Τετάρτη, Φεβρουαρίου 17, 2016

ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ: ΤΟ ΑΝΑΚΑΤΕΜΑ ΤΗΣ ΤΡΑΠΟΥΛΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΡΗΞΗ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΠΛΟΚΗ

Μια ξεχασμένη ιδιότητα των ραδιοτηλεοπτικών συχνοτήτων είναι ότι αποτελούν δημόσιο αγαθό που παραχωρούνται για την άσκηση ενός επίσης δημοσίου λειτουργήματος που είναι η αντικειμενική ενημέρωση και η ποιοτική ψυχαγωγία.
Αυτό σημαίνει ότι εάν όντως θέλουμε να ξεφύγουμε από τη σημερινή εκδοχή κακής ψυχαγωγίας και χειραγωγημένης ενημέρωσης, το πρώτο πράγμα που πρέπει να μας απασχολήσει δεν είναι ο αριθμός των αδειών αλλά η ποιότητα των καναλιών. Το να έχουμε 4 ή 14 παραλλαγές του MEGA  και του Σκάι μας κάνει εξίσου ανενημέρωτες/ους.


Επομένως, η πρώτη εκρηκτική απουσία από το προτεινόμενο θεσμικό πλαίσιο είναι αυτή οποιουδήποτε μηχανισμού ελέγχου της αξιοπιστίας και της ποιότητας. Η συμπερίληψη παραμέτρων βιωσιμότητας ή ο όγκος του προσωπικού που απασχολείται δεν εγγυάται την ποιότητα, απλώς εξασφαλίζει κάποιες θέσεις εργασίας. Η απουσία θεσμών δημοκρατικού κοινωνικού ελέγχου της ποιότητας της ενημέρωσης, επιτροπών δεοντολογίας και ποιότητας, η απουσία κατοχύρωσης της πραγματικής ανεξαρτησίας των δημοσιογράφων από παρεμβάσεις της ιδιοκτησίας, η απουσία σαφών κατευθύνσεων για το είδος των προγραμμάτων που θα εκπέμπονται, σημαίνουν ότι και τα 4 νέα κανάλια θα είναι εξίσου ανούσια με τα τρέχοντα.

Μα θα μου πείτε για ιδιωτικές επιχειρήσεις μιλάμε, πώς μπορούν να ισχύουν όλα αυτά; Επαναλαμβάνω, μιλάμε για ιδιωτικές επιχειρήσεις που διαχειρίζονται δημόσιο αγαθό και προσφέρουν δημόσιο αγαθό. Και έπειτα γιατί πρέπει απαραίτητα να είναι κερδοφόρες ιδιωτικές επιχειρήσεις; Γιατί αποκλείονται εξαρχής σχήματα που να μην είναι κερδοσκοπικά, να είναι συνεταιριστικά ή να έχουν συμμετοχή και άλλων φορέων, από την ανώτατη εκπαίδευση έως την αυτοδιοίκηση ή τα κοινωνικά κινήματα, προφανώς με εγγυήσεις ότι δεν θα είναι προκάλυμμα απλώς κάποιων επιχειρηματιών που θα βάζουν τα αναγκαία κεφάλαια;

Ακόμη χειρότερα, η ίδια η λογική της δημοπράτησης αδειών, δηλαδή η παραχώρηση των αδειών σε όποιον δώσει τα περισσότερα, σημαίνει εξαρχής ότι κατά πάσα πιθανότητα θα πάρουν τις άδειες όσοι πρόκειται να προσφέρουν περισσότερο εμπορικό, άρα και κατά τεκμήριο χειρότερο περιεχόμενο. Οποιαδήποτε, ορθολογική προσέγγιση θα έλεγε ότι πρώτα βάζεις το κριτήριο της ποιότητας και μετά το ποιος θα δώσει περισσότερα.

Σε τελική ανάλυση, το προηγούμενο διάστημα η κυβέρνηση είχε αρκετές αφορμές να χτυπήσει πραγματικά την πραξικοπηματική λειτουργία και δράση των καναλιών. Το όργιο παραπληροφόρησης στην περίοδο του δημοψηφίσματος είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Όμως, τότε σύντομα προτεραιότητα έγινε η με κάθε τρόπο στήριξη του νέου μνημονίου.

TV-B-2

Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση, με βάση την ίδια τη μεθοδολογία της, δεν θέλει να αλλάξει το τηλεοπτικό τοπίο. Εισηγείται να έχουμε τηλεοπτικά κανάλια ιδιωτικά, πλήρως εμπορευματοποιημένα, κερδοφόρα και ικανά να προσφέρουν το μεγαλύτερο ποσό για να πάρουν τις άδειες. Αυτό δεν σημαίνει ούτε καλύτερη ενημέρωση ούτε ποιοτική ψυχαγωγία και πολιτισμό. Εκ των πραγμάτων και ακόμη και εάν υποθέσουμε ότι δεν έχει καμιά απολύτως διάθεση να ευνοήσει κάποιον, η διαδικασία δημοπράτησης αναζητά απλώς τέσσερις υποψήφιους επενδυτές ή –το πιο πιθανό…– τέσσερις ομάδες επενδυτών-καναλαρχών που θα πάρουν τις 4 άδειες, υποστηρίζοντας ότι ίσως θα είναι λόγω αριθμού περισσότερο εύρωστα. Τίποτα άλλο δεν εγγυάται.

Όμως, αντί η κυβέρνηση να αναζητήσει να θεσμοθετήσει θεσμούς, πρακτικές, δεσμεύσεις και περιορισμούς που να αλλάζουν την ποιότητα της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας, ανέδειξε εξαρχής τον αριθμό των αδειών ως κομβικό θέμα. Αυτό σε μια πρώιμη φάση πήρε τη μορφή της επίκλησης της βιωσιμότητας ως εμπόδιο στη διαπλοκή: λιγότερα κανάλια, για να μπορούν σε μια συρρικνωμένη διαφημιστική δαπάνη να επιβιώσουν χωρίς εξάρτηση από τις τράπεζες και άρα διαπλοκή. Το επιχείρημα αυτό, πέραν της κυκλικότητάς του, εξακολουθεί να μην μπαίνει στην ουσία: πώς εξασφαλίζεται ότι δεν θα βλέπουμε και ακούμε ψέματα και βλακείες. Επιπλέον, αλλεπάλληλες θεσμικές προσπάθειες απαλλαγής από τη διαπλοκή κανένα αποτέλεσμα δεν έφεραν και έμεναν πρακτικά ανεφάρμοστες. Ποιος θυμάται τον «βασικό μέτοχο».

Εδώ πρέπει να πούμε και το εξής. Τα υπάρχοντα κανάλια βγάζουν φλογερές ανακοινώσεις, δίνοντας και τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να λέει ότι την χτυπάει η «διαπλοκή», αλλά είναι κοινό μυστικό ότι η μείωση του αριθμού των καναλιών ήταν στις επιδιώξεις και των τωρινών καναλαρχών που αντιμέτωποι και με την οικονομική κρίση και με την πίεση των όποιων εμφανών και αφανών επενδυτών τους, θέλουν να μαζευτεί και να γίνει περισσότερο βιώσιμη η τηλεοπτική αγορά. Με έναν τρόπο, θα έλεγε κανείς ότι τόσο η επιθετικότητα της κυβέρνησης, όσο και η αντίδραση των καναλαρχών, δεν αφορά τόσο μια γενική εκκαθάριση του τοπίου όσο την αναζήτηση των αυριανών συμβιβασμών.

Σε μια επόμενη φάση είχαμε την προσπάθεια να δικαιολογηθεί ο αριθμός των αδειών με όρους τεχνικούς, μέσα από την έρευνα που πραγματοποίησε ερευνητική ομάδα της «Σχολής της Φλωρεντίας για τη Ρύθμιση της Επικοινωνίας και των ΜΜΕ» που είναι μια πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου που συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και γενικά αντανακλά μια συστημική λογική ιδιωτικοποίησης και απορρύθμισης. Η πρότασή τους ότι μπορούν να δοθούν μόνο 4 άδειες –πέραν αυτών που έχει η δημόσια ραδιοτηλεόραση– στέκει μόνο εάν (α) θεωρήσουμε ότι όντως στην Ελλάδα χρειάζονται επιπλέον συχνότητες για την κινητή τηλεφωνία, (β) πάμε εξαρχής σε σήμα υψηλής ευκρίνειας και όχι κανονικής, και (γ) δεν εξαντλήσουμε τα όρια των πολυπλεκτών, ακόμη και με την υπάρχουσα τεχνολογία. Την ίδια στιγμή, η φιλοεπιχειρηματική τοποθέτησή τους αποδεικνύεται στο πώς προϋπολογίζουν την τιμή εκκίνησης για κάθε άδεια προτείνοντας να κυμαίνεται ανάμεσα στις 500.000 και τα 2 εκατομμύρια ευρώ ανά άδεια, πολύ κάτω από έσοδα που είχαν προβλεφθεί στα μνημόνια, αλλά και κάτω από τις τιμές αναφοράς που έβγαλαν οι ίδιοι οι υπολογισμοί τους: μέση τιμή 5 εκατομμυρίων, 2.2 εκατομμύρια ευρώ οριακή τιμή και 3,5 εκατομμύρια ενδεικτική τιμή.

Ωστόσο, μικρή σημασία έχει η εγκυρότητα των υπολογισμών της συγκεκριμένης έκθεσης, όπως και οι τεχνικές παράμετροι που λαμβάνουν ως σταθερές. Το πρόβλημα παραμένει ότι μιλάμε για το πόσα κανάλια και όχι για το ποια κανάλια.

Αυτό αποτυπώνεται και στον τρόπο που προχωράει η ίδια η αδειοδότηση. Εδώ τα πράγματα είναι πολύ απλά: η γενική γραμματεία ενημέρωσης υπό τον κ. Κρέτσο θα ελέγξει τους φακέλους των διεκδικητών των αδειών και ο Υπουργός θα κάνει τη δημοπράτηση. Αυτό παρακάμπτει το ΕΣΡ, παρότι από το Σύνταγμα αλλά και όλη την κείμενη νομοθεσία είναι ο βασικός φορέας άσκησης ελέγχου στα τηλεοπτικά κανάλια. Και το παρακάμπτει, ακριβώς επειδή δεν έχει συγκροτηθεί, αφού πρώτα η κυβέρνηση πήρε την επιλογή να απαλλαγεί από τα μέλη του που ήταν με παράταση θητείας. Είναι προφανές ότι η παράκαμψη μιας Ανεξάρτητης Αρχής που έχει αυτή την ελεγκτική αρμοδιότητα και η αποσύνδεση της αδειοδότησης από τον έλεγχο, συνιστά προβληματική πρακτική. Ωστόσο, και πάλι δεν είναι εδώ το πρόβλημα, ή δεν είναι κυρίως εδώ. Και να είχε τον έλεγχο αυτής της διαδικασίας το ΕΣΡ, πάλι θα επέβλεπε απλώς μιας δημοπράτησης για το ποιοι ολιγάρχες θα προσφέρουν τα περισσότερα για να παρέχουν μετά χειραγωγημένη ενημέρωση και ψυχαγωγικά σκουπίδια.

Με βάση τα παραπάνω, είναι σαφές ότι χρειάζεται να ξεφύγουμε από το δίλημμα που προσπαθεί να θέσει η κυβέρνηση για το θέμα των τηλεοπτικών αδειών. Η σύγκρουση με τη διαπλοκή δεν περνάει μέσα από τον αριθμό των αδειών· ούτε βέβαια μπορεί να πάρει τη μορφή απλώς να αλλάξει λίγο η «γεωμετρία» της ενημέρωσης ή να μπει στο παιχνίδι και κάποιος φιλικός προς την κυβέρνηση όμιλος. Όμως, αντίστοιχα η αντίθεση σε μια «μεταρρύθμιση» που δεν πρόκειται σε κανένα βαθμό να καταπολεμήσει τη διαπλοκή, δεν είναι καθόλου υποχρεωτικό να μας σπρώχνει στην επιχειρηματολογία των καναλαρχών και των μνημονιακών κομμάτων, ούτε σε μια αφηρημένη και γενικόλογη υπεράσπιση θεσμών όπως το ΕΣΡ που, όπως και να το κάνουμε, δεν κατάφερε να ασκήσει κάποιο ουσιαστικό έλεγχο τα προηγούμενα χρόνια.

Περισσότερο παρά ποτέ χρειάζεται να ανοίξει η κουβέντα για ένα ριζικά διαφορετικό τοπίο στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία, με ένα άλλο θεσμικό πλαίσιο και μια άλλη φιλοσοφία. Έξω πέρα και ενάντια στη λογική που έλεγε ότι ελεύθερη ενημέρωση είναι η ιδιωτικοποιημένη πληροφόρηση.
Παναγιώτης Σωτήρης
http://unfollow.com.gr/web-only/tileoptikes-adeies-to-anakatema-tis-trapoulas-den-einai-rixi-me-ti-diaploki/

ΠΡΕΖΑ TV
17-2-2016

Δεν υπάρχουν σχόλια: