Τεράστιες είναι οι αποκλίσεις στο κόστος των απαλλοτριώσεων ανάμεσα στα ποσά που ορίζει το κράτος και σε αυτά που επιδικάζουν τα δικαστήρια, ενώ μεγάλες είναι και οι καθυστερήσεις στις σχετικές διαδικασίες, καθώς η εκδίκαση των απαλλοτριώσεων συχνά αναβάλλεται δύο και τρεις φορές, με αποτέλεσμα η κάθε απόφαση να χρειάζεται έως και τρία χρόνια για να εκδοθεί.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της εθνικής οδού Κορίνθου - Πάτρας - Πύργου, όπου το κόστος των απαλλοτριώσεων σχεδόν διπλασιάστηκε, φθάνοντας από τα 48,6 εκατομμύρια στα 82 εκατομμύρια ευρώ! Το υπουργείο Υποδομών μελετά τη συνολική αλλαγή του (προβληματικού) πλαισίου για τις απαλλοτριώσεις, με επίκεντρο τη δημιουργία ειδικού δικαστηρίου για απαλλοτριώσεις και την επαναφορά «oλυμπιακών» ρυθμίσεων για την ταχύτερη απόδοσης γης στο κράτος.
Η απαλλοτρίωση των απαραίτητων εκτάσεων για την ανακατασκευή των εθνικών οδών, στο πλαίσιο των συμβάσεων παραχώρησης αναδεικνύεται μεγάλο αγκάθι για τα δημόσια ταμεία. Η μια πλευρά του προβλήματος αφορά το κόστος των απαλλοτριώσεων, το οποίο τα δικαστήρια «πολλαπλασιάζουν», συχνά χωρίς προφανή αιτία. Η άλλη πλευρά του προβλήματος αφορά τις καθυστερήσεις στην έκδοση των δικαστικών αποφάσεων, που συνακόλουθα «βαλτώνουν» χρονικά την απόδοση της γης από το κράτος στους εργολάβους που με τη σειρά τους... πιέζουν για επιμήκυνση των χρονοδιαγραμμάτων παράδοσης των έργων.
Η πιο κραυγαλέα απόκλιση ανάμεσα στην εκτίμηση των κρατικών λειτουργών και σε δικαστική απόφαση αφορά την απαλλοτρίωση τμήματος περίπου 9 χλμ. (44,4 έως 55,9 χλμ.) της εθνικής οδού Πάτρας - Πύργου - Τσακώνας: το Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών υπολόγισε την αξία της γης σε 2,3 εκατ. ευρώ και το Πρωτοδικείο Αμαλιάδας τελικά επιδίκασε 13 εκατ. ευρώ, δηλαδή περισσότερο από το πενταπλάσιο της αρχικής εκτίμησης! Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υποδομών, συνολικά στην εθνική οδό Κορίνθου - Πάτρας - Πύργου - Τσακώνας το Δημόσιο είχε εκτιμήσει ότι θα χρειαστούν 48.644.000 ευρώ (40,2 εκατ. ευρώ για το τμήμα Κορίνθου - Πάτρας και 8,4 εκατ. ευρώ για το υπόλοιπο) και μέχρι στιγμής τα δικαστήρια έχουν επιδικάσει 82.035.000 ευρώ (64 εκατ. για το τμήμα Κορίνθου - Πάτρας και 18 εκατ. ευρώ για το υπόλοιπο), δηλαδή σχεδόν το διπλάσιο, χωρίς η διαδικασία να έχει ολοκληρωθεί!
Ενα δεύτερο πρόβλημα αφορά τις μεγάλες καθυστερήσεις στη διαδικασία απαλλοτριώσεων. Από τη στιγμή που θα κατατεθεί στο δικαστήριο η εκτίμηση του Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών, έως τη στιγμή που θα εκδοθεί η απόφαση συχνά μεσολαβούν 2 ή και 3 χρόνια. Σαν να μην έφθανε η μεγάλη καθυστέρηση στον ορισμό δικάσιμης ημερομηνίας (συνήθως ένα έτος αφότου κατατεθεί ο φάκελος στο δικαστήριο), οι υποθέσεις οδηγούνται σε διαδοχικές αναβολές εξαιτίας του φόρτου εργασίας των δικαστηρίων.
Μέσα σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι προσπάθειες ορισμένων ιδιοκτητών γης... να πλουτίσουν περαιτέρω από την απαλλοτρίωση της γης τους. Μια κοινή πρακτική (γνωστή στις περιοχές που απαλλοτριώνονται από τη ΔΕΗ για λιγνιτωρυχεία) είναι η φύτευση του κτήματος με δένδρα, για τα οποία στη συνέχεια λαμβάνεται αποζημίωση. Αν αποδειχθεί (λ.χ. με αεροφωτογραφίες) ότι η φύτευση έγινε μετά την κήρυξη της απαλλοτρίωσης, ο ιδιοκτήτης... έπαιξε και έχασε. Ωστόσο, οι περισσότεροι σπεύδουν να φυτεύσουν δενδρύλλια στα χωράφια τους με το που θα πληροφορηθούν την ακριβή χάραξη του δρόμου, μέσω της ανοιχτής διαδικασίας χωροθέτησης.
Απέναντι σε όλα αυτά και με δεδομένη την ένδεια των οικονομικών, το υπουργείο Υποδομών μελετά την αλλαγή του πλαισίου για τις απαλλοτριώσεις. Οι βασικές σκέψεις για το νέο πλαίσιο είναι οι εξής:
- Διεκπεραίωση των απαλλοτριώσεων, όπως και όλων των πρόδρομων εργασιών (λ.χ. μετακίνηση δικτύων) ως ένα ξεχωριστό έργο, πριν από τη δημοπράτηση του κυρίως έργου.
- Δημιουργία Δικαστηρίου Απαλλοτριώσεων, ενός για όλη την Ελλάδα, ώστε να μην υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις στις αποζημιώσεις και καθυστερήσεις.
- Επαναφορά της «ολυμπιακού τύπου» διαδικασίας απαλλοτριώσεων (ν. 2985/02). Σύμφωνα με αυτήν, το Δημόσιο προσφεύγει κατευθείαν στο εφετείο και καταθέτει άμεσα το 70% της αποζημίωσης που όρισαν οι εκτιμητές, με αντάλλαγμα την άμεση χρήση του ακινήτου μέχρι να οριστεί η τιμή μονάδας από το δικαστήριο. Η διαδικασία αυτή απαιτεί πράξη υπουργικού συμβουλίου.
Για να μην αφήσει κανέναν παραπονεμένο, το ΥΠΕΧΩΔΕ το 2007 όρισε με ειδικό νόμο (3555/07) ότι στην περίπτωση των έργων που κατασκευάζονται με συμβάσεις παραχώρησης, για την εκτίμηση της αποζημίωσης θα αποφαίνεται το Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών, με βάση τις τρέχουσες τιμές και όχι τις αντικειμενικές αξίες.
Οταν μια περιοχή κηρυχθεί υπό απαλλοτρίωση, το υπουργείο Υποδομών (μέσω των νομαρχιών) στέλνει στο κατά τόπο πρωτοδικείο τον φάκελο της περιοχής, που περιλαμβάνει την εκτίμηση των ορκωτών εκτιμητών, εγκεκριμένο κτηματολόγιο και πιστοποιητικό βαρών. Κάθε «ομάδα» απαλλοτριώσεων περιλαμβάνει συνήθως 200 - 250 ιδιοκτησίες.
Κατόπιν το πρωτοδικείο ορίζει δικάσιμο, ώστε να αποφασίσει την «τιμή μονάδας», βάσει της οποίας θα γίνει η αποζημίωση των ιδιοκτητών.
Στις περιπτώσεις των πιο δύσκολων έργων (λ.χ. σήραγγες), το κράτος επέλεξε για οικονομία χρόνου μια πιο κοστοβόρο διαδικασία: την επίταξη της γης, δηλαδή την άμεση απόδοση τμήματος της αποζημίωσης και την καταβολή ενοικίου μέχρι να εκδοθεί η τελική απόφαση από τα δικαστήρια.
ΠΡΕΖΑ TV
30-5-2010
Γιωργος Λιαλιος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου