Μιλάει στον Τάσο Σαγρή
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2011 σε όλες τις μεγάλες πόλεις αυτού του πλανήτη συνέβησαν μαζικές διαδηλώσεις. Στο βιβλίο σας Χρέος, τα πρώτα 5.000 χρόνια, προσπαθήσατε να γράψετε Ιστορία για ανθρώπους χωρίς ιστορία και να παρατηρήσετε συνηθισμένα θέματα με ασυνήθιστους τρόπους. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς λειτουργούν η εργασία, το χρήμα και το χρέος ως ιστορικοί τρόποι υποδούλωσης, εκμετάλλευσης και βίαιης κυριαρχίας;
Μια διαπίστωση με τρόμαξε πραγματικά, όταν έκανα έρευνα για το βιβλίο. Η διαπίστωση αυτή είναι ότι καθ’ όλη την ανθρώπινη ιστορία, οι περισσότεροι άνθρωποι έζησαν χρεωμένοι. Σκεφτείτε το αυτό για λίγο… Μπορεί η πλειοψηφία της ανθρώπινης φυλής να είναι σπάταλη, αποτυχημένη και ανίκανη να διαχειριστεί τις υποθέσεις της και γι’ αυτό απλά να εξαρτάται από τους πλούσιους; Φυσικά όχι. Μάλλον, τα κράτη και οι ελίτ πάντα συνωμοτούσαν ώστε να εξασφαλίσουν ότι οι υποτελείς τους θα είναι πάντα χρεωμένοι. Κυρίως, επειδή το χρέος είναι ο εύκολος τρόπος να μετατρέψεις μια σχέση βίαιης ανισότητας, βίαιης απόσπασης και κλοπής και όχι μόνο να την κάνεις να φαίνεται ηθική αλλά και να εμφανίζει τον θύτη ως θύμα. Γι’ αυτό το λόγο, ας πούμε, οι μαφιόζοι πάντα μετατρέπουν τη γλώσσα του εκβιασμού σε γλώσσα του χρέους. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει όμως και με τους κατακτητικούς στρατούς και σταδιακά φαίνεται ότι όλες οι κυρίαρχες τάξεις αρχίζουν να καταλαβαίνουν αυτό το κόλπο. Έτσι, το χρέος παράγει μια μορφή δουλείας που φαίνεται εθελούσια, μιας και, άλλωστε, «δεν ήταν απαραίτητο να πάρεις αυτό το δάνειο για να ξεκινήσεις τη δουλειά σου, έτσι δεν είναι;» Όμως, στην πραγματικότητα, η τεράστια πλειονότητα των δανείων στην ιστορία, δεν ήταν εμπορικά δάνεια που πάρθηκαν εθελούσια, αλλά δάνεια που πάρθηκαν για επιβίωση από μικρούς αγρότες ή τεχνίτες που είχαν χάσει τα δίκτυα αμοιβαίας αλληλοβοήθειας τα οποία θα τους επέτρεπαν να επιβιώνουν στους δύσκολους καιρούς ή δάνεια που πάρθηκαν από ανθρώπους για να πληρώσουν φόρους ή κάποια άλλη παρόμοια κυβερνητική κλοπή. Στον αποικιακό κόσμο μπορούμε να δούμε αυτό να συμβαίνει αρκετά ξεκάθαρα, επειδή οι αποικιακές κυβερνήσεις χρησιμοποιούσαν σκόπιμα και σταθερά την πολιτική φόρων για να χρεώνουν τους πάντες, έτσι ώστε να τους αναγκάζουν να δουλέψουν όλο και περισσότερο. Το ίδιο συμβαίνει κατά κάποιον τρόπο και με τα ημερομίσθια. Τεχνικά, τα δάνεια και τα ημερομίσθια είναι παρόμοιοι μηχανισμοί. Και οι δύο μηχανισμοί βασίζονται στην αυταπάτη της ισότητας, μιας και θα πρέπει να υποκριθούμε ότι δύο ανεξάρτητα και ισότιμα σύμφωνα με το νόμο άτομα υπογράφουν ένα συμβόλαιο έτσι ώστε να μην είναι πλέον ισότιμα. Στη μία περίπτωση, μπαίνεις σε αυτή την κατάσταση όντας χρεωμένος μέχρι το δάνειο να αποπληρωθεί και στην άλλη ζώντας σαν εργάτης. Προφανώς, σε κάθε περίπτωση, το χρήμα ρέει προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αλλά, όταν αρχίζεις να εξερευνάς σε βάθος τις ιστορικές προελεύσεις του καθενός από αυτούς τους μηχανισμούς, καταλήγεις και στις δύο περιπτώσεις πάλι στη δουλεία. Το χρέος χρησιμοποιήθηκε ως κύριος τρόπος μετατροπής των ανθρώπων ή μελών των οικογενειών τους σε δούλους. Οι πρώτοι ημερομίσθιοι εργάτες ήταν στην πραγματικότητα δούλοι. Αυτό πράγματι συνέβαινε από τις πόλεις στην Αρχαία Ελλάδα ως τις μεσαιωνικές πόλεις και τα λιμάνια του Ινδικού Ωκεανού. Οι ελεύθεροι άνθρωποι σχεδόν πάντα αρνούνταν να δουλέψουν για ημερομίσθια (εκτός ίσως από τη δημοκρατική Αθήνα, όπου οι άνθρωποι δούλευαν για το κράτος, δηλαδή για τους δήμους που περιλάμβαναν και τους εαυτούς τους). Οι πρώτοι ημερομίσθιοι εργάτες ήταν πάντα δούλοι που ενοικιάζονταν από τα αφεντικά τους, ο ιδιοκτήτης έπαιρνε το μισό του ημερομισθίου και ο δούλος το υπόλοιπο για τη συντήρησή του. Με μια μαγευτική ιδεολογική στροφή, οι καπιταλιστές κατάφεραν να μας παρουσιάσουν αυτό που πάντα θεωρούνταν δουλεία σαν την ίδια την ουσία της ανθρώπινης ελευθερίας.
[...]
Οι αναρχικοί κατηγορούν σε όλο τον κόσμο τους ειρηνιστές ότι προκαλούν θυματοποίηση και ηττοπάθεια στα κινήματα. Οι φιλελεύθεροι στην Αμερική κατηγορούν τους αναρχικούς ότι απομονώνουν κοινωνικά τα κινήματα με τις βίαιες πρακτικές τους και την άμεση δράση τους. Τα ΜΜΕ παντού στον πλανήτη απλώνουν μαζική αποβλάκωση. Στην βόρεια Αφρική η «Αραβική Άνοιξη» περιπλανιέται χαμένη μέσα στους καπνούς των ένοπλων συγκρούσεων στους δρόμους, τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ και τις παρεμβάσεις συμμοριών και κομμάτων πλούσιων ισλαμιστών φανατικών. Στις δυτικές μητροπόλεις η κρίση γίνεται η καλύτερη δικαιολογία για να εκφραστούν τα χειρότερα ρατσιστικά και δολοφονικά ένστικτα, επανεμφανίζεται ο νεοναζισμός και η αγελαία νεανική βία στους δρόμους γίνεται ανεξέλεγκτη. Το μίσος και η οργή βασιλεύουν παντού, μπορείς να το νιώσεις. Μπορούμε να προσφέρουμε πολιτική κατεύθυνση σε αυτή την οργή; Τι είναι αυτό που ιστορικά εκφράζει τη διαφοροποίηση ανάμεσα στην πολιτική βία και τον μητροπολιτικό χουλιγκανισμό;
Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές σχετικά με το ρόλο της βίας. Η βία είναι το πιο δυνατό χαρτί που έχει στα χέρια του για να παίξει ο αντίπαλος και επίσης η βία –ειδικά η οργανωμένη βία –είναι μια μορφή ηλιθιότητας που όταν επικρατεί κάνει αδύνατη κάθε πιθανότητα να απαντήσεις σε αυτήν με κάποια μορφή ευφυΐας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να τη χρησιμοποιούμε. Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις που αυτή είναι η μοναδική πιθανή μας επιλογή απέναντι στη μαζική βία της ηλιθιότητας του παρόντος κυρίαρχου συστήματος. Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν πρόκειται ποτέ να νικήσουμε με αυτό τον τρόπο. [...]
Η συνέχεια στο UNFOLLOW #7, που κυκλοφορεί. Ζητήστε το στα περίπτερα.
ΠΡΕΖΑ TV
4-7-2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου