Είναι πλέον 77 ετών. Ομως ο βραβευμένος με Οσκαρ σκηνοθέτης του «Ζ», του «Αγνοούμενου» και του «Αμήν» δεν έχει χάσει τίποτε από τη γοητεία του. Οχι, αυτή τη φορά δεν ήρθε στην Αθήνα με αφορμή κάποια νέα ταινία, αν και, όπως μας είπε, αυτό το διάστημα γράφει ένα σενάριο στο Παρίσι. Εκεί άλλωστε ζει και δημιουργεί πάνω από μισό αιώνα.
Προσκεκλημένος του Public Digital Festival, πριν από λίγες μέρες, στο κατάμεστο καφέ του «Public» στο Σύνταγμα, μοιράστηκε με το κοινό, νέους στην πλειονότητά τους, ιστορίες από την πολύχρονη καριέρα του. Νωρίτερα είχαμε την τύχη να τον απολαύσουμε σε μια κατ' ιδίαν συζήτηση όπου μιλήσαμε για πολλά: Από τις τράπεζες και την Εκκλησία μέχρι τον γιο του, τους πολιτικούς και βέβαια τον κινηματογράφο. Οπως πάντα, μας κέρδισε με την έμφυτη ευγένεια και την κοινωνική του ευαισθησία.
«Είμαστε ατομικιστές»
-Πώς πιστεύετε πως θα επηρεάσει η κρίση τον Ελληνα, γνωρίζοντας την ιδιοσυγκρασία του;
«Ελπίζω τόσο ώστε να αλλάξει τα πράγματα. Γιατί αυτά δεν μπορούν να αλλάξουν μόνο με τους πολιτικούς. Πρέπει να αλλάξει και η νοοτροπία μας. Είμαστε ατομικιστές. Δεν αντιλαμβανόμαστε το κράτος σαν μια οικογένεια με τους νόμους της, την παράδοσή της, την ιστορία της. Αντίθετα, οι Γάλλοι έχουν την έγνοια του κράτους και την περηφάνια της ιστορίας τους. Εμείς έχουμε μια εξυπνακίστικη λογική. Είμαστε λίγο του βολέματος. Βέβαια, το κακό παράδειγμα δίνεται από τους πολιτικούς. Δεν μπορεί να λέει ο Πάγκαλος πως όλοι οι Ελληνες κλέψαμε τα λεφτά. Οι φτωχοί Ελληνες δεν έκλεψαν τίποτε. Αλλοι τους κλέψανε. Μιλώντας για συλλογική ευθύνη, ουσιαστικά είναι σαν να μην υπάρχει καμία ευθύνη».
-Τι λένε για μας σήμερα στη Γαλλία;
«Παλιότερα ήταν χειρότερα. Ακούγονταν ταπεινωτικά πράγματα για την Ελλάδα. Τελευταία βγήκαν κάποια γαλλικά άρθρα θετικά για τον Παπανδρέου. Οι Γερμανοί βέβαια ήταν οι χειρότεροι απ' όλους. Και οι Αγγλοι προέκυψαν οι χειρότεροι φίλοι μας...»
-Η κρίση με ποιον τρόπο άγγιξε τη Γαλλία;
«Εχει τεράστιο οικονομικό πρόβλημα. Για κάποιους, το ίδιο με μας. Φέτος ήρθαν 70 εκατομμύρια τουρίστες στη Γαλλία -άρα οι δυνατότητες της χώρας είναι πολύ μεγάλες. Το μεγάλο πρόβλημα είναι η ανεργία των νέων. Το μέλλον προμηνύεται ζοφερό».
-Πέντε χρόνια πριν, κάνατε μια προφητική ταινία, το «Τσεκούρι». Τελικά, εκεί θα οδηγηθούμε; Να δολοφονούμε τους ανταγωνιστές μας για μια θέση εργασίας;
«Τότε ήθελα να δείξω με μεταφορικό τρόπο την εικόνα της κοινωνίας μας: Το πώς δηλαδή η μεσαία τάξη, που υποτίθεται πως φέρνει ειρήνη, πρόοδο, κοινωνική ησυχία, τώρα υποφέρει εξίσου».
-Λέτε να δούμε στ' αλήθεια αυτό που τότε δείχνατε μεταφορικά; Απολυμένους σίριαλ κίλερ;
«Ισως. Γιατί, όταν κάποιος χάνει τη δουλειά του, τα χάνει όλα. Και αρχίζει να μισεί τους άλλους που δουλεύουν. Αρχίζουμε να διανύουμε μια περίοδο ατομικισμού. Η μητέρα μου έλεγε "θα περάσει κι αυτός ο καημός". Και περάσαμε πολλούς. Εχουμε όλοι ένα ποσοστό προσωπικής ευθύνης, όμως η πολιτική ευθύνη είναι τεράστια. Από τους πολιτικούς ξεκίνησε όλο αυτό. Και τώρα ακούς υποσχέσεις του τύπου "ψηφίστε με και σε έναν χρόνο τα διορθώνω όλα!" Αυτά είναι σαχλαμάρες. Είναι γελοίο να προσπαθείς να πείσεις τον λαό με τέτοια».
-Η ευαισθησία σας στα ζητήματα μετανάστευσης είναι γνωστή. Αυτό άλλωστε ήταν και το θέμα της τελευταίας σας ταινίας «Παράδεισος στη Δύση». Πώς σας φάνηκε η ιστορία με τον Σαρκοζί και τους Τσιγγάνους;
«Ο Σαρκοζί προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να έχει εκλογικά οφέλη από την άκρα δεξιά. Γιατί την έχει χάσει εντελώς. Ολ' αυτά είναι πολιτικές εκλογικές υποσχέσεις».
-Ας πάμε και στο σινεμά. Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή που θα δίνατε σε έναν νέο κινηματογραφιστή που ελπίζει σε μια κινηματογραφική καριέρα στη σημερινή Ελλάδα;
«Δεν έχω συμβουλές. Μονο ερωτήματα. Γιατί θέλει να κάνει σινεμά; Για να δει το όνομά του στις εφημερίδες; Για να κάνει λεφτά; Ή γιατί έχει πάθος με τον κινηματογράφο; Μόνο αν έχει το ίδιο πάθος που θα έδειχνε σε μια ιστορία αγάπης, έχει ελπίδα να τα καταφέρει».
-Ετοιμάζετε νέα ταινία;
«Ναι, αλλά είναι ακόμα σε εμβρυϊκό στάδιο. Αυτήν την περίοδο τη γράφω».
-Παλιότερα μου είχατε πει πως θα θέλατε να κάνετε μια αμιγώς ελληνική ταινία. Ισως για τα παιδικά σας χρόνια στην Αρκαδία...
«Ακόμα θέλω. Αυτό που ετοιμάζω θα μπορούσα να πω πως έμμεσα είναι ελληνικό θέμα».
-Επιτροπή Γαβρά, «Ομίχλη», διαβουλεύσεις, αλλαγή κυβέρνησης, υποσχέσεις. Αλλά νέο κινηματογραφικό νόμο ακόμα δεν είδαμε...
«Εχουν μεσολαβήσει τρεις υπουργοί! Εμείς κάναμε τη δουλειά μας. Παρουσιάσαμε ένα σχέδιο νόμου και ήταν νομίζω η καλύτερη δυνατή πρόταση. Πιστεύω όμως ότι τώρα πια είμαστε κοντά. Ξέρετε πως τότε που δουλεύαμε είχαμε φέρει τους προέδρους του γαλλικού και του σουηδικού κέντρου κινηματογράφου, που έμειναν κατάπληκτοι με τον υφιστάμενο νόμο; Είχε δίκιο η "Ομίχλη". Η Ακαδημία Κινηματογράφου έπρεπε να γίνει: να συγκεντρωθούν οι κινηματογραφιστές κάτω από μία ομπρέλα».
Τα συνδικάτα στην Ελλάδα
-Εχετε πει πως «το να εκχωρείται η πολιτική του κινηματογράφου σε επαγγελματίες συνδικαλιστές είναι μια ακατανόητη ελληνική ιδιαιτερότητα». Ομως η προοπτική αποκλεισμού τους από τα κέντρα λήψης αποφάσεων έχει διχάσει τον χώρο.
«Τα συνδικάτα είναι απαραίτητα. Αλλά όχι για να διευθύνουν την κοινωνία. Στην Ελλάδα τα συνδικάτα διοικούσαν κατά κάποιον τρόπο το σινεμά. Στη Γαλλία οι συνδικαλιστές απλώς δίνουν την γνώμη τους. Και οι άνθρωποι που μετέχουν σε επιτροπές δεν πληρώνονται. Εγώ είμαι πρόεδρος της Γαλλικής Ταινιοθήκης και παραμένω άμισθος».
-Πιστεύετε πως αυτή τη στιγμή ο πολιτισμός βρίσκεται σε κίνδυνο;
«Σε τέτοιες περιόδους συνήθως η τέχνη ισχυροποιείται. Παίζει ουσιαστικό ρόλο. Το ότι το ελληνικό σινεμά βραβεύεται σε Κάνες και Βενετία είναι πολύ ενθαρρυντικό. Εχει δυνατότητες, χρειάζεται να του δοθούν και τα μέσα».
-Πώς είδατε τα γεγονότα του προπερασμένου Δεκέμβρη από το Παρίσι;
«Κατάλαβα καλά αυτούς τους ανθρώπους που βγήκαν στους δρόμους. Αγανάκτησαν. Ομως έσπασαν και μαγαζιά φουκαράδων. Οι καταστροφές δεν είναι ο καλύτερος τρόπος διαμαρτυρίας, διότι έτσι δικαιώνεις την αστυνομία. Οχι μόνο δεν ωφελεί το κίνημα, αλλά το βλάπτει κιόλας. Ομως, όταν ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους, οι πολιτικοί πρέπει να προβληματίζονται».
-Κι εσείς; Πόσος καιρός πάει από την τελευταία φορά που βγήκατε στον δρόμο με την κάμερά σας;
(Χαμογελά). «Αυτή είναι μια πολύ ρομαντική τοποθέτηση για τον κινηματογράφο. Αυτός είναι περισσότερο ο ρόλος της τηλεόρασης. Τα φιλμ χρειάζεται να πάρουν μια απόσταση για να δουν το βάθος των πραγμάτων. Αλλιώς γίνονται επιφανειακά».
Εμποροι χρημάτων
-Παλιότερα είχατε χαρακτηρίσει τις τράπεζες σίριαλ κίλερ. Δεν είναι ειρωνικό που τώρα είναι ακόμα πιο ισχυρές;
«Ναι. Διότι οι μεγάλες χώρες δεν έχουν το κουράγιο να τους επιβάλουν κανόνες. Σήμερα οι τράπεζες δεν επενδύουν για την παραγωγή, δεν βοηθούν εταιρείες. Κάνουν εμπόριο χρημάτων. Απλώς κερδίζουν λεφτά από λεφτά. Είναι ασύδοτες».
-Είδατε το «Γουόλ Στριτ Νο 2»;
«Ναι. Οσο δείχνει τους μηχανισμούς της Γουόλ Στριτ είναι καλό. Το χαλάει όταν πέφτει σε ψευτορομαντισμούς με τον Γκέκο».
-Εμαθα πως ο γιος σας, ο Ρομάν Γαβράς, ετοιμάζει μια «δυνατή» ταινία με τον Βενσάν Κασέλ.
«Ετοιμη είναι. Θα τη δείτε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Θα είναι εκεί. Είναι μια πολύ προσωπική ταινία. Κάποιοι θα την αγαπήσουν και κάποιοι θα την μισήσουν».
-Καμία σχέση με τον πατέρα του;
«Είναι γιος μου (γελάει). Αλλά μας χωρίζουν πενήντα χρόνια. Συζητάμε. Μου δείχνει τι κάνει, του λέω τη γνώμη μου και σταματάει εκεί το πράγμα. Αρχισε να τραβάει από τα 12 του με έναν φίλο του. Στα 18 του δημιούργησε ένα γκρουπ 50 νέων που γύριζαν ταινίες εναλλάσσοντας τους ρόλους του σκηνοθέτη, του ηθοποιού, του σκηνογράφου. Το μόνο που του είπα ήταν πως θέλω το απολυτήριό του».
-Οχι πτυχίο;
«"Χάνω τον καιρό μου κι εσείς τα λεφτά σας" μου είπε».
-Τι σας άφησε τελικά όλη αυτή η εμπειρία με το Μουσείο της Ακρόπολης;
«Ακόμα απορώ πώς είναι δυνατόν ένας διευθυντής μουσείου να αλλάζει κάτι χωρίς να ρωτήσει τον δημιουργό του. Από τις εφημερίδες έμαθα ότι το φιλμάκι μου προβαλλόταν κομμένο. Απόλυτη ασυδοσία. Η Ελλάδα των χουντικών και του Ψυχρού Πολέμου. Και κρίμα, γιατί φαινόταν συμπαθής. Κάποτε λέγαμε πως είμαστε Ζουλού. Ούτε εκείνοι δεν θα το έκαναν. Από πίσω βέβαια βρισκόταν η Εκκλησία...
-...που για πολλούς έπρεπε να πληρώσει το μερίδιο που της αναλογεί στην κρίση.
«Πρέπει να γίνει επιτέλους ο διαχωρισμός κράτους - Εκκλησίας. Εχουμε γίνει λίγο παπαδοκρατία. Η Εκκλησία έχει την πιο μεγάλη περιουσία στην Ελλάδα. Επρεπε να πληρώνουν φόρους. Κι έχουν όλα τα μέσα ώστε να μη χρειάζεται να είναι δημόσιοι υπάλληλοι...»
Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΡΕΖΑ TV
17-10-2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου