Πέμπτη, Σεπτεμβρίου 28, 2017

Μεσαιωνας και βγαλε: Οι Πολωνοί εθνικιστές κερδίζουν την ΕΕ στο ίδιο της το παιχνίδι

Του Leonid Bershidsky

Οι εθνικιστές που κυβερνούν την Πολωνία αποδεικνύονται έξυπνοι παίκτες στην αντιπαράθεσή τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία τους κατηγορεί ότι υπονομεύουν το κράτος δικαίου, αλλά δεν τους έχει επιβάλει ακόμη κυρώσεις. Ο Πρόεδρος Andrzej Duda μόλις παρουσίασε αυτό που αποκαλεί "συμβιβαστική πρόταση" σχετικά με μια δικαστική μεταρρύθμιση που εξαγρίωσε την ΕΕ. Είναι ο "κλάδος ελαίας" που η ΕΕ θα πρέπει να δεχτεί μόνο εάν κρυφά μετανιώσει που κατσάδιασε τις πολωνικές αρχές.


Το PiS, το κόμμα που βοήθησε τον Duda να κερδίσει την προεδρία το 2015, έχει κάνει πολλά για να ενισχύσει την κλίμακα αυταρχισμού στη χώρα. Ξεκίνησε παίρνοντας τον έλεγχο του συνταγματικού δικαστηρίου (η αρμοδιότητα του οποίου -να ερμηνεύει τους βασικούς νόμους- δεν εμπίπτει στο εύρος της τρέχουσας μεταρρύθμισης). Συνέχισε, μετατρέποντας τα δημόσια μέσα ενημέρωσης σε κανάλια κομματική προπαγάνδας. Και προώθησε τη νομοθεσία χωρίς να πραγματοποιήσει διαβουλεύσεις με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις, παρότι διαθέτει ισχνή πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Στο μεταξύ, η ΕΕ παρακολουθούσε, εξέφρασε ήπια ανησυχία, ξεκίνησε έναν "διάλογο" με την πολωνική κυβέρνηση που η δεύτερη εν πολλοίς αγνόησε.

Το ποτήρι φάνηκε να ξεχειλίζει τον Ιούλιο, όταν το PiS προώθησε τρεις νόμους για την μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος. Απομάκρυναν τους σημερινούς ανώτατους δικαστές, παραχώρησαν στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία τον έλεγχο της επιτροπής που είναι αρμόδια για τους δικαστικούς διορισμούς και έδωσαν στο υπουργείο Δικαιοσύνης ευρεία εξουσία επί των περιφερειακών δικαστηρίων.

Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Frans Timmermans έκανε στη συνέχεια την ασυνήθιστη κίνηση να απειλήσει την Πολωνία με το άρθρο 7 της Συνθήκης της ΕΕ -μια διαδικασία που δυνητικά οδηγεί στην απώλεια της ψήφου μιας χώρας στην ΕΕ για τη μη τήρηση των θεμελιωδών αξιών της. Αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ πριν και ήταν η πιο σοβαρή απειλή που θα μπορούσε να κάνει αξιωματούχος της ΕΕ. Ο Timmermans κατέστησε σαφές ότι η διαδικασία θα εξαρτηθεί από τους νόμους που θα τεθούν σε ισχύ. Λίγες μέρες αργότερα, ο Duda άσκησε βέτο σε δύο από τους τρεις, δίνοντας το πράσινο φως στο νόμο για τα περιφερειακά δικαστήρια. Η ΕΕ ξεκίνησε μια διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πολωνίας όσον αφορά το νόμο, αλλά η κρίση είχε προσωρινά ξεπερασθεί.

Το PiS προκάλεσε αναστάτωση για τον Duda, κάνοντας το να φαίνεται σαν να είχε έρθει σε ρήξη με τους πρώην συμμάχους του. Αυτό έδωσε στον πρόεδρο κάποια ελευθερία να προτείνει μια λύση που έσωζε τα προσχήματα για τον Timmermans και άλλους αξιωματούχους της ΕΕ. Την παρουσίασε τη Δευτέρα και δεν φαίνεται να διαφέρει πολύ από τα αρχικά νομοσχέδια του PiS -τουλάχιστον στο πνεύμα. Σύμφωνα με την πρόταση του Duda, οι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου δεν θα χρειαστεί να αποσυρθούν αμέσως -μόνο όταν γίνουν 65 ετών ή 60 ετών αν είναι γυναίκες (ρύθμιση που απομακρύνει περισσότερους από το 1/3 των δικαστών, συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου συνταγματικού δικαστή μέχρι τα τέλη του έτους). Ο Πρόεδρος πρότεινε επίσης να δημιουργηθούν δύο νέες επιτροπές -μία για έκτακτες καταγγελίες, αποτελούμενη από πολιτικούς και εξουσιοδοτημένους να ανατρέψουν αποφάσεις ανώτατου δικαστηρίου και μία για πειθαρχικές καταγγελίες εναντίον δικαστών. Σύμφωνα με την εκδοχή της μεταρρύθμισης του Duda, το κοινοβούλιο θα εξακολουθεί να εκλέγει το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο -το όργανο που εκλέγει τους δικαστές- με πλειοψηφία τριών πέμπτων και όχι απλή.

Σε μια αριστοτεχνική κίνηση, ο Duda πρότεινε αρχικά μια συνταγματική αλλαγή: αν το κοινοβούλιο αποτύχει να εκλέξει το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο, θα μπορεί να το κάνει ο Πρόεδρος. Καθώς ο Duda συζητούσε το σχέδιό του με τους επικεφαλής των κοινοβουλευτικών ομάδων αμέσως μετά την ανακοίνωση, τα αίματα άναψαν. Η αντιπολίτευση είναι κάθετα αντίθετη με την τροποποίηση του συντάγματος για δικαστικά θέματα και το PiS δεν θέλει να δώσει υπερβολικές εξουσίες στον Πρόεδρο. Έτσι, ο Duda οπισθοχώρησε γρήγορα, υποδεικνύοντας μια διαφορετική διαδικασία συναίνεσης: κάθε βουλευτής θα ψηφίζει ένα υποψήφιο για το συμβούλιο. Φάνηκε σαν παραχώρηση, αν και θα μπορούσε να ευνοήσει το κόμμα της πλειοψηφίας, ειδικά από τη στιγμή που το λαϊκιστικό κίνημα Kukiz '15 φαίνεται διατεθειμένο να συμμαχήσει με το PiS στα δικαστικά θέματα.


Η εκδοχή των μεταρρυθμίσεων του Duda έχει τον ίδιο στόχο με την αρχική του PiS: Να αυξηθεί ο πολιτικός έλεγχος της δικαστικής εξουσίας. Δεν είναι απαραιτήτως κακή ιδέα: πολλές ανεπτυγμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Γερμανίας, δίνουν στους πολιτικούς τους σημαντικό ρόλο στην επιλογή των δικαστών. Στην Πολωνία σήμερα, η δικαστική κοινότητα είναι πιο αυτόνομη από ό,τι στις χώρες αυτές, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει μια επικίνδυνη έλλειψη λογοδοσίας. Ωστόσο, η ΕΕ έχει ήδη επιλέξει το θέμα αυτό ως την κόκκινη γραμμή της με την Πολωνία, επομένως οι Πολωνοί το αντιμετωπίζουν ως πολιτικό και όχι νομικό ζήτημα. Ο ηγέτης του PiS, Jaroslaw Kaczynski εξακολουθεί να μιλά για ρήξη με τον Duda, δημιουργώντας την εντύπωση ότι οι έλεγχοι και οι εξισορροπήσεις της χώρας δουλεύουν και δελεάζοντας την ΕΕ να δεχθεί τον "συμβιβασμό". Αλλά ουσιαστικά, ο Duda βοηθά τον Kaczynski να προωθήσει τις ιδέες του με ελάχιστες αλλαγές.

Η ΕΕ θα έπρεπε να έχει ενεργήσει νωρίτερα, όταν το PiS προχώρησε στο συνταγματικό δικαστήριο. Το σημερινό ζήτημα είναι λιγότερο ξεκάθαρο και δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα καταργήσει τη μεταρρύθμιση του πολωνικού δικαστηρίου. Έτσι υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Timmermans μπορεί να προθυμοποιηθεί να υποχωρήσει. Το άρθρο 7 δεν αναφέρθηκε στις συναντήσεις που πραγματοποίησε ο υπουργός Υποθέσεων της ΕΕ στις Βρυξέλλες μετά την ανακοίνωση του Duda. Ο Timmermans υποσχέθηκε να "μελετήσει πολύ προσεκτικά τις τροποποιήσεις" και κάλεσε την Πολωνία να δεχτεί ένα σώμα εμπειρογνωμόνων της ΕΕ.

Ωστόσο, δεν χρειάζεται τόσο προσεκτική μελέτη για να προσέξει κανείς ότι η ουσία των προτάσεων δεν έχει αλλάξει. Εάν η ΕΕ είναι αποφασισμένη να αντιμετωπίσει το PiS, θα πρέπει να προωθήσει τη διαδικασία του άρθρου 7 και όχι να υποχωρήσει στο παιχνίδι του καλού και του κακού μπάτσου των Duda και Kaczynski. Αν οι Βρυξέλλες εγκαταλείψουν και αναζητήσουν μια νέα παράβαση ως πρόσχημα για να συμμορφώσουν την αντιφιλελεύθερη κυβέρνηση της Πολωνίας, μπορεί να μην καταφέρουν ποτέ τίποτα. Οι Πολωνοί γνωρίζουν το παιχνίδι τους και θα είναι τόσο πονηροί όσο ο σύμμαχός τους, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Victor Orban, ώστε να φτάνουν στο όριο αυτό που επιδιώκουν χωρίς να δέχονται ποτέ καμία συνέπεια. Η ΕΕ δεν το θέλει αυτό. Μια κυβέρνηση που φέρεται απερίσκεπτα με τα δικαστήρια, τα ΜΜΕ ή ακόμη και τους Ευρωπαίους συμμάχους της (το PiS, για παράδειγμα, ζητά πολεμικές αποζημιώσεις από τη Γερμανία για το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο) δεν αποτελεί πραγματικό μέρος του ευρωπαϊκού project. Το να αναγκάσουν μία τέτοια κυβέρνηση να προτείνει έναν ανούσιο συμβιβασμό δεν είναι ακριβώς νίκη. Στην πραγματικότητα, είναι μια ήττα.
http://capital.gr/

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ΕΜΕΙΣ ΚΑΝΕΝΑ "PiS" ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΙΣΕΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ?
ΤΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ ΟΤΑΝ ΤΟ 90% ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΜΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΠΡΟΔΟΤΕΣ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΠΡΩΤΑ ΤΙΣ "ΣΤΟΕΣ" ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΗ ΕΛΛΑΔΑ.
ΒΕΒΑΙΑ ΤΗΝ Ε.Ε. ΔΕΝ ΤΗΝ ΕΝΟΧΛΗΣΑΝΕ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΟΤΑΝ ΑΦΗΝΑΝΕ ΤΟΥΣ "ΧΡΗΣΤΟΦΟΡΑΚΟΥΣ" ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ.
ΟΥΤΕ ΟΤΑΝ ΠΡΟΦΥΛΑΚΙΖΟΝΤΑΝ "ΠΥΤΖΑΜΕΣ" ΜΕ ΦΥΤΕΥΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.
ΟΥΤΕ ΟΤΑΝ ΚΛΕΙΝΑΝΕ ΤΗ ΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΓΡΑΨΟΥΝ ΤΑ "ΒΑΤΟΠΕΔΙΑ" ΤΟΥΣ.
ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΟΤΙ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΗΣ "ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ" ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ "ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ" ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΗΣ ΜΟΣΟΝΟΦΑΣΙΣΤΟΣΥΜΜΟΡΙΑΣ ΒΡΥΞΕΛΩΝ-ΔΝΤ.

Ανώνυμος είπε...

θαυμάστε πολιτική σκέψη του capital.gr :" ... ή ακόμη και τους Ευρωπαίους συμμάχους της (το PiS, για παράδειγμα, ζητά πολεμικές αποζημιώσεις από τη Γερμανία για το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο) δεν αποτελεί πραγματικό μέρος του ευρωπαϊκού project". Capital.gr για όποιον δεν κατάλαβε, Όνομα και πράμα.