«Δεν υπάρχουν κίνητρα ώστε οι χώρες που βρίσκονται σε δημοσιονομικό αδιέξοδο να βγαίνουν από αυτό άμεσα και πειθαρχημένα. Είναι ανεπίτρεπτο». Αυτά έλεγε η Αν Κρούγκερ, η δεύτερη τη τάξει του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τον Σεπτέμβριο του 2001.
Μετά τη διακυβέρνηση Κλίντον, υπό την οποία το ΔΝΤ είχε μοιράσει τεράστια πακέτα στήριξης στη Λατινική Αμερική, η πρώτη κυβέρνηση Μπους ήταν αποφασισμένη να αλλάξει το ρόλο του ΔΝΤ και η κ. Κρούγκερ θα ξεκινούσε με αυτά τα λόγια μία καμπάνια άνευ προηγουμένου, η οποία θα έληγε άδοξα δύο χρόνια αργότερα. Η πρόταση Κρούγκερ, την οποία είχε θέσει προς συζήτηση για πρώτη φορά το 1995 ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ, Τζέφρι Σακς, ήταν το ΔΝΤ να μετατραπεί σε «διαιτητικό» διεθνές όργανο μέσως μιας αυτόματης, θεσμοθετημένης διαδικασίας για την αναδιάρθρωση χρέους υπερχρεωμένων χωρών.
Το πολιτικό παρασκήνιο
Ο Μπιλ Κλίντον είχε δεχθεί καθ' όλη τη διάρκεια της διαμονής του στον Λευκό Οίκο τα πυρά των Ρεπουμπλικανών αντιπάλων του, οι οποίοι του καταλόγιζαν ότι χρησιμοποιούσε το ΔΝΤ για να εξυπηρετεί τους «φίλους» του στις μεγάλες τράπεζες της Γουόλ Στριτ.
Η νέα διοίκηση του ΔΝΤ μετά το 2000, με τις ευλογίες αρχικά της κυβέρνησης Μπους, προσπάθησε να συγκεντρώσει την υποστήριξη χωρών και παραγόντων της αγοράς για τη δημιουργία του Μηχανισμού Αναδιάρθρωσης Κρατικού Χρέους (SDRM).
Η ιδέα ήταν απλή, αλλά εξαιρετικά αμφιλεγόμενη: αντί το ΔΝΤ να μοιράζει πακέτα στήριξης αδιακρίτως και να εμπλέκεται στις μεταρρυθμίσεις τοπικών οικονομιών, θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν νέο εποπτικό και νομικό ρόλο στην εποχή των αιμοβόρων αγορών.
Θα μπορούσε να βάλει σε εφαρμογή, με τη σύμφωνη γνώμη των μελών του, ένα πρόγραμμα στο οποίο θα υπάγονταν χώρες στο χείλος της χρεοκοπίας, ώστε η διαδικασία να γίνεται γρήγορα, πιο ανώδυνα για τη χώρα και με καλύτερη προοπτική ανάκαμψης μετά την ολοκλήρωσή του. Αυτό θα ωφελούσε κυρίως τις χώρες και όχι τους πιστωτές, γι' αυτό άλλωστε και η πρόταση Κρούγκερ απέτυχε.
Πώς θα λειτουργούσε
Τέσσερα είναι τα κοινά προβλήματα που έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν όλες οι χώρες που έχουν περάσει από κρίσεις χρέους: έξοδος των επενδυτών («ξεφόρτωμα» ομολόγων), δικαστικές διαμάχες, επιθέσεις από καιροσκόπους, εξεύρεση νέας χρηματοδότησης. Η πρόταση Κρούγκερ περιελάμβανε πολιτικές άμεσης εφαρμογής που θα επέβαλλαν κανόνες στους πιστωτές χωρών που βρίσκονταν ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία, όπως την επιβολή μονομερούς παύσης πληρωμών προς τους πιστωτές για συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Κατ' αυτήν, όλοι οι πιστωτές θα υποχρεούνταν να προσέλθουν σε διαπραγματεύσεις με τη χώρα ώσπου να βρεθεί κοινώς αποδεκτή λύση, υπό την εποπτεία και με την εγγύηση του ΔΝΤ. Οι πιστωτές δεν θα είχαν τη δυνατότητα να τραβήξουν τα κεφάλαιά τους από τη χώρα ξεφορτώνοντας ομόλογα στη δευτερογενή αγορά.
Επιπλέον, γενναίοι νέοι πιστωτές με διάθεση να δανείσουν θα τύγχαναν προνομιακής μεταχείρισης. Το ΔΝΤ θα πρόσφερε εγγυήσεις ώσπου να προχωρούσε η συμφωνία αναδιάρθρωσης, μέσω ομολόγων τύπου Μπρέιντι ή άλλων χρηματοπιστωτικών εργαλείων. Τέλος, όλοι οι πιστωτές θα δεσμεύονταν νομικά από τις αποφάσεις της πλειοψηφίας και δεν θα είχαν τη δυνατότητα να κινηθούν νομικά αργότερα ενάντια στη χώρα.
Ποιοι το πολέμησαν
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο πολέμησαν την πρόταση Κρούγκερ και το 2003 το ΔΝΤ αναγκάστηκε να την αποσύρει. Στο πλευρό των τραπεζών έσπευσε ο ανερχόμενος τότε οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί, ο οποίος σε σειρά άρθρων του το 2002 και το 2003 υπέβαλε προτάσεις για «αυτορρύθμιση» της αγοράς, ώστε να μη χρειαστεί εποπτεία ή διαιτησία από το ΔΝΤ.
Τα τραπεζικά λόμπι στην Ουάσιγκτον επένδυσαν πολύ χρόνο και χρήμα για να αποσυρθεί η πρόταση, θεωρώντας ότι η ελευθερία των πιστωτών να επενδύουν στην αγορά CDS και να «ξεφορτώνουν» εν μια νυκτί ομόλογα κρατών ήταν σημαντικότερη από μια θεσμοθετημένη διαδικασία αναδιάρθρωσης, που θα τους δέσμευσε πρακτικά και νομικά.
Κάπως έτσι έληξε η πρώτη και τελευταία προσπάθεια να θωρακιστούν οι υπερχρεωμένες χώρες από την επιβλαβή και συχνά κανιβαλιστική διάθεση κάποιων παραγόντων της διεθνούς χρηματοπιστωτικής αγοράς. Το μόνο βέβαιο είναι ότι αν ο μηχανισμός αυτός είχε δημιουργηθεί, η Ελλάδα σήμερα θα ήταν πελάτης του.
Της ΜΑΤΙΝΑΣ ΣΤΕΒΗ - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
ΠΡΕΖΑ TV
4-6-2011
Μετά τη διακυβέρνηση Κλίντον, υπό την οποία το ΔΝΤ είχε μοιράσει τεράστια πακέτα στήριξης στη Λατινική Αμερική, η πρώτη κυβέρνηση Μπους ήταν αποφασισμένη να αλλάξει το ρόλο του ΔΝΤ και η κ. Κρούγκερ θα ξεκινούσε με αυτά τα λόγια μία καμπάνια άνευ προηγουμένου, η οποία θα έληγε άδοξα δύο χρόνια αργότερα. Η πρόταση Κρούγκερ, την οποία είχε θέσει προς συζήτηση για πρώτη φορά το 1995 ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ, Τζέφρι Σακς, ήταν το ΔΝΤ να μετατραπεί σε «διαιτητικό» διεθνές όργανο μέσως μιας αυτόματης, θεσμοθετημένης διαδικασίας για την αναδιάρθρωση χρέους υπερχρεωμένων χωρών.
Το πολιτικό παρασκήνιο
Ο Μπιλ Κλίντον είχε δεχθεί καθ' όλη τη διάρκεια της διαμονής του στον Λευκό Οίκο τα πυρά των Ρεπουμπλικανών αντιπάλων του, οι οποίοι του καταλόγιζαν ότι χρησιμοποιούσε το ΔΝΤ για να εξυπηρετεί τους «φίλους» του στις μεγάλες τράπεζες της Γουόλ Στριτ.
Η νέα διοίκηση του ΔΝΤ μετά το 2000, με τις ευλογίες αρχικά της κυβέρνησης Μπους, προσπάθησε να συγκεντρώσει την υποστήριξη χωρών και παραγόντων της αγοράς για τη δημιουργία του Μηχανισμού Αναδιάρθρωσης Κρατικού Χρέους (SDRM).
Η ιδέα ήταν απλή, αλλά εξαιρετικά αμφιλεγόμενη: αντί το ΔΝΤ να μοιράζει πακέτα στήριξης αδιακρίτως και να εμπλέκεται στις μεταρρυθμίσεις τοπικών οικονομιών, θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν νέο εποπτικό και νομικό ρόλο στην εποχή των αιμοβόρων αγορών.
Θα μπορούσε να βάλει σε εφαρμογή, με τη σύμφωνη γνώμη των μελών του, ένα πρόγραμμα στο οποίο θα υπάγονταν χώρες στο χείλος της χρεοκοπίας, ώστε η διαδικασία να γίνεται γρήγορα, πιο ανώδυνα για τη χώρα και με καλύτερη προοπτική ανάκαμψης μετά την ολοκλήρωσή του. Αυτό θα ωφελούσε κυρίως τις χώρες και όχι τους πιστωτές, γι' αυτό άλλωστε και η πρόταση Κρούγκερ απέτυχε.
Πώς θα λειτουργούσε
Τέσσερα είναι τα κοινά προβλήματα που έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν όλες οι χώρες που έχουν περάσει από κρίσεις χρέους: έξοδος των επενδυτών («ξεφόρτωμα» ομολόγων), δικαστικές διαμάχες, επιθέσεις από καιροσκόπους, εξεύρεση νέας χρηματοδότησης. Η πρόταση Κρούγκερ περιελάμβανε πολιτικές άμεσης εφαρμογής που θα επέβαλλαν κανόνες στους πιστωτές χωρών που βρίσκονταν ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία, όπως την επιβολή μονομερούς παύσης πληρωμών προς τους πιστωτές για συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Κατ' αυτήν, όλοι οι πιστωτές θα υποχρεούνταν να προσέλθουν σε διαπραγματεύσεις με τη χώρα ώσπου να βρεθεί κοινώς αποδεκτή λύση, υπό την εποπτεία και με την εγγύηση του ΔΝΤ. Οι πιστωτές δεν θα είχαν τη δυνατότητα να τραβήξουν τα κεφάλαιά τους από τη χώρα ξεφορτώνοντας ομόλογα στη δευτερογενή αγορά.
Επιπλέον, γενναίοι νέοι πιστωτές με διάθεση να δανείσουν θα τύγχαναν προνομιακής μεταχείρισης. Το ΔΝΤ θα πρόσφερε εγγυήσεις ώσπου να προχωρούσε η συμφωνία αναδιάρθρωσης, μέσω ομολόγων τύπου Μπρέιντι ή άλλων χρηματοπιστωτικών εργαλείων. Τέλος, όλοι οι πιστωτές θα δεσμεύονταν νομικά από τις αποφάσεις της πλειοψηφίας και δεν θα είχαν τη δυνατότητα να κινηθούν νομικά αργότερα ενάντια στη χώρα.
Ποιοι το πολέμησαν
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο πολέμησαν την πρόταση Κρούγκερ και το 2003 το ΔΝΤ αναγκάστηκε να την αποσύρει. Στο πλευρό των τραπεζών έσπευσε ο ανερχόμενος τότε οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί, ο οποίος σε σειρά άρθρων του το 2002 και το 2003 υπέβαλε προτάσεις για «αυτορρύθμιση» της αγοράς, ώστε να μη χρειαστεί εποπτεία ή διαιτησία από το ΔΝΤ.
Τα τραπεζικά λόμπι στην Ουάσιγκτον επένδυσαν πολύ χρόνο και χρήμα για να αποσυρθεί η πρόταση, θεωρώντας ότι η ελευθερία των πιστωτών να επενδύουν στην αγορά CDS και να «ξεφορτώνουν» εν μια νυκτί ομόλογα κρατών ήταν σημαντικότερη από μια θεσμοθετημένη διαδικασία αναδιάρθρωσης, που θα τους δέσμευσε πρακτικά και νομικά.
Κάπως έτσι έληξε η πρώτη και τελευταία προσπάθεια να θωρακιστούν οι υπερχρεωμένες χώρες από την επιβλαβή και συχνά κανιβαλιστική διάθεση κάποιων παραγόντων της διεθνούς χρηματοπιστωτικής αγοράς. Το μόνο βέβαιο είναι ότι αν ο μηχανισμός αυτός είχε δημιουργηθεί, η Ελλάδα σήμερα θα ήταν πελάτης του.
Της ΜΑΤΙΝΑΣ ΣΤΕΒΗ - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
ΠΡΕΖΑ TV
4-6-2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου