει από την ελευθερία εκφράσεως και κατοχυρώνεται στην αρχή της διαφάνειας, η οποία επιβάλλει τη δημοσιοποίηση ενεργειών που έρχονται σε αντίθεση με το δημόσιο συμφέρον. Αναφέρθηκε επίσης στη νομολογία του ΣτΕ και του ΕΔΔΑ, σχετικά με το δικαίωμα δικαστικής προστασίας του καταγγελλόμενου, θίγοντας το ζήτημα της ανωνυμίας του μάρτυρα, τη χρήση παρανόμως κτηθέντων αποδεικτικών μέσων, το δικαίωμα αναφοράς στις αρχές και την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τονίζοντας την ανάγκη προστασίας τόσο του καταγγελλομένου όσο και του καταγγέλλοντος Τέλος, επεσήμανε ότι πέραν από την ανάγκη νομοθετικής θωράκισης του θεσμού απαιτείται η κατάλληλη εκπαίδευση, προκειμένου οι πολίτες να αισθάνονται ότι η πράξη καταγγελίας συνιστά μια θετική ενέργεια σε όφελος της κοινωνίας.
Ελλειπή προστασία πληροφοριοδοτών - Τρία παραδείγματα
Ο δημοσιογράφος Γιάννης Παπαδόπουλος αναφέρθηκε στο τίμημα της αποκάλυψης της αλήθειας και στην ελλιπή προστασία των πληροφοριοδοτών. Τόνισε τις υποθέσεις τριών γνωστών μαρτύρων στην Αμερική, τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν από τους καταγγελλόμενους (απειλές, εκφοβισμοί, απόπειρες αποδόμησης της προσωπικότητας) και την έλλειψη παροχής προστασίας από τις αρμόδιες αρχές. Πρόκειται για τον Daniel Ellsberg, ο οποίος το 1971 διέρρευσε 47 τόμους με απόρρητα έγγραφα της CIA για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τον Jeffrey Wigand, που προέβη σε αποκαλύψεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της καπνοβιομηχανίαςBrown & Williamson και τον αστυνομικό Frank Serpico, που αποκάλυψε την έκταση της διαφθοράς στην αστυνομία. Παρά τα εμπόδια δεν μετάνιωσαν για τις αποκαλύψεις στις οποίες προέβησαν, μετάνιωσαν που δεν μίλησαν νωρίτερα. Η ελλιπής προστασία των πληροφοριοδοτών εμφανίστηκε και στην περίπτωση των προστατευόμενων μαρτύρων στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
Απαραίτητη η πολιτική πρωτοβουλία από εδώ και πέρα
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι προοδευτικές δυνάμεις και ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Αριστερά και οι Πράσινοι, έχουν τοποθετηθεί πολλάκις για την αναγκαιότητα θεσμικής θωράκισης γύρω από την προστασία των Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος.
Στις 29 Μαΐου πραγματοποιήθηκε στο Στρασβούργο η απονομή του βραβείου για τους «Δημοσιογράφους, Whistleblowers και Υπερασπιστές του δικαιώματος στην Πληροφορία», μια εκδήλωση που έγινε με πρωτοβουλία του ευρωβουλετή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιου Κούλογλου. «Δεν χρειαζόταν ο θάνατος της Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια για να φανεί το όφελος της δουλειάς των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην κοινωνία» είχε αναφέρει χαρακτηριστικά. «Ο θάνατός της όμως, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι».
«Σκάνδαλα, όπως τα Panama Papers, η λίστα Φαλτσιανί, τα LuxLeaks και φυσικά η δική μας περίπτωση της Novartis, δεν θα είχαν έρθει στο φως της δημοσιότητας χωρίς την συμβολή των whistleblowers και η κοινωνία θα συνέχιζε να ζημειώνεται από την έκνομη δράση της οικονομικής ολιγαρχίας».
Στην περίπτωση της Γκαλίθια, η δολοφονία είχε ως στόχο -πέραν του προφανή, δηλαδή να την φιμώσει για πάντα- τον εκφοβισμό άλλων ανθρώπων που γνωρίζουν σκάνδαλα και θα ήθελαν να βγουν και να τα αποκαλύψουν.
*ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στ. Κούλογλου στην «Αυγή»: Ζούμε στο 1984 του Όργουελ, και του κάνουμε και like!
Μετά τις σχετικές πρωτοβουλίες, «στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος είναι οι ήρωες της εποχής μας και πρέπει να παρέχεται πλήρης προστασία και φροντίδα, από οικονομική μέχρι και ψυχολογική», αναφέρει σε άλλο άρθρο του ο Στέλιος Κούλογλου. «Υπό την πίεση των πραγμάτων, η συνήθως συντηρητική Κομισιόν επεξεργάστηκε μια ριζοσπαστική οδηγία που θα κληθούν να εφαρμόσουν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ».
Στον δρόμο για μια πανευρωπαϊκή δέσμη προστατευτικών μέτρων
Την 4η Δεκεμβρίου 2018, εγκρίθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων (JURI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η διαμόρφωση πανευρωπαϊκής οδηγίας για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers). Παράλληλα, η Επιτροπή JURI ενέκρινε σειρά βελτιωτικών τροπολογιών, που στόχο έχουν την διασφάλιση προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων των whistleblowers, και παράλληλα προνοούν για την έμφυλη διάσταση του ζητήματος.
Λίγο πριν τη «βόμβα» Novartis, ΝΔ και ΕΛΚ καταψήφιζαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είχε ταχθεί κατά των σχετικών ανωτέρω τροπολογιών, που υποστηρίχθηκαν από ευρεία πλειοψηφία πολιτικών ομάδων και ευρωβουλευτών. Υπέρ τάχθηκαν η Ευρωομάδα της Αριστεράς, οι Σοσιαλιστές, οι Πράσινοι και ευρωβουλευτές της Συμμαχίας Φιλελεύθερων και Δημοκρατών (ALDE). Όμως λίγο πριν σκάσει η «βόμβα» Novartis, οι ευρωβουλευτές της ΝΔ προσπαθούσαν να μπλοκάρουν την προστασία των whistleblowers.
Η ΝΔ μέσω των ευρωβουλευτών της είχε κάνει ότι μπορούσε να περάσει από το χέρι της εδώ και καιρό για να βάλει εμπόδια στην προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να υπονομεύει – υπό τη σκέπη του ΕΛΚ - τα ψηφίσματα του Ευρωκοινοβούλιο για την προστασία τους. Η ιστορία ξεκινά από τον Οκτώβριο του 2017, όταν στην Εξεταστική Επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου για τα Ρanama Papers ψηφίζεται έκθεση που ορίζει την προστασία των καταγγελτών που δρουν προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, η οποία υπογραμμίζει την καταλυτική σημασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην αποκάλυψη σοβαρών παρανομιών και σκανδάλων, ανεξάρτητα από τα προσωπικά κίνητρα που τους ωθούν στην καταγγελία.
Η έκθεση καταψηφίστηκε από το ΕΛΚ, με τους ευρωβουλευτές της ΝΔ να απέχουν, αφού όμως πρώτα είχαν προσπαθήσει να βάλουν όσα εμπόδια μπορούσαν στην υιοθέτηση της. Πιο συγκεκριμένα το ΕΛΚ είχε καταθέσει 3 τροπολογίες, που επιχειρούσαν να αλλοιώσουν το αρχικό κείμενο, ζητώντας να προστατεύονται οι εταιρείες έναντι των προστατευόμενων μαρτύρων αλλά και προσπαθώντας να αποτρέψουν τη διευκόλυνση για καταγγελία απευθείας στον Τύπο, προφανώς για να μη λαμβάνουν δημόσια έκταση τα σκάνδαλα που ολοένα και πιο συχνά αποκαλύπτονται.
Οι 3 τροπολογίες συνυπογράφονταν από τους ευρωβουλευτές της ΝΔ, Ελ. Βόζενμπεργκ και Θ. Ζαγοράκη, είχαν υπερψηφιστεί από όλους τους ευρωβουλευτές της ΝΔ, μηδενά εξαιρουμένου.
Εντός Ελλάδας, Σαμαράς, Γεωργιάδης κι Αβραμόπουλος πετούσαν κορώνες για «ανώνυμους και πληρωμένους κουκουλοφόρους» και κατέθεταν μηνύσεις μέχρι και κατά του Αλέξη Τσίπρα. Ο «γαλάζιος» Μάριος Σαλμάς μάλιστα απειλούσε ότι οι whistleblowers για το σκάνδαλο Novartis θα βρεθούν και θα τιμωρηθούν, σημειώνοντας κυνικά ότι «είναι μικρή η Ελλάδα».
Επιμέλεια: Κωστής Λιερός
Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Αυγή, TVXS
Τι ισχύει για τον θεσμό-όπλο στην καταπολέμηση της διαφθοράς
Η υπόθεση Novartis δεν αυτή που έχει την πρωτιά στην εισαγωγή του θεσμού, η οποία και εφαρμόστηκε με το νόμο 4254 του 2014, στην δικαστική πρακτική, υπενθυμίζει σήμερα το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Διαβάστε στο παρακάτω αφιέρωμα: τι ισχύει σήμερα, ποιες είναι οι κριτικές που γίνονται στον τρόπο που η εν λόγω προστασία εφαρμόζεται σήμερα και ποιες οι προοπτικές για το μέλλον της θεσμικής θωράκισης, καθώς και ποιες είναι οι πολιτικές πρωτοβουλίες ανάδειξης του ζητήματος το τελευταίο διάστημα.
Πόσοι είναι οι υπό προστασία μάρτυρες αυτή τη στιγμή;
Περίπου 50 είναι οι μάρτυρες υπό προστασία που σύμφωνα με στοιχεία της Υποδιεύθυνσης Επιχειρήσεων και Προστασίας Μαρτύρων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής βρίσκονται στην αρμοδιότητα της, για υποθέσεις που αφορούν αδικήματα εγκληματικών οργανώσεων και τρομοκρατίας, αλλά και οικονομικά όπως της υπόθεσης NOVARTIS.
Πως ορίζεται το «δημόσιο» συμφέρον - Ποια προστασία ισχύει σε ιδιωτικό επίπεδο
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ μίλησε με τον δικηγόρο Παρ' Αρείω Πάγο Παναγιώτη Βρυώνη, γνώστη ευρωπαϊκών και αμερικανικών νομικών ζητημάτων, για το θέμα των μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος ο οποίος αναφέρει πως πριν την Novartis, ο νόμος του 2014, εφαρμόστηκε σε υπόθεση υπαλλήλου μεγάλης Δημόσιας Επιχείρησης ο οποίος έλαβε την ιδιότητα του Μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος το 2015 για καταγγελίες στις οποίες είχε προβεί από το 2012. Στην απόφασή του (αριθμός 7/2015), ο αντιεισαγγελέας εφετών έκρινε ότι οι πληροφορίες που παρείχε ο εργαζόμενος συνέβαλαν ουσιωδώς στην αποκάλυψη και δίωξη εγκλημάτων διαφθοράς, ότι δεν απέβλεπε σε ίδιον όφελος μέσω της καταγγελίας κλπ και χαρακτήρισε τον καταγγέλλοντα ως μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος. Ωστόσο ο εισαγγελέας επισημαίνει στην απόφαση την ανεπάρκεια της παρεχόμενης (κατά το άρθρο 45Β) προστασίας απέναντι σε αντίποινα που υπέστη ο μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος, όπως η αποστέρηση μισθών και οι μόνιμες υπηρεσιακές διώξεις του.
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βρυώνης ο νόμος ορίζει ως μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος εκείνον που "συμβάλει ουσιωδώς" στην αποκάλυψη πράξεων Διαφθοράς όπως δωροδοκίες πολιτικών προσώπων, κρατικών αξιωματούχων, δικαστικών, δημοσίων υπαλλήλων.
Ο δικηγόρος τονίζει ότι οι προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος για να χαρακτηριστεί κάποιος μάρτυρας Δημοσίου Συμφέροντος είναι η προηγούμενη έγκριση του Αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου που εποπτεύει και συντονίζει το έργο των Εισαγγελέων Εγκλημάτων Διαφθοράς, πράξη του κατά τόπον αρμοδίου Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών ή του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Διαφθοράς με την οποία αποδίδεται σε πρόσωπο ο χαρακτηρισμός ως «μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος», η έλλειψη εμπλοκής του υπό χαρακτηρισμό προσώπου, καθ' οιονδήποτε τρόπο στις εν λόγω πράξεις (και τις συναφείς), η ανυπαρξία ιδίου οφέλους του υπό χαρακτηρισμού προσώπου και η θετική πρόγνωση ουσιώδους συμβολής με τις πληροφορίες που παρέχει στις διωκτικές αρχές, για την αποκάλυψη και δίωξή τους.
Μπορεί να διωχθεί ο ίδιος ο μάρτυρας;
Στην ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ αν μπορεί να ασκηθεί δίωξη σε κάποιον που έλαβε την ιδιότητα του μάρτυρα Δημοσίου Συμφέροντος ο κ. Βρυώνης μας απαντά:
"Σύμφωνα με την γραμματική διατύπωση της διάταξης του άρθρου 45Β ΚΠΔ, η πράξη του Εισαγγελέα για τον χαρακτηρισμό ενός προσώπου ως προστατευόμενου μάρτυρα, ανακαλείται σε οποιοδήποτε στάδιο της ποινικής δίκης, αν ο Εισαγγελέας κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι λόγοι που τον οδήγησαν στην έκδοσή της. Συμπεραίνουμε επομένως ότι οποτεδήποτε μπορεί ένας προστατευόμενος μάρτυρας να αποχαρακτηριστεί και να βρεθεί στην θέση του κατηγορουμένου, εφόσον συντρέχουν οι εν λόγω προϋποθέσεις".
Εδώ και αρκετές δεκαετίες πολλές υποθέσεις παρανομιών με τεράστια απήχηση στην παγκόσμια κοινότητα αποκαλύφθηκαν εξαιτίας της απόφασης μερικών ανθρώπων να "μιλήσουν" , να καταγγείλουν όσα έπεσαν στην αντίληψη τους και να υποστούν τις συνέπειες της απόφασης τους.
Η προστασία των whistleblowers σε διεθνές επίπεδο
Οι άνθρωποι αυτοί , οι περίφημοι "whistleblowers" που άλλοτε αντιμετωπίζονται ως ήρωες άλλοτε ως καιροσκόποι ,μόλις τα τελευταία χρόνια βρίσκουν "μία θέση" στα δικαιϊκά συστήματα πολλών χωρών ως θεσμικά αναγνωρισμένες οντότητες που εξυπηρετούν την απονομή δικαιοσύνης.
Χρειάστηκε να συμβάλει στην "αποκατάσταση" και κατοχύρωση τους ο κινηματογράφος που κατέγραψε ιστορίες συγκεκριμένων ανθρώπων, όπως η ταινία "Σέρπικο" και άλλες, αλλά και η διεθνής πλέον ευαισθητοποίηση λόγω μεγάλης δημοσιότητας που έλαβαν υποθέσεις διαφθοράς και καταστρατήγησης κανόνων και αξιών.
Το ισχύον πλαίσιο για τους whistleblowers στη χώρα μας
Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας αλλά και δεκάδες νομικούς, το καθεστώς για τους "whistleblowers" στην χώρα μας απαιτείται να ενισχυθεί και να τελειοποιηθεί καθώς εμφανίζει αρκετά κενά, σε σχέση με τις προβλέψεις άλλων χωρών για αυτές τις περιπτώσεις ,ώστε να παρέχεται ικανοποιητική προστασία στους μάρτυρες και διασφαλίσεις για την εύκολη πρόσβαση τους σε αρμόδιες αρχές, σε ισορροπία με θεμελιώδη δικαιώματα των καταγγελλομένων ή κατηγορουμένων. Η προστασία των μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος είναι ζήτημα του Δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων το οποίο αναφέρεται ρητά στην παροχή της δυνατότητας αποκάλυψης σε προστατευμένο περιβάλλον και στην αποτροπή αντιποίνων σε βάρος των προσώπων που προβαίνουν σε αποκάλυψη.
Καλές και κακές πρακτικές στη χώρα μας
Ο θεσμός του μάρτυρα υπό προστασία στην Ελλάδα, που εισήχθη το 2001 με αφορμή την εξάρθρωση της 17 Νοέμβρη, είχε αρκετές "άτυχες" στιγμές με πρώτη, στην έναρξη της δίκης της τρομοκρατικής οργάνωσης οπότε εμφανίστηκαν στην αίθουσα οι προστατευόμενοι μάρτυρες και δήλωσαν "παρών" κατά την εκφώνηση των κωδικών τους.
Έτυχε όμως και ιδιαίτερα καλής εφαρμογής με πιο πρόσφατη περίπτωση, την απόφαση του Αρείου Πάγου που επικύρωσε την ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Εφετών το οποίο αρνήθηκε την έκδοση στην Μάλτα της Μαρίας Εφίμοβα. Η πρώην τραπεζική υπάλληλος ήταν η βασική πληροφοριοδότης της Μαλτέζας δημοσιογράφου Ντάφνι Καρουάνα Γκαλίσια, που σκοτώθηκε τον Οκτώβριο του 2017 μετά από έκρηξη βόμβας στο αυτοκίνητο της, σε υπόθεση διαφθοράς κρατικών αξιωματούχων.
Κριτική και Προοπτικές
Η παροχή προστασίας ή κινήτρων, συνήθως χρηματικών, σε καταγγέλλοντες υπέρ του δημόσιου συμφέροντος, δεν είναι κάτι καινούργιο για τις κοινωνίες. Υπήρχε πάντα, όπως πάντα υπήρχαν και τα "αντίποινα" σε όσους έθιγαν επιμέρους συμφέροντα. Αυτό που χαρακτηρίζει τις δομές, κυρίως μετά την δεκαετία του 1980 στις ΗΠΑ, είναι η αναγνώριση της ανάγκης μίας πιο συστηματοποιημένης και οργανωμένης δυνατότητας σε εκείνους που "φυσούν την σφυρίχτρα". Όπως άλλωστε έχει πει χαριτολογώντας κορυφαίος νομικός με σπουδαίο συγγραφικό έργο "ο πρώτος whistleblower που έχει καταγραφεί από τον Ησίοδο είναι ο Προμηθέας.
Αμηχανία γύρω από το ζήτημα βλέπει η ΕλΕΔΑ
Σε πρόσφατη εκδήλωση της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για τους «Μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος» η τότε πρόεδρος της Ένωσης, Κλειών Παπαπαντολέων, είχε αναφέρει πως «Μέχρι σήμερα ο χώρος των δικαιωμάτων είχε ασχοληθεί με ζητήματα που συναρθρώνονται γύρω από το θέμα των whistleblowers, όπως η ελευθερία της έκφρασης και του τύπου, το δικαίωμα στην ενημέρωση, τα δικαιώματα των κατηγορουμένων. Ποτέ όμως δεν είχε ανοίξει αυτό καθεαυτό το θέμα των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος. Το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στον ιδιότυπο ρόλο που έχουν πλέον τα πρόσωπα αυτά στην κοινωνία και στην έννομη τάξη, που μέχρι τώρα τα αντιμετωπίζει μάλλον με αμηχανία».
Η ΕλΕΔΑ, είχε ανοίξει το ζήτημα στη δημόσια συζήτηση με αφορμή την περίπτωση της Μαρίας Εφίμοβα, πληροφοριοδότριας στην υπόθεση διαφθοράς και ξεπλύματος βρώμικου χρήματος της μαλτέζικης τράπεζας Pilatus Bank, στην οποία φέρονταν να εμπλέκονται πρόσωπα της ανώτερης πολιτικής ηγεσίας της Μάλτας καθώς και της οικογένειας του Πρωθυπουργού της χώρας. Η υπόθεση της Μ. Εφίμοβα είχε απασχολήσει έντονα τους προηγούμενους μήνες, εν αναμονή και της απόφασης του Αρείου Πάγου για την έκδοσή της πίσω στη Μάλτα. Στη συνεδρίαση ενώπιον του δικαστηρίου, η 36χρονη Ρωσίδα είχε μιλήσει για τον κίνδυνο να έχει την κατάληξη της Μαλτέζας δημοσιογράφου Δάφνης Καρουάνα Γκαλιζία, η οποία δολοφονήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο όταν εξερράγη βόμβα στο αυτοκίνητό της. Εξήγησε ότι η ίδια είναι η μοναδική εν ζωή μάρτυρας που μπορεί να αποκαλύψει την κρατική διαφθορά στη Μάλτα και αυτό την καθιστά στόχο. Τελικώς, η έφεση που είχε ασκήσει ο εισαγγελέας κατά της ομόφωνης απόφασης του Συμβουλίου Εφετών Αθηνών, με την οποία είχε κριθεί ότι δεν εκδίδεται στη Μάλτα η 36χρονη Ρωσίδα Μαρία Εφίμοβα, απορρίφθηκε και από τον Άρειο Πάγο τον περασμένο Ιούλιο.
Έλλειψη εμπιστοσύνης
Στο ίδιο βήμα, ο δημοσιογράφος Νικόλας Λεοντόπουλος ανέλυσε εκτενώς γιατί δεν έχουμε whistleblowers στην Ελλάδα και τι οφείλουμε να κάνουμε για να αποκτήσουμε. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην έλλειψη εμπιστοσύνης που υπάρχει απέναντι στους δημοσιογράφους και στο ζήτημα της διαχείρισης της πληροφορίας από τα ΜΜΕ. Υπάρχει τεχνική αδυναμία σχετικά με το ζήτημα προστασίας του πληροφοριακού υλικού από μία πηγή, ιδιαίτερα σε ζητήματα που αφορούν την αξιοποίηση του υλικού, την προστασία του και την προστασία της ανωνυμίας της πηγής. Ακόμη, δεν υπάρχει σαφής γνώση του νομοθετικού πλαισίου και συχνά τα ΜΜΕ δεν καλύπτουν τους ίδιους τους δημοσιογράφους τους. Τέλος, αναφέρθηκε στο ζήτημα της αδυναμίας δημοσιοποίησης συγκεκριμένων υποθέσεων λόγω διαπλοκής των ΜΜΕ με τον καταγγελλόμενο φορέα. Η επίλυση των ανωτέρω έγκειται στη λογική συνεργειών μέσα στην κοινότητα των δημοσιογράφων και συναφών φορέων για την κυκλοφορία της είδησης και τη δημιουργία ενός πλαισίου που θα επιτρέπει τη δημοσίευση πληροφοριών.
Η συνταγματική θεώρηση και το νομοθετικό πλαίσιο
Η Φερενίκη Παναγοπούλου-Κουτνατζή, επίκουρη καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ανέλυσε τη συνταγματική θεώρηση του θεσμού του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος. Αναφέρθηκε στο νομοθετικό πλαίσιο και στο πεδίο εφαρμογής του. Υπογράμμισε ότι το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο είναι ατελές: δεν προσφέρει επαρκή προστασία σε όσους καταγγέλλουν περιπτώσεις διαφθοράς, έχει περιορισμένο πεδίο εφαρμογής και καλύπτει μόνο περιπτώσεις δωροδοκίας εν στενή εννοία χωρίς να καλύπτει υπό τη σκέπη του όλο το φάσμα της διαφθοράς. Ακόμη, σημείωσε ότι είναι πλέον ξεπερασμένη η διάκριση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού συμφέροντος ιδίως στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης της οικονομίας. Ο θεσμός του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος απορρέει από την ελευθερία εκφράσεως και κατοχυρώνεται στην αρχή της διαφάνειας, η οποία επιβάλλει τη δημοσιοποίηση ενεργειών που έρχονται σε αντίθεση με το δημόσιο συμφέρον. Αναφέρθηκε επίσης στη νομολογία του ΣτΕ και του ΕΔΔΑ, σχετικά με το δικαίωμα δικαστικής προστασίας του καταγγελλόμενου, θίγοντας το ζήτημα της ανωνυμίας του μάρτυρα, τη χρήση παρανόμως κτηθέντων αποδεικτικών μέσων, το δικαίωμα αναφοράς στις αρχές και την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τονίζοντας την ανάγκη προστασίας τόσο του καταγγελλομένου όσο και του καταγγέλλοντος Τέλος, επεσήμανε ότι πέραν από την ανάγκη νομοθετικής θωράκισης του θεσμού απαιτείται η κατάλληλη εκπαίδευση, προκειμένου οι πολίτες να αισθάνονται ότι η πράξη καταγγελίας συνιστά μια θετική ενέργεια σε όφελος της κοινωνίας.
Ελλειπή προστασία πληροφοριοδοτών - Τρία παραδείγματα
Ο δημοσιογράφος Γιάννης Παπαδόπουλος αναφέρθηκε στο τίμημα της αποκάλυψης της αλήθειας και στην ελλιπή προστασία των πληροφοριοδοτών. Τόνισε τις υποθέσεις τριών γνωστών μαρτύρων στην Αμερική, τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν από τους καταγγελλόμενους (απειλές, εκφοβισμοί, απόπειρες αποδόμησης της προσωπικότητας) και την έλλειψη παροχής προστασίας από τις αρμόδιες αρχές. Πρόκειται για τον Daniel Ellsberg, ο οποίος το 1971 διέρρευσε 47 τόμους με απόρρητα έγγραφα της CIA για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τον Jeffrey Wigand, που προέβη σε αποκαλύψεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της καπνοβιομηχανίαςBrown & Williamson και τον αστυνομικό Frank Serpico, που αποκάλυψε την έκταση της διαφθοράς στην αστυνομία. Παρά τα εμπόδια δεν μετάνιωσαν για τις αποκαλύψεις στις οποίες προέβησαν, μετάνιωσαν που δεν μίλησαν νωρίτερα. Η ελλιπής προστασία των πληροφοριοδοτών εμφανίστηκε και στην περίπτωση των προστατευόμενων μαρτύρων στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
Απαραίτητη η πολιτική πρωτοβουλία από εδώ και πέρα
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι προοδευτικές δυνάμεις και ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Αριστερά και οι Πράσινοι, έχουν τοποθετηθεί πολλάκις για την αναγκαιότητα θεσμικής θωράκισης γύρω από την προστασία των Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος.
Στις 29 Μαΐου πραγματοποιήθηκε στο Στρασβούργο η απονομή του βραβείου για τους «Δημοσιογράφους, Whistleblowers και Υπερασπιστές του δικαιώματος στην Πληροφορία», μια εκδήλωση που έγινε με πρωτοβουλία του ευρωβουλετή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιου Κούλογλου. «Δεν χρειαζόταν ο θάνατος της Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια για να φανεί το όφελος της δουλειάς των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην κοινωνία» είχε αναφέρει χαρακτηριστικά. «Ο θάνατός της όμως, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι».
«Σκάνδαλα, όπως τα Panama Papers, η λίστα Φαλτσιανί, τα LuxLeaks και φυσικά η δική μας περίπτωση της Novartis, δεν θα είχαν έρθει στο φως της δημοσιότητας χωρίς την συμβολή των whistleblowers και η κοινωνία θα συνέχιζε να ζημειώνεται από την έκνομη δράση της οικονομικής ολιγαρχίας».
Στην περίπτωση της Γκαλίθια, η δολοφονία είχε ως στόχο -πέραν του προφανή, δηλαδή να την φιμώσει για πάντα- τον εκφοβισμό άλλων ανθρώπων που γνωρίζουν σκάνδαλα και θα ήθελαν να βγουν και να τα αποκαλύψουν.
*ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στ. Κούλογλου στην «Αυγή»: Ζούμε στο 1984 του Όργουελ, και του κάνουμε και like!
Μετά τις σχετικές πρωτοβουλίες, «στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος είναι οι ήρωες της εποχής μας και πρέπει να παρέχεται πλήρης προστασία και φροντίδα, από οικονομική μέχρι και ψυχολογική», αναφέρει σε άλλο άρθρο του ο Στέλιος Κούλογλου. «Υπό την πίεση των πραγμάτων, η συνήθως συντηρητική Κομισιόν επεξεργάστηκε μια ριζοσπαστική οδηγία που θα κληθούν να εφαρμόσουν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ».
Στον δρόμο για μια πανευρωπαϊκή δέσμη προστατευτικών μέτρων
Την 4η Δεκεμβρίου 2018, εγκρίθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων (JURI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η διαμόρφωση πανευρωπαϊκής οδηγίας για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers). Παράλληλα, η Επιτροπή JURI ενέκρινε σειρά βελτιωτικών τροπολογιών, που στόχο έχουν την διασφάλιση προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων των whistleblowers, και παράλληλα προνοούν για την έμφυλη διάσταση του ζητήματος.
Λίγο πριν τη «βόμβα» Novartis, ΝΔ και ΕΛΚ καταψήφιζαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είχε ταχθεί κατά των σχετικών ανωτέρω τροπολογιών, που υποστηρίχθηκαν από ευρεία πλειοψηφία πολιτικών ομάδων και ευρωβουλευτών. Υπέρ τάχθηκαν η Ευρωομάδα της Αριστεράς, οι Σοσιαλιστές, οι Πράσινοι και ευρωβουλευτές της Συμμαχίας Φιλελεύθερων και Δημοκρατών (ALDE). Όμως λίγο πριν σκάσει η «βόμβα» Novartis, οι ευρωβουλευτές της ΝΔ προσπαθούσαν να μπλοκάρουν την προστασία των whistleblowers.
Η ΝΔ μέσω των ευρωβουλευτών της είχε κάνει ότι μπορούσε να περάσει από το χέρι της εδώ και καιρό για να βάλει εμπόδια στην προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να υπονομεύει – υπό τη σκέπη του ΕΛΚ - τα ψηφίσματα του Ευρωκοινοβούλιο για την προστασία τους. Η ιστορία ξεκινά από τον Οκτώβριο του 2017, όταν στην Εξεταστική Επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου για τα Ρanama Papers ψηφίζεται έκθεση που ορίζει την προστασία των καταγγελτών που δρουν προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, η οποία υπογραμμίζει την καταλυτική σημασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην αποκάλυψη σοβαρών παρανομιών και σκανδάλων, ανεξάρτητα από τα προσωπικά κίνητρα που τους ωθούν στην καταγγελία.
Η έκθεση καταψηφίστηκε από το ΕΛΚ, με τους ευρωβουλευτές της ΝΔ να απέχουν, αφού όμως πρώτα είχαν προσπαθήσει να βάλουν όσα εμπόδια μπορούσαν στην υιοθέτηση της. Πιο συγκεκριμένα το ΕΛΚ είχε καταθέσει 3 τροπολογίες, που επιχειρούσαν να αλλοιώσουν το αρχικό κείμενο, ζητώντας να προστατεύονται οι εταιρείες έναντι των προστατευόμενων μαρτύρων αλλά και προσπαθώντας να αποτρέψουν τη διευκόλυνση για καταγγελία απευθείας στον Τύπο, προφανώς για να μη λαμβάνουν δημόσια έκταση τα σκάνδαλα που ολοένα και πιο συχνά αποκαλύπτονται.
Οι 3 τροπολογίες συνυπογράφονταν από τους ευρωβουλευτές της ΝΔ, Ελ. Βόζενμπεργκ και Θ. Ζαγοράκη, είχαν υπερψηφιστεί από όλους τους ευρωβουλευτές της ΝΔ, μηδενά εξαιρουμένου.
Εντός Ελλάδας, Σαμαράς, Γεωργιάδης κι Αβραμόπουλος πετούσαν κορώνες για «ανώνυμους και πληρωμένους κουκουλοφόρους» και κατέθεταν μηνύσεις μέχρι και κατά του Αλέξη Τσίπρα. Ο «γαλάζιος» Μάριος Σαλμάς μάλιστα απειλούσε ότι οι whistleblowers για το σκάνδαλο Novartis θα βρεθούν και θα τιμωρηθούν, σημειώνοντας κυνικά ότι «είναι μικρή η Ελλάδα».
Επιμέλεια: Κωστής Λιερός
Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Αυγή, TVXS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου