Κυριακή, Οκτωβρίου 15, 2017

Σε νομικό κενό οι εγχειρήσεις και τα μοσχεύματα κερατοειδούς

Στον «αέρα» και χωρίς τις απαραίτητες εγγυήσεις ασφαλείας βρίσκεται όλο το σύστημα εισαγωγής μοσχευμάτων κερατοειδούς χιτώνα στη χώρα μας, με τις εισαγωγές τα τελευταία χρόνια, καθώς και την πληρωμή δαπανών από νοσοκομεία και ΕΟΠΥΥ, όπως βέβαια και τις ίδιες τις επεμβάσεις μεταμόσχευσης να καθίστανται ουσιαστικά παράνομες, εφόσον δεν έχουν βάση στην ισχύουσα νομοθεσία.

Αυτό συνοπτικά προκύπτει από την έκθεση κλιμακίου ειδικών επιθεωρητών του γραφείου της γενικής επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης, που αποκαλύπτει σήμερα η «Εφ.Συν.», από την οποία περαιτέρω αναδεικνύεται η απουσία επαρκών ελέγχων για την προέλευση των συγκεκριμένων μοσχευμάτων ιστών, αλλά και η απροθυμία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) να υποστηρίξει τα τελευταία χρόνια τον κρίσιμο ελεγκτικό ρόλο του.


Επειτα από σχετική καταγγελία, οι επιθεωρητές προχώρησαν σε πολύμηνη και εξονυχιστική έρευνα στον ΕΟΜ, στα νοσοκομεία και στα τελωνεία που είχαν εμπλοκή με την εισαγωγή μοσχευμάτων κερατοειδούς, κυρίως κατά την περίοδο 2014-2016, οπότε (σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠΥΥ) πραγματοποιήθηκαν 676 επεμβάσεις μεταμόσχευσης.

Κάθε κρίκος της «αλυσίδας» αυτής μοιάζει σπασμένος, καθώς, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις των επιθεωρητών:

➡ Πάσχουν νομιμότητας οι υπουργικές αποφάσεις με τις οποίες πήραν άδειες για εισαγωγή μοσχευμάτων οι δύο -και μόνες- ελληνικές εισαγωγικές εταιρείες.

➡ Πάσχει νομιμότητας η διαδικασία επικαιροποίησης των συμβεβλημένων με τις ελληνικές εταιρείες «τραπεζών ιστών» του εξωτερικού, από τις οποίες προέρχονται τα μοσχεύματα.

➡ Δεν προκύπτει η διενέργεια ουσιαστικού ελέγχου από πλευράς ΕΟΜ.

➡ Δεν υφίσταται διαδικασία αναγνώρισης/έγκρισης από τον ΕΟΜ των τραπεζών από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης (η συντριπτική πλειονότητα των ιστικών μοσχευμάτων κερατοειδούς προέρχεται από τρίτες χώρες, κυρίως από τις ΗΠΑ), κάτι που σημαίνει πως δεν πιστοποιείται επίσημα ότι η χώρα εισαγωγής πληροί τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας που απαιτούν οι ευρωπαϊκές οδηγίες και η εθνική νομοθεσία, ούτε ότι η τράπεζα του εξωτερικού τηρεί σύστημα ιχνηλασιμότητας των μοσχευμάτων.

➡ Υπάρχουν κενά στον έλεγχο της διαδικασίας εισαγωγής, καθώς δεν λειτουργεί στα τελωνεία έστω μια δικλίδα ασφαλείας που να αποτρέπει τον κίνδυνο εισαγωγής μοσχευμάτων από μη αναγνωρισμένες τράπεζες ιστών. Το μόνο που ελέγχεται είναι εάν η εισαγωγή γίνεται από μία από τις δύο αδειοδοτημένες ελληνικές εταιρείες, σε αντίθεση με τη σχετική εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών που απαιτεί έλεγχο και για τους συμβαλλόμενους.

Λανθασμένες διατάξεις

Οφθαλμολογική εξέταση
Ειδικότερα, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα που έχει σταλεί στον εισαγγελέα για τη διερεύνηση τυχόν ποινικών ευθυνών, οι υπουργικές αποφάσεις με τις οποίες έχουν αδειοδοτηθεί οι δύο ελληνικές εταιρείες για τη δραστηριότητα της εισαγωγής επικαλούνται... λανθασμένες διατάξεις: ρυθμίζουν άλλα θέματα (επεξεργασία, συντήρηση, διανομή) και όχι την εισαγωγή μοσχευμάτων!

«Κατ’ ακολουθίαν, όλες οι δραστηριότητες εισαγωγής μοσχευμάτων κερατοειδούς που διεξήχθησαν στο πλαίσιο των αδειών αυτών, καθώς και οι συνακόλουθες ενέργειες (όπως εκτελωνισμός και εφαρμογή σε ασθενείς, πληρωμή δαπανών από νοσοκομεία, ΕΟΠΥΥ κ.λπ.) πάσχουν νομιμότητας», συμπεραίνουν οι επιθεωρητές.

Οι δύο ελληνικές εταιρείες-τράπεζες ιστών είναι υποχρεωμένες από τον νόμο να ενημερώνουν τις υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας για τις τράπεζες του εξωτερικού με τις οποίες έχει συνάψει συμβάσεις για την εισαγωγή μοσχευμάτων.

Τα στοιχεία ναι μεν στέλνονταν και επικαιροποιούνταν, αλλά καταχωρίζονταν μόνο σε μια απλή βάση δεδομένων και δεν τροποποιούνταν οι υπουργικές αποφάσεις αδειοδότησης, όπως απαιτεί ο νόμος.

Πριν τροποποιηθεί μια τέτοια υπουργική απόφαση, είναι απαραίτητο να έχει προηγηθεί έλεγχος από τον ΕΟΜ.

Κατά την έρευνα των επιθεωρητών, όχι μόνο δεν προέκυψε η διενέργεια ουσιαστικού ελέγχου από πλευράς ΕΟΜ, αλλά και στους δύο φακέλους των εταιρειών δεν υπάρχει «οποιαδήποτε πράξη ή έγγραφο του ΕΟΜ από τα οποία να προκύπτει ότι ο Οργανισμός επεξεργάστηκε αυτές τις συμβάσεις, ότι τις βρήκε σύμφωνες με το ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο και ότι συναίνεσε στην εισαγωγή οφθαλμικών μοσχευμάτων από τους εν λόγω φορείς».

Χαρακτηριστικό αυτής της αμέλειας είναι ότι τα μοσχεύματα που ήρθαν από τις ΗΠΑ προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από δότες καρκινοπαθείς, που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπείες και ακτινοβολίες, γεγονός που, κατά δήλωση μιας αμερικανικής συμβαλλόμενης εταιρείας, δεν προβλέπεται από την ενωσιακή και εθνική νομοθεσία που αποκλείει αντίστοιχους δότες.

Το ζήτημα τέθηκε υπόψη του ΕΟΜ με την επιστολή της αμερικανικής τράπεζας, «ωστόσο, δεν ανευρέθη οποιαδήποτε έγγραφη άποψη/γνωμάτευση/εισήγηση του ΕΟΜ για το θέμα αυτό», περιγράφουν οι επιθεωρητές.

Συγκεκριμένα, η ευρωπαϊκή οδηγία που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία αποκλείει μοσχεύματα από δότες που έχουν δεχθεί θεραπεία με ανοσοκατασταλτικούς παράγοντες, όπως είναι οι αντικαρκινικοί.

Πλημμελή έλεγχο στην προέλευση των μοσχευμάτων διαπιστώνουν οι επιθεωρητές και στα δύο νοσοκομεία που έλεγξαν.

Οι ταυτότητες των μοσχευμάτων, κατά τον έλεγχο, τηρούνταν στα αρχεία των γιατρών που εκτέλεσαν τη μεταμόσχευση και όχι στα αρχεία προμηθειών του νοσοκομείου, με αποτέλεσμα «να μη διασφαλίζεται ότι τα μοσχεύματα που προμηθεύεται, πληρώνει και εφαρμόζει το νοσοκομείο προέρχονται από εγκεκριμένες τράπεζες του εξωτερικού και, κατ’ επέκταση, ότι έχουν τηρηθεί τα ισχύοντα πρότυπα και κανόνες κατά τις διαδικασίες αφαίρεσης από τον δότη, διανομής, προμήθειας και τοποθέτησης, γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει κίνδυνο για τη δημόσια υγεία».

Κάποια μοσχεύματα δεν είχαν την απαραίτητη ταυτότητα (tissue ID).

Παρ’ όλα αυτά, τα συγκεκριμένα μοσχεύματα εκτελωνίστηκαν, αγοράστηκαν από το νοσοκομείο και τοποθετήθηκαν σε ασθενείς...

Πανάκριβα...

Οφθαλμολογική επέμβαση
Δεν είναι αμελητέα η οικονομική επιβάρυνση των νοσοκομείων για τις συγκεκριμένες μεταμοσχεύσεις που δεν ελέγχουν επαρκώς.

Το νοσήλιο που καταβάλλει ο ΕΟΠΥΥ (2.203 ευρώ) είναι χαμηλότερο κατά περίπου 1.000 ευρώ μόνο από το μόσχευμα (κοστίζει 3.200 ευρώ).

Πέραν αυτής της διαφοράς, τα νοσοκομεία επιβαρύνονται με το κόστος της επέμβασης και τα λοιπά λειτουργικά και διοικητικά έξοδα.

Αν το συνολικό κόστος μιας μεταμόσχευσης κερατοειδούς εκτιμάται στα 5.000-7.000 ευρώ, τότε η επιβάρυνση για το νοσοκομείο κυμαίνεται μεταξύ 2.800-4.800 ευρώ για μια διαδικασία που, όπως προκύπτει, είναι σε νομικό κενό! Αυτά για τους δημόσιους παρόχους. Στις ιδιωτικές κλινικές, τη δαπάνη αυτή (που είναι ακόμη μεγαλύτερη) την επωμίζεται ο ασθενής.

Γενικότερα, είναι άγνωστο το τι μπορεί να συμβαίνει με την προέλευση των συγκεκριμένων μοσχευμάτων στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος δεν εμπίπτει στο πεδίο ελέγχου των επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ΕΟΜ μπαίνει στο μικροσκόπιο ελεγκτικών αρχών - και όχι αδίκως, όπως φαίνεται.

Σύμφωνα με την τελευταία χρονικά έκθεση ελέγχου, ακόμη και το γεγονός ότι δεν έχει εκδοθεί η ρυθμιστική υπουργική απόφαση που προβλέπεται από την εξουσιοδοτική διάταξη του Νόμου Λοβέρδου (άρ. 53, Ν. 3984/2011), που αφορά την αδειοδότηση των ελληνικών εταιρειών-τραπεζών ιστών και επιμέρους θέματα λειτουργίας τους, οφείλεται σε αβελτηρία του Οργανισμού.

Ηταν συνεχείς και επίμονες, βάσει του πορίσματος των επιθεωρητών, τα τελευταία πέντε και πλέον έτη οι οχλήσεις του υπουργείου Υγείας στον ΕΟΜ για να καταθέσει την πρόταση που πρέπει να προηγηθεί της ρυθμιστικής υπουργικής απόφασης, δεν έτυχαν όμως απάντησης, παρότι ο Οργανισμός κρίθηκε ότι είχε την επιστημονική επάρκεια, πέρα από την αρμοδιότητα.



 Αν το συνολικό κόστος μιας μεταμόσχευσης κερατοειδούς εκτιμάται στα 5.000-7.000 ευρώ, τότε η επιβάρυνση για το νοσοκομείο κυμαίνεται μεταξύ 2.800-4.800 ευρώ για μια διαδικασία που, όπως προκύπτει, είναι σε νομικό κενό!
Χωρίς τράπεζα μοσχευμάτων κερατοειδούς

Η «Εφ.Συν.» επικοινώνησε με έναν ειδικό στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς, τον χειρουργό-οφθαλμίατρο, διδάκτορα του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ, Αναστάσιο Χαρώνη, απ’ τον οποίο ζήτησε να μάθει ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς:

«Στην Ελλάδα έχουμε περίπου 750 περιστατικά μεταμοσχεύσεων κερατοειδούς κάθε χρόνο και παρά το γεγονός ότι στατιστικά έχουμε 100.000 νεκρούς, μοσχεύματα απ’ το εσωτερικό έχουμε από μηδαμινά έως ελάχιστα. Αυτό αντιλαμβάνεστε ότι είναι μεγάλο πρόβλημα, αφού είναι αναγκαία η εισαγωγή τους με το κόστος που έχουν και φτάνει τα 3.000-3.500 ευρώ.
Δυστυχώς, νομοθεσία υπάρχει, αλλά δεν εφαρμόζεται. Και δεν εφαρμόζεται γιατί δεν υπάρχουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί οι οποίοι θα έπρεπε να παρακολουθούν τη σωστή λειτουργία των τραπεζών ιστών.
Θα μπορούσαν να έχει δημιουργηθεί κι εδώ μια ανάλογη τράπεζα, να αποδίδει έως και 1.000 μοσχεύματα τον χρόνο με κόστος που δεν θα ξεπερνά τα 800 ευρώ το ένα».

Σε ό,τι έχει να κάνει με τα μοσχεύματα που προέρχονται από καρκινοπαθείς που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπείες, ο κ. Χαρώνης ήταν επίσης διαφωτιστικός:

«Εξαρτάται απ’ τον καρκίνο. Υπάρχουν συγκεκριμένα guidelines από την Ενωση Ευρωπαϊκών Τραπεζών Οφθαλμών - European Eye Bank Association αναφορικά με τις μεταμοσχεύσεις. Π.χ. δεν κάνουμε ποτέ μεταμόσχευση από δότη με παθήσεις του νευρικού συστήματος, με λεμφώματα, με νεοπλασίες του οφθαλμού κ.λπ.». 

Στέργιος Ζιαμπάκας, Δημήτρης Τερζής
http://www.efsyn.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια: