ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΑΓΚΑΘΙΑ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΑ ΑΕΙ

Εντείνεται η καχυποψία της πανεπιστημιακής κοινότητας για τις προθέσεις του υπουργείου Παιδείας σε ό,τι αφορά τις αλλαγές στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης.

Τα σημεία τριβής που συγκεντρώνουν τις ολοένα και πιο έντονες αντιδράσεις, είτε μεμονωμένες είτε συλλογικές είτε από ακαδημαϊκούς είτε από φοιτητές, είναι: το επιδιωκόμενο μοντέλο διοίκησης, που φέρνει εξωπανεπιστημιακούς στα Ιδρύματα, το «βάρος» της οικονομικής αυτοτέλειας, ειδικά κατά την παρούσα συγκυρία, αλλά και αμιγώς ακαδημαϊκά ζητήματα, όπως το νέο σύστημα εισαγωγής σε συνδυασμό με την ελαστικοποίηση των σπουδών και η αναδιάρθρωση του χώρου των ΤΕΙ.

Σημειωτέον στις οργανωμένες αντιδράσεις η Νεολαία ΠΑΣΟΚ πήρε ξεκάθαρα αντίθετη θέση, ενώ αρκετοί πρυτάνεις ήδη έχουν προειδοποιήσει ότι θα απόσχουν σε περίπτωση προσχηματικού διαλόγου.

ΔΙΟΙΚΗΣΗ: Σύμφωνα με πληροφορίες, δεν θα είναι ένα αλλά περισσότερα τα προτεινόμενα μοντέλα διοίκησης. Οι εναλλακτικές προτάσεις θα αφορούν κυρίως τη σύνθεση των «Συμβουλίων Διοίκησης». Η ποσόστωση μεταξύ εξωπανεπιστημιακών και καθηγητών του ίδιου του Ιδρύματος και ο τρόπος διορισμού θα αποτελέσουν βασικά σημεία διαβούλευσης. Αυτό που δεν θα τεθεί καν προς συζήτηση είναι η εκλογή των πρυτάνεων. Ανεξαρτήτως μεγέθους του Ιδρύματος, ο διαγωνισμός θα είναι δεδομένος και οπωσδήποτε διεθνής.

** Τι σημαίνει: Κατ' αρχάς αλλάζει το δίπτυχο των βασικών αρχών που όρισαν τη διοίκηση των ΑΕΙ από τις αρχές της δεκαετίας του 1980: αυτοδιοίκηση και συνδιοίκηση (συμμετοχή φοιτητών και εργαζομένων στα όργανα διοίκησης). Το επιδιωκόμενο πρότυπο προσιδιάζει κυρίως το αμερικανικό σύστημα του Board of Trustees, στο οποίο συμμετέχουν οι μεγάλοι χορηγοί ενός Πανεπιστημίου, εκπρόσωποι των επιχειρήσεων κ.ά.

** Τι αμφισβητείται: Η φυσιογνωμία του Πανεπιστημίου, καθώς προκύπτει η εικόνα μιας (ίσως ακραίας σε ορισμένες περιπτώσεις) επιχειρηματικής αντίληψης για τη διοίκηση των Πανεπιστημίων, αν ληφθεί υπ' όψιν ότι «η συμμετοχή της κοινωνίας» θα ταυτιστεί κυρίως με την παρουσία εκπροσώπων του επιχειρηματικού κόσμου. Σημειωτέον, χωρίς τη συμμετοχή εκπροσώπων της κοινότητας του Ιδρύματος. Η παρουσία τους θα περιοριστεί σε άλλα συλλογικά όργανα, σε χαμηλότερα επίπεδα της νέας δομής.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ:

** Τι σημαίνει: Ανάληψη από τα Πανεπιστήμια όλης της ευθύνης για τη βιωσιμότητά τους και κυρίως για τον τρόπο διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων, δηλαδή τής υπό όρους κρατικής χρηματοδότησης και των κεφαλαίων που καλούνται να αναζητήσουν.

**Τι αμφισβητείται: Δεδομένων των προγραμματικών συμφωνιών βάσει των οποίων θα δίνεται η κρατική χρηματοδότηση (αφού θα «μετρώνται» αποδόσεις, όπως απορρόφηση πτυχιούχων, ερευνητικές επιδόσεις και βέβαια όλα όσα περιλαμβάνονται στον κατάλογο της αξιολόγησης) κ αι λαμβανομένης υπ' όψιν της κακής οικονομικής συγκυρίας, τίθεται ο κίνδυνος μιας γενικευμένης υποχρηματοδότησης, η οποία θα οδηγήσει σε άγριο κυνηγητό άλλων πόρων. Μεταξύ των συνεπειών, μια γενικευμένη εισαγωγή διδάκτρων και άλλων ανταποδοτικών μέσων με ταυτόχρονες περικοπές σε διάφορα πεδία (προσωπικού, προγραμμάτων, μαθημάτων). Η δε πρόβλεψη για την ίδρυση καθηγητικών θέσεων με χορηγία ιδιωτών παραπέμπει στα διεθνή πρότυπα αλλά και στην παθογένεια που τα συνοδεύει, όπως ελαστικοποίηση και εξατομίκευση των εργασιακών σχέσεων, πλήρης εξάρτηση ενός προγράμματος και του ίδιου του καθηγητή από τον χορηγό.

Εν γένει, διατυπώνονται ενστάσεις για την προώθηση μοντέλων επιχειρηματικής λειτουργίας που ευδοκιμούν έξω, και κυρίως στη Μ. Βρετανία.

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ-ΦΟΙΤΗΣΗ:

** Τι σημαίνει: Νέα αντίληψη σπουδών, που θα συνδυαστεί ακολούθως με το νέο μοντέλο φοίτησης (βλ. κατάργηση των διαλέξεων, των εξεταστικών περιόδων κ.ά. έως εφαρμογή του συστήματος διδακτικών μονάδων). Οι επιτυχόντες μπαίνουν απ' ευθείας σε σχολές και μετά το α' πρώτο έτος θα κριθούν για να μπορέσουν να συνεχίσουν και να επιλέξουν προγράμματα. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα ζητηθεί από τα Πανεπιστήμια να αναδιαρθρώσουν (πλήρως ή μερικώς, ανάλογα με τη φυσιογνωμία και τις ανάγκες του Ιδρύματος) το περιεχόμενο σπουδών.

**Τι αμφισβητείται: Το εσωτερικό αυτό φίλτρο θα δημιουργεί φοίτηση πολλών ταχυτήτων, αφού θα καθορίζει και την πρόσβαση (ή όχι) σε προγράμματα υψηλής ζήτησης, στην οποία σημαντικό ρόλο θα παίξει και η κατάργηση των εξεταστικών περιόδων. Τίθεται το ζήτημα της εξατομίκευσης του πτυχίου και υποκατάστασής του από έναν ατομικό φάκελο προσόντων. Ηδη έχει νομοθετηθεί το Συμπλήρωμα Διπλώματος, ενώ σε λίγα χρόνια η δημιουργία του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων θα εισαγάγει το νέο και ευρύτερο όρο «δεξιότητα». Η κατεύθυνση προς τις ευέλικτες σπουδές είναι προφανής και θα ενισχυθεί με την εφαρμογή του συστήματος των διδακτικών μονάδων. Εξίσου προφανής, ωστόσο, είναι και ο φόβος για ακύρωση συλλογικών επαγγελματικών δικαιωμάτων.

Μεταξύ των παράπλευρων απωλειών, τουλάχιστον κατά την περίοδο προσαρμογής στα νέα δεδομένα, αναμένεται να είναι και ο εσωτερικός ανταγωνισμός στα Πανεπιστήμια, ειδικά στο πρώτο έτος, κατά την ομαδοποίηση των μαθημάτων. Παράλληλα, άρχισε να διαπιστώνεται η σύγχυση των ίδιων των καθηγητών για τον τρόπο που θα επιτευχθεί η αλλαγή. Τι θα περιλαμβάνεται στη διδασκαλία του πρώτου έτους στη Φιλοσοφική Σχολή των οχτώ τμημάτων (τα τέσσερα είναι τα ξενόγλωσσα) αναρωτιούνται καθηγητές του χώρου.

ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ: ** Τι σημαίνει: Υποχρεωτικές συγχωνεύσεις και καταργήσεις Τμημάτων ή και Πανεπιστημίων, με ομαδοποιήσεις σχολών και προγραμμάτων σπουδών κυρίως στην περιφέρεια και ακόμη περισσότερο στα ΤΕΙ. Η εξοικονόμηση πόρων εντάσσεται στις βασικές επιδιώξεις του εγχειρήματος.

* Τι αμφιβητείται: Εκτός από τον ορατό κίνδυνο απολύσεων, πολλοί καθηγητές προβλέπουν αλαλούμ στις αναπόφευκτες μετακινήσεις-μετακομίσεις, στις αναδιαρθρώσεις των προγραμμάτων σπουδών ακόμα και στη γεωγραφία των Ιδρυμάτων. Πώς θα γίνουν οι συγχωνεύσεις στο Αιγαίο; ρωτούν καθηγητές. Θα «βουλιάξει» ένα νησί από φοιτητές και θα αδειάσουν όλα τα υπόλοιπα; Ολα αυτά, χώρια από τη δυσαρέσκεια των τοπικών παραγόντων, η οποία αναμένεται να ενταθεί προσεχώς.

ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΩΝ ΤΕΙ: ** Τι σημαίνει: Εκκαθάριση, με κλείσιμο πολλών Τμημάτων χαμηλής ζήτησης και παράλληλη αλλαγή φυσιογνωμίας, με βασικό κριτήριο την αντιστοίχηση σπουδών με διάρκεια φοίτησης. Με άλλα λόγια, αναμένεται να μειωθούν τα έτη σπουδών.

**Τι αμφισβητείται: Το ίδιο το μέλλον του χώρου. Ηδη οι άμεσα ενδιαφερόμενοι μιλούν για υποβάθμιση πολλών μορφών, που συνδέεται με τα σχέδια για ελαστικοποίηση σπουδών και κινητικότητα από βαθμίδα σε βαθμίδα, με σκαλοπάτι την ενδιάμεση μεταλυκειακή, όπου επιδιώκεται να χωρέσουν από ΙΕΚ μέχρι ΤΕΙ. Η αφετηρία θα είναι ο «Καλλικράτης» των Ιδρυμάτων.

ΠΡΕΖΑ TV
29-9-2010