Της ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΜΠΟΥΣΙΟΥ Ιατρού-ειδικής πνευμονολόγου και συγγραφέως του βιβλίου «Οι κούπες του Γιάννη», για το κάπνισμα στους εφήβους
Κακή συνήθεια, παράγοντας νοσηρότητας, ο μεγάλος εχθρός που προσπαθούν να καταπολεμήσουν συστήματα υγείας, κυβερνήσεις, οργανώσεις και επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, το κάπνισμα κοστίζει ζωές, προκαλεί νοσήματα και βλάπτει ακόμα και την τσέπη, σημαντική παράμετρος στην Ελλάδα της κρίσης.
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων και ιδιαίτερα στη χώρα μας, αυτή η βλαβερή συνήθεια ξεκινάει από την εφηβική ηλικία, με πολλούς γονείς να αμελούν ή να μη γνωρίζουν τον τρόπο να μιλήσουν εγκαίρως γι' αυτό στα παιδιά τους.
«Το κάπνισμα είναι μια συνήθεια που τη μοιράζονται εκατομμύριο διαφορετικοί άνθρωποι, ένας τρόπος διαχείρισης της ανίας ή των αρνητικών συναισθημάτων, μια κακώς εννοούμενη ανταμοιβή του εαυτού μας, ένας τρόπος επικοινωνίας, αλλά κυρίως μια συμπεριφορά διαδεδομένη, δύσκολα τροποποιήσιμη που αποτελεί κύρια αιτία θνησιμότητας και νοσηρότητας παγκοσμίως.
Πρόωροι θάνατοι
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το κάπνισμα αποτελεί την πρώτη και κύρια αναστρέψιμη αιτία νόσου, ανικανότητας και θανάτου, που μπορεί να προληφθεί. Λίγοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη νόσων μπορούν να ελεγχθούν όσο το κάπνισμα. Ωστόσο, ο αριθμός των ενήλικων καπνιστών ανέρχεται σε 1,3 δισεκατομμύριο παγκοσμίως, δηλαδή το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού άνω των 15 ετών είναι καπνιστές. Το 2000 καταγράφηκαν 4,8 εκατομμύρια πρόωροι θάνατοι που σχετίζονται με το κάπνισμα, το οποίο μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης κατά 14 χρόνια, περίπου. Κάθε 10 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πεθαίνει εξαιτίας του καπνού, ενώ οι θάνατοι από το κάπνισμα κάθε χρόνο είναι περισσότεροι από όσους προκαλούν το AIDS, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τα τροχαία, οι πυρκαγιές, οι δολοφονίες και οι αυτοκτονίες μαζί.
Γι' αυτό και είναι απαραίτητο να μιλήσετε στα παιδιά για το κάπνισμα με λόγια απλά, χωρίς απαγορεύσεις και εκφοβισμούς. Γιατί τα παιδιά πριν επιλέξουν και αποφασίσουν, πρέπει να μάθουν.
Μάλιστα, παρ' ότι τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν το εφηβικό κάπνισμα είναι τουλάχιστον ανησυχητικά, το κάπνισμα εξακολουθεί να παραμένει αγαπημένη συνήθεια των εφήβων.
Πώς ορίζεται, όμως, ο έφηβος καπνιστής; Οι ορισμοί στο εφηβικό κάπνισμα διαφέρουν πολύ από αυτούς στον ενήλικο. Κάποιος για παράδειγμα που ορίζεται ως socialsmoker (καπνίζοντας λιγότερο από ένα τσιγάρο την ημέρα τον τελευταίο μήνα), θεωρείται περιστασιακός καπνιστής αν είναι έφηβος. Και κάποιος έφηβος που καπνίζει περισσότερα από 11 τσιγάρα την ημέρα ορίζεται σαν βαρύς καπνιστής.
Ωστόσο αποδεικνύεται δύσκολο στους γονείς να μιλήσουν στα παιδιά τους για το κάπνισμα, και αυτό γιατί είναι ταυτισμένο στη συνείδηση των εφήβων με: την απόδειξη της ενηλικίωσής τους, την επαναστατική τους διάθεση και την αυτοεκτίμησή τους, αφού «είναι προχωρημένο το να καπνίζεις, εντυπωσιάζεις τα κορίτσια, ή μετράς αλλιώς στην παρέα», την τάση τους για ριψοκίνδυνη και παραβατική συμπεριφορά (θεωρούν τους εαυτούς τους άτρωτους, απρόσβλητους και δυνατούς)· γοητεύονται από τον πειραματισμό (θέλουν να νιώσουν την εμπειρία) και τον κίνδυνο, την εναντίωσή τους στην εξουσία, τους κανόνες και τις απαγορεύσεις («δεν ανέχομαι να μου λένε τι θα κάνω»). Ο έφηβος παύει να είναι παιδί και να υπακούει στους γονείς του. Κριτικάρει τους κανόνες και τα πιστεύω τους, παλεύει να αναγνωριστεί η ταυτότητά του και θέλει να τον υπολογίζουν, την τάση τους για αυτονόμηση και αυτοδιάθεση («μπορώ να κάνω ό,τι θέλω»), την αποδοχή τους από την παρέα από όπου αντλούν επιβεβαίωση (είσαι «κότα» αν δεν καπνίζεις).
Οι έφηβοι ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τη γνώμη των φίλων τους· καπνίζοντας αισθάνονται πως ενισχύουν την αυτοεικόνα τους και την αυτοπεποίθησή τους (πίεση παρέας, κοινωνικός εξαναγκασμός), την ανάγκη τους για ταύτιση με πρότυπα άλλα από τα γονεϊκά (η επιρροή των συνομηλίκων είναι ο σημαντικότερος λόγος που κάποιος υιοθετεί την καπνιστική συμπεριφορά· οι έφηβοι των οποίων οι πιο πολλοί φίλοι καπνίζουν είναι καπνιστές σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με όσους έχουν λιγότερους φίλους καπνιστές). Γιατί, λοιπόν, εξακολουθούμε να καπνίζουμε παρ' ότι γνωρίζουμε την ολέθρια σχέση του τσιγάρου με την υγεία; Είναι γεγονός ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν καθορίζεται μόνο από τη γνώση αλλά από πολλούς παράγοντες (πεποιθήσεις, αξίες, αρχές κ.λπ). Επιπλέον, όσον αφορά στο κάπνισμα, κάποιος συνεχίζει να καπνίζει:
1) Λόγω φαρμακευτικής εξάρτησης (εθισμός στη νικοτίνη). Η νικοτίνη είναι εξαρτησιογόνος ουσία που προκαλεί μεταβολές στη χημεία του εγκεφάλου. Η έλλειψή της σε όσους σταματούν το κάπνισμα οδηγεί σε στερητικά συμπτώματα. Το 70% των καπνιστών επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα αλλά λόγω του εθισμού στη νικοτίνη μόνο το 3% το επιτυγχάνει.
2) Λόγω ψυχολογικής εξάρτησης. Μέσα από την τελετουργία του καπνίσματος διαχειρίζεται τα αρνητικά του συναισθήματα. Ο καπνιστής δεν έχει άλλους τρόπους να αντλήσει ικανοποίηση ή να αντιμετωπίσει το stress.
3) Αλλες αιτίες, όπως έλεγχος του βάρους (συνήθως τα κορίτσια).
Η δική μας παρέμβαση
Ωστόσο, υπάρχουν και συμπεριφορές των γονέων που μπορεί να οδηγήσουν τον έφηβο στο κάπνισμα. Οταν ασκείται αυστηρή κριτική υπάρχει απόρριψη και υποτίμηση, όταν ο γονιός έχει αυξημένες απαιτήσεις είναι υπερπροστατευτικός, χειραγωγεί (προβάλλει στο παιδί τις δικές του επιθυμίες, προσδοκίες και ανάγκες), όταν καλλιεργείται ανασφάλεια και φόβος ή όταν ασκείται βία.
Επίσης, στο τσιγάρο μπορεί να οδηγήσουν οι γονείς τους εφήβους όταν δεν υπάρχει εκ μέρους των πρώτων καθοδήγηση, πληροφόρηση, διάλογος και ανοιχτό κλίμα επικοινωνίας, αλλά και όταν υπάρχει έλλειψη περιορισμών, ελέγχου και πειθαρχίας, δίνοντας απεριόριστη ελευθερία. Παράλληλα, όταν οι γονείς επιβάλλουν στα παιδιά ποιες συμπεριφορές θα ακολουθήσουν αντί να τα οδηγούν με το διάλογο στις σωστές επιλογές και να τους μαθαίνουν τις συνέπειες των επιλογών τους.
Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο ότι ο έφηβος καπνίζει αλλά και κάτω από ποιες συνθήκες ξεκίνησε το κάπνισμα, δηλαδή η πίεση της παρέας, οι κακές επιδόσεις στο σχολείο που επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση κ.λπ.
Η παρέμβασή μας για το εφηβικό κάπνισμα πρέπει να ξεκινήσει νωρίς. Η πληροφόρηση πρέπει να στοχεύει κυρίως όχι στις μακροπρόθεσμες, αλλά στις άμεσες συνέπειες του καπνίσματος (κακή φυσική κατάσταση, κακοσμία στόματος, κίτρινα δόντια, λιγότερο χαρτζιλίκι, ισχυρή εξάρτηση).
Ο έφηβος συνήθως δεν καπνίζει όταν η οικογένεια έχει υιοθετήσει έναν υγιή τρόπο διαβίωσης (σωστή διατροφή και άθληση), όταν οι γονείς δεν καπνίζουν και διδάσκουν με τη συμπεριφορά και τη στάση ζωής τους.
Αντί, λοιπόν, να πολεμάμε το κάπνισμα, προβάλλουμε την αξία της υγείας και την απελευθέρωση από ψυχικές ή σωματικές εξαρτήσεις.
***
Τα δεδομένα ενισχύουν την ανάγκη για άμεση επικοινωνία με τα παιδιά
* Μόλις 21 μέρες χρειάζονται για να γίνει μια επαναλαμβανόμενη πράξη συνήθεια
* Οσο νωρίτερα ξεκινήσει κανείς το κάπνισμα τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να γίνει συστηματικός καπνιστής
* Οι πιο πολλοί έφηβοι καπνιστές πιστεύουν πως σε λίγα χρόνια θα διακόψουν το κάπνισμα, στις περισσότερες περιπτώσεις όμως παραμένει συνήθεια της ενήλικης ζωής
* Ενας στους 5 μαθητές είναι συστηματικός καπνιστής, 1 στους 10 καπνίζει μισό πακέτο την ημέρα
* Παγκοσμίως 80.000-100.000 νεαρά άτομα ξεκινούν καθημερινά το κάπνισμα
http://www.enet.gr/
ΠΡΕΖΑ TV
30-11-2013
Κακή συνήθεια, παράγοντας νοσηρότητας, ο μεγάλος εχθρός που προσπαθούν να καταπολεμήσουν συστήματα υγείας, κυβερνήσεις, οργανώσεις και επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, το κάπνισμα κοστίζει ζωές, προκαλεί νοσήματα και βλάπτει ακόμα και την τσέπη, σημαντική παράμετρος στην Ελλάδα της κρίσης.
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων και ιδιαίτερα στη χώρα μας, αυτή η βλαβερή συνήθεια ξεκινάει από την εφηβική ηλικία, με πολλούς γονείς να αμελούν ή να μη γνωρίζουν τον τρόπο να μιλήσουν εγκαίρως γι' αυτό στα παιδιά τους.
«Το κάπνισμα είναι μια συνήθεια που τη μοιράζονται εκατομμύριο διαφορετικοί άνθρωποι, ένας τρόπος διαχείρισης της ανίας ή των αρνητικών συναισθημάτων, μια κακώς εννοούμενη ανταμοιβή του εαυτού μας, ένας τρόπος επικοινωνίας, αλλά κυρίως μια συμπεριφορά διαδεδομένη, δύσκολα τροποποιήσιμη που αποτελεί κύρια αιτία θνησιμότητας και νοσηρότητας παγκοσμίως.
Πρόωροι θάνατοι
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το κάπνισμα αποτελεί την πρώτη και κύρια αναστρέψιμη αιτία νόσου, ανικανότητας και θανάτου, που μπορεί να προληφθεί. Λίγοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη νόσων μπορούν να ελεγχθούν όσο το κάπνισμα. Ωστόσο, ο αριθμός των ενήλικων καπνιστών ανέρχεται σε 1,3 δισεκατομμύριο παγκοσμίως, δηλαδή το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού άνω των 15 ετών είναι καπνιστές. Το 2000 καταγράφηκαν 4,8 εκατομμύρια πρόωροι θάνατοι που σχετίζονται με το κάπνισμα, το οποίο μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης κατά 14 χρόνια, περίπου. Κάθε 10 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πεθαίνει εξαιτίας του καπνού, ενώ οι θάνατοι από το κάπνισμα κάθε χρόνο είναι περισσότεροι από όσους προκαλούν το AIDS, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τα τροχαία, οι πυρκαγιές, οι δολοφονίες και οι αυτοκτονίες μαζί.
Γι' αυτό και είναι απαραίτητο να μιλήσετε στα παιδιά για το κάπνισμα με λόγια απλά, χωρίς απαγορεύσεις και εκφοβισμούς. Γιατί τα παιδιά πριν επιλέξουν και αποφασίσουν, πρέπει να μάθουν.
Μάλιστα, παρ' ότι τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν το εφηβικό κάπνισμα είναι τουλάχιστον ανησυχητικά, το κάπνισμα εξακολουθεί να παραμένει αγαπημένη συνήθεια των εφήβων.
Πώς ορίζεται, όμως, ο έφηβος καπνιστής; Οι ορισμοί στο εφηβικό κάπνισμα διαφέρουν πολύ από αυτούς στον ενήλικο. Κάποιος για παράδειγμα που ορίζεται ως socialsmoker (καπνίζοντας λιγότερο από ένα τσιγάρο την ημέρα τον τελευταίο μήνα), θεωρείται περιστασιακός καπνιστής αν είναι έφηβος. Και κάποιος έφηβος που καπνίζει περισσότερα από 11 τσιγάρα την ημέρα ορίζεται σαν βαρύς καπνιστής.
Ωστόσο αποδεικνύεται δύσκολο στους γονείς να μιλήσουν στα παιδιά τους για το κάπνισμα, και αυτό γιατί είναι ταυτισμένο στη συνείδηση των εφήβων με: την απόδειξη της ενηλικίωσής τους, την επαναστατική τους διάθεση και την αυτοεκτίμησή τους, αφού «είναι προχωρημένο το να καπνίζεις, εντυπωσιάζεις τα κορίτσια, ή μετράς αλλιώς στην παρέα», την τάση τους για ριψοκίνδυνη και παραβατική συμπεριφορά (θεωρούν τους εαυτούς τους άτρωτους, απρόσβλητους και δυνατούς)· γοητεύονται από τον πειραματισμό (θέλουν να νιώσουν την εμπειρία) και τον κίνδυνο, την εναντίωσή τους στην εξουσία, τους κανόνες και τις απαγορεύσεις («δεν ανέχομαι να μου λένε τι θα κάνω»). Ο έφηβος παύει να είναι παιδί και να υπακούει στους γονείς του. Κριτικάρει τους κανόνες και τα πιστεύω τους, παλεύει να αναγνωριστεί η ταυτότητά του και θέλει να τον υπολογίζουν, την τάση τους για αυτονόμηση και αυτοδιάθεση («μπορώ να κάνω ό,τι θέλω»), την αποδοχή τους από την παρέα από όπου αντλούν επιβεβαίωση (είσαι «κότα» αν δεν καπνίζεις).
Οι έφηβοι ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τη γνώμη των φίλων τους· καπνίζοντας αισθάνονται πως ενισχύουν την αυτοεικόνα τους και την αυτοπεποίθησή τους (πίεση παρέας, κοινωνικός εξαναγκασμός), την ανάγκη τους για ταύτιση με πρότυπα άλλα από τα γονεϊκά (η επιρροή των συνομηλίκων είναι ο σημαντικότερος λόγος που κάποιος υιοθετεί την καπνιστική συμπεριφορά· οι έφηβοι των οποίων οι πιο πολλοί φίλοι καπνίζουν είναι καπνιστές σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με όσους έχουν λιγότερους φίλους καπνιστές). Γιατί, λοιπόν, εξακολουθούμε να καπνίζουμε παρ' ότι γνωρίζουμε την ολέθρια σχέση του τσιγάρου με την υγεία; Είναι γεγονός ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν καθορίζεται μόνο από τη γνώση αλλά από πολλούς παράγοντες (πεποιθήσεις, αξίες, αρχές κ.λπ). Επιπλέον, όσον αφορά στο κάπνισμα, κάποιος συνεχίζει να καπνίζει:
1) Λόγω φαρμακευτικής εξάρτησης (εθισμός στη νικοτίνη). Η νικοτίνη είναι εξαρτησιογόνος ουσία που προκαλεί μεταβολές στη χημεία του εγκεφάλου. Η έλλειψή της σε όσους σταματούν το κάπνισμα οδηγεί σε στερητικά συμπτώματα. Το 70% των καπνιστών επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα αλλά λόγω του εθισμού στη νικοτίνη μόνο το 3% το επιτυγχάνει.
2) Λόγω ψυχολογικής εξάρτησης. Μέσα από την τελετουργία του καπνίσματος διαχειρίζεται τα αρνητικά του συναισθήματα. Ο καπνιστής δεν έχει άλλους τρόπους να αντλήσει ικανοποίηση ή να αντιμετωπίσει το stress.
3) Αλλες αιτίες, όπως έλεγχος του βάρους (συνήθως τα κορίτσια).
Η δική μας παρέμβαση
Ωστόσο, υπάρχουν και συμπεριφορές των γονέων που μπορεί να οδηγήσουν τον έφηβο στο κάπνισμα. Οταν ασκείται αυστηρή κριτική υπάρχει απόρριψη και υποτίμηση, όταν ο γονιός έχει αυξημένες απαιτήσεις είναι υπερπροστατευτικός, χειραγωγεί (προβάλλει στο παιδί τις δικές του επιθυμίες, προσδοκίες και ανάγκες), όταν καλλιεργείται ανασφάλεια και φόβος ή όταν ασκείται βία.
Επίσης, στο τσιγάρο μπορεί να οδηγήσουν οι γονείς τους εφήβους όταν δεν υπάρχει εκ μέρους των πρώτων καθοδήγηση, πληροφόρηση, διάλογος και ανοιχτό κλίμα επικοινωνίας, αλλά και όταν υπάρχει έλλειψη περιορισμών, ελέγχου και πειθαρχίας, δίνοντας απεριόριστη ελευθερία. Παράλληλα, όταν οι γονείς επιβάλλουν στα παιδιά ποιες συμπεριφορές θα ακολουθήσουν αντί να τα οδηγούν με το διάλογο στις σωστές επιλογές και να τους μαθαίνουν τις συνέπειες των επιλογών τους.
Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο ότι ο έφηβος καπνίζει αλλά και κάτω από ποιες συνθήκες ξεκίνησε το κάπνισμα, δηλαδή η πίεση της παρέας, οι κακές επιδόσεις στο σχολείο που επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση κ.λπ.
Η παρέμβασή μας για το εφηβικό κάπνισμα πρέπει να ξεκινήσει νωρίς. Η πληροφόρηση πρέπει να στοχεύει κυρίως όχι στις μακροπρόθεσμες, αλλά στις άμεσες συνέπειες του καπνίσματος (κακή φυσική κατάσταση, κακοσμία στόματος, κίτρινα δόντια, λιγότερο χαρτζιλίκι, ισχυρή εξάρτηση).
Ο έφηβος συνήθως δεν καπνίζει όταν η οικογένεια έχει υιοθετήσει έναν υγιή τρόπο διαβίωσης (σωστή διατροφή και άθληση), όταν οι γονείς δεν καπνίζουν και διδάσκουν με τη συμπεριφορά και τη στάση ζωής τους.
Αντί, λοιπόν, να πολεμάμε το κάπνισμα, προβάλλουμε την αξία της υγείας και την απελευθέρωση από ψυχικές ή σωματικές εξαρτήσεις.
***
Τα δεδομένα ενισχύουν την ανάγκη για άμεση επικοινωνία με τα παιδιά
* Μόλις 21 μέρες χρειάζονται για να γίνει μια επαναλαμβανόμενη πράξη συνήθεια
* Οσο νωρίτερα ξεκινήσει κανείς το κάπνισμα τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να γίνει συστηματικός καπνιστής
* Οι πιο πολλοί έφηβοι καπνιστές πιστεύουν πως σε λίγα χρόνια θα διακόψουν το κάπνισμα, στις περισσότερες περιπτώσεις όμως παραμένει συνήθεια της ενήλικης ζωής
* Ενας στους 5 μαθητές είναι συστηματικός καπνιστής, 1 στους 10 καπνίζει μισό πακέτο την ημέρα
* Παγκοσμίως 80.000-100.000 νεαρά άτομα ξεκινούν καθημερινά το κάπνισμα
http://www.enet.gr/
ΠΡΕΖΑ TV
30-11-2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου