Της ΜΙΤΣΗ ΣΧΟΙΝΑ*
Είναι εκπληκτικό, αλλά περίπου οι μισοί ενήλικες νέοι στην Ευρώπη ζουν ακόμη στο σπίτι των γονιών τους παρά το γεγονός ότι είναι πιο μορφωμένοι από αυτούς. Το 2008 η Eurostat εκτιμούσε πως το 46% του νεολαιίστικου πληθυσμού ηλικίας 18-34 ετών ζούσε με έναν τουλάχιστον από τους γονείς του.
Το 2011 έρευνα της Eurofound ανέβασε το ποσοστό αυτό σε 48%. Πρόκειται για ένα επίπεδο εξάρτησης-ρεκόρ, το οποίο έχει σοβαρές κοινωνικές και δημογραφικές επιπτώσεις και το οποίο αυξάνει σταθερά όλη αυτή την περίοδο της οικονομικής κρίσης σε συνδυασμό με την αύξηση της ανεργίας των νέων και του βαθμού υλικής στέρησης και κοινωνικού αποκλεισμού που υποχρεώνει τους ενήλικες νέους να επιστρέφουν... στα παιδικά τους δωμάτια.
Σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας, λίγες χώρες δεν προσβλήθηκαν από την αύξηση του ποσοστού εξάρτησης των νέων, το οποίο έλαβε μεγάλη έκταση στις υπερχρεωμένες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου με τις Σλοβακία, Βουλγαρία, Ελλάδα και Μάλτα να ξεπερνούν το 50% και την Ιταλία να φθάνει τα 4/5 του σχετικού πληθυσμού της. Αύξηση σημειώνεται ακόμη και σε σκανδιναβικές χώρες, τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Δανία και την Αυστρία.
Τις μεγάλες διαφορές στα ποσοστά εξάρτησης των νέων που υπάρχουν μεταξύ των χωρών-μελών εξηγούν τόσο οικονομικοί όσο και πολιτισμικοί λόγοι (π.χ. θρησκεία, διαφορετικές παραδόσεις έναντι του γάμου και σχέσεις με την οικογένεια). Ομως, η τάση αύξησης που καταγράφεται στις περισσότερες χώρες οφείλεται στην οικονομική κρίση (π.χ. αύξηση τιμών κατοικιών, μείωση αμοιβών) και την ανεργία που πλήττει κατ' εξοχήν τους νέους. Ακόμη και στις ΗΠΑ και την Κίνα παρατηρείται αυτή η ανοδική τάση. Για παράδειγμα στην Κίνα, πάνω από το 76% των απασχολούμενων πτυχιούχων κολεγίων ηλικίας κάτω των 34 ετών δεν διαθέτουν δικό τους σπίτι και το 25% αυτών ζει με τους γονείς του.
Είναι λοιπόν φανερό πως η κατάσταση της νεολαίας αλλάζει εκ θεμελίων και δεν προσομοιάζει σε τίποτα με αυτή των γονέων και παππούδων τους, καθιστώντας απρόβλεπτες τις μεταβατικές καταστάσεις, αφού πλέον οι εργαζόμενοι δεν έχουν διά βίου απασχόληση, ούτε ζουν στο ίδιο μέρος για πάντα. Στις νέες συνθήκες η εικόνα ενός ευτυχισμένου πολυγενεακού νοικοκυριού αποτελεί σκέτο μύθο. Οπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, στα νοικοκυριά όπου συμβιώνουν πολλές γενιές υπάρχει πολύ χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από την ποιότητα ζωής και πολύ υψηλό επίπεδο στέρησης και αίσθησης κοινωνικού αποκλεισμού. Δεν είναι συνεπώς τυχαίο που ενώ οι ενήλικοι νέοι δείχνουν να εμπιστεύονται τους θεσμούς όπως οι γονείς τους, η πίστη τους στις εθνικές κυβερνήσεις, το δικαστικό σύστημα και τον Τύπο έχει γνωρίσει σημαντική πτώση την περίοδο της κρίσης (2007-2011).
***
Μορφή «αναπηρίας» σε επίπεδα ρεκόρ
Η παρατεταμένη οικονομική ύφεση που γνωρίζει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνει μία τεράστια απειλή για το εργασιακό -κι όχι μόνο- μέλλον της σημερινής νέας γενιάς. Η αδυναμία διαμόρφωσης μιας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της ανεργίας στους νέους παίρνει διαστάσεις γενοκτονίας. Οι απώλειες είναι πολλές και σε διαφορετικά επίπεδα. Η αδυναμία ένταξης των νέων πτυχιούχων στην αγορά εργασίας δεν τους στερεί μόνο την αυτοδυναμία τους, τη δυνατότητα αυτοπραγμάτωσής τους, αλλά και τη δυνατότητα απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας, με αποτέλεσμα την απαξίωση του πτυχίου και των γνώσεών τους μέσα σε 3-5 χρόνια. Η εργασιακή εμπειρία στη σύγχρονη εποχή σε κατοχυρώνει επαγγελματικά κι όχι οι τίτλοι σπουδών.
Σε προσωπικό επίπεδο το αίσθημα αυταξίας, αυτοεκτίμησης, καταρρακώνεται. Οι νέοι στερούνται επιλογών στη χώρα τους και η μόνη διέξοδος είναι η φυγή τους στο εξωτερικό, η υποαπασχόληση ή η αλλαγή επαγγέλματος. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως η γενιά αυτών των παιδιών μεγάλωσε σε μία εποχή επίπλαστης δανειακής ευημερίας, όπου τα πάντα ήταν δεδομένα, άρα κι αυτονόητα (σπουδές, επαγγελματικές προοπτικές κ.λπ.).
Η αναγκαστική επιστροφή στους κόλπους της οικογένειας διαμορφώνει ένα καθεστώς οικονομικής και ψυχολογικής εξάρτησης, ενοχών, θυμού, αναδίπλωσης, παθητικότητας που τελικά γίνεται πρόδρομος μιας προσωπικής σύγκρουσης, ενός παρατεταμένου άγχους, ματαίωσης και κατάθλιψης. Η ίδια η οικογένεια, που παραδοσιακά στην Ελλάδα ασκούσε έναν παρατεταμένο έλεγχο και παρέμβαση διαμορφώνοντας σχέσεις εξάρτησης με τα παιδιά της, σήμερα «νομιμοποιείται» να το κάνει στηρίζοντας τις ανάγκες των ενήλικων πια παιδιών της, διαμορφώνοντας εμπόδια σε κάθε προοπτική ενηλικίωσης των παιδιών στις σχέσεις τους με τους γονείς.
Η έλλειψη τόσο επαγγελματικής προοπτικής όσο και προσωπικής ανάπτυξης των νέων είναι ο βασικός λόγος παγίδευσης και τελμάτωσης της νέας γενιάς σε καθεστώς καθολικής εξάρτησης και ψυχικής αλλοτρίωσης, με καταστροφικές συνέπειες για την ίδια την κοινωνία. Μόνη λύση αποτροπής της καταστροφής αυτής είναι η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγική διαδικασία, η δημιουργία από την πολιτεία κυρίως προγραμμάτων μαζικής απασχόλησης και η ανάληψη πρωτοβουλιών από τον κοινωνικό τομέα της οικονομίας ικανών να προσδώσουν αυτενέργεια, αυτοπεποίθηση και μία ελάχιστη υλική δυνατότητα αυτόνομης διαβίωσης στους νέους.
* Κλινική ψυχολόγος http://www.enet.gr/
ΠΡΕΖΑ TV
24-5-2014
Είναι εκπληκτικό, αλλά περίπου οι μισοί ενήλικες νέοι στην Ευρώπη ζουν ακόμη στο σπίτι των γονιών τους παρά το γεγονός ότι είναι πιο μορφωμένοι από αυτούς. Το 2008 η Eurostat εκτιμούσε πως το 46% του νεολαιίστικου πληθυσμού ηλικίας 18-34 ετών ζούσε με έναν τουλάχιστον από τους γονείς του.
Το 2011 έρευνα της Eurofound ανέβασε το ποσοστό αυτό σε 48%. Πρόκειται για ένα επίπεδο εξάρτησης-ρεκόρ, το οποίο έχει σοβαρές κοινωνικές και δημογραφικές επιπτώσεις και το οποίο αυξάνει σταθερά όλη αυτή την περίοδο της οικονομικής κρίσης σε συνδυασμό με την αύξηση της ανεργίας των νέων και του βαθμού υλικής στέρησης και κοινωνικού αποκλεισμού που υποχρεώνει τους ενήλικες νέους να επιστρέφουν... στα παιδικά τους δωμάτια.
Σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας, λίγες χώρες δεν προσβλήθηκαν από την αύξηση του ποσοστού εξάρτησης των νέων, το οποίο έλαβε μεγάλη έκταση στις υπερχρεωμένες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου με τις Σλοβακία, Βουλγαρία, Ελλάδα και Μάλτα να ξεπερνούν το 50% και την Ιταλία να φθάνει τα 4/5 του σχετικού πληθυσμού της. Αύξηση σημειώνεται ακόμη και σε σκανδιναβικές χώρες, τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Δανία και την Αυστρία.
Τις μεγάλες διαφορές στα ποσοστά εξάρτησης των νέων που υπάρχουν μεταξύ των χωρών-μελών εξηγούν τόσο οικονομικοί όσο και πολιτισμικοί λόγοι (π.χ. θρησκεία, διαφορετικές παραδόσεις έναντι του γάμου και σχέσεις με την οικογένεια). Ομως, η τάση αύξησης που καταγράφεται στις περισσότερες χώρες οφείλεται στην οικονομική κρίση (π.χ. αύξηση τιμών κατοικιών, μείωση αμοιβών) και την ανεργία που πλήττει κατ' εξοχήν τους νέους. Ακόμη και στις ΗΠΑ και την Κίνα παρατηρείται αυτή η ανοδική τάση. Για παράδειγμα στην Κίνα, πάνω από το 76% των απασχολούμενων πτυχιούχων κολεγίων ηλικίας κάτω των 34 ετών δεν διαθέτουν δικό τους σπίτι και το 25% αυτών ζει με τους γονείς του.
Είναι λοιπόν φανερό πως η κατάσταση της νεολαίας αλλάζει εκ θεμελίων και δεν προσομοιάζει σε τίποτα με αυτή των γονέων και παππούδων τους, καθιστώντας απρόβλεπτες τις μεταβατικές καταστάσεις, αφού πλέον οι εργαζόμενοι δεν έχουν διά βίου απασχόληση, ούτε ζουν στο ίδιο μέρος για πάντα. Στις νέες συνθήκες η εικόνα ενός ευτυχισμένου πολυγενεακού νοικοκυριού αποτελεί σκέτο μύθο. Οπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, στα νοικοκυριά όπου συμβιώνουν πολλές γενιές υπάρχει πολύ χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από την ποιότητα ζωής και πολύ υψηλό επίπεδο στέρησης και αίσθησης κοινωνικού αποκλεισμού. Δεν είναι συνεπώς τυχαίο που ενώ οι ενήλικοι νέοι δείχνουν να εμπιστεύονται τους θεσμούς όπως οι γονείς τους, η πίστη τους στις εθνικές κυβερνήσεις, το δικαστικό σύστημα και τον Τύπο έχει γνωρίσει σημαντική πτώση την περίοδο της κρίσης (2007-2011).
***
Μορφή «αναπηρίας» σε επίπεδα ρεκόρ
Η παρατεταμένη οικονομική ύφεση που γνωρίζει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνει μία τεράστια απειλή για το εργασιακό -κι όχι μόνο- μέλλον της σημερινής νέας γενιάς. Η αδυναμία διαμόρφωσης μιας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της ανεργίας στους νέους παίρνει διαστάσεις γενοκτονίας. Οι απώλειες είναι πολλές και σε διαφορετικά επίπεδα. Η αδυναμία ένταξης των νέων πτυχιούχων στην αγορά εργασίας δεν τους στερεί μόνο την αυτοδυναμία τους, τη δυνατότητα αυτοπραγμάτωσής τους, αλλά και τη δυνατότητα απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας, με αποτέλεσμα την απαξίωση του πτυχίου και των γνώσεών τους μέσα σε 3-5 χρόνια. Η εργασιακή εμπειρία στη σύγχρονη εποχή σε κατοχυρώνει επαγγελματικά κι όχι οι τίτλοι σπουδών.
Σε προσωπικό επίπεδο το αίσθημα αυταξίας, αυτοεκτίμησης, καταρρακώνεται. Οι νέοι στερούνται επιλογών στη χώρα τους και η μόνη διέξοδος είναι η φυγή τους στο εξωτερικό, η υποαπασχόληση ή η αλλαγή επαγγέλματος. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως η γενιά αυτών των παιδιών μεγάλωσε σε μία εποχή επίπλαστης δανειακής ευημερίας, όπου τα πάντα ήταν δεδομένα, άρα κι αυτονόητα (σπουδές, επαγγελματικές προοπτικές κ.λπ.).
Η αναγκαστική επιστροφή στους κόλπους της οικογένειας διαμορφώνει ένα καθεστώς οικονομικής και ψυχολογικής εξάρτησης, ενοχών, θυμού, αναδίπλωσης, παθητικότητας που τελικά γίνεται πρόδρομος μιας προσωπικής σύγκρουσης, ενός παρατεταμένου άγχους, ματαίωσης και κατάθλιψης. Η ίδια η οικογένεια, που παραδοσιακά στην Ελλάδα ασκούσε έναν παρατεταμένο έλεγχο και παρέμβαση διαμορφώνοντας σχέσεις εξάρτησης με τα παιδιά της, σήμερα «νομιμοποιείται» να το κάνει στηρίζοντας τις ανάγκες των ενήλικων πια παιδιών της, διαμορφώνοντας εμπόδια σε κάθε προοπτική ενηλικίωσης των παιδιών στις σχέσεις τους με τους γονείς.
Η έλλειψη τόσο επαγγελματικής προοπτικής όσο και προσωπικής ανάπτυξης των νέων είναι ο βασικός λόγος παγίδευσης και τελμάτωσης της νέας γενιάς σε καθεστώς καθολικής εξάρτησης και ψυχικής αλλοτρίωσης, με καταστροφικές συνέπειες για την ίδια την κοινωνία. Μόνη λύση αποτροπής της καταστροφής αυτής είναι η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγική διαδικασία, η δημιουργία από την πολιτεία κυρίως προγραμμάτων μαζικής απασχόλησης και η ανάληψη πρωτοβουλιών από τον κοινωνικό τομέα της οικονομίας ικανών να προσδώσουν αυτενέργεια, αυτοπεποίθηση και μία ελάχιστη υλική δυνατότητα αυτόνομης διαβίωσης στους νέους.
* Κλινική ψυχολόγος http://www.enet.gr/
ΠΡΕΖΑ TV
24-5-2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου