Μια νέας μορφής ευρωζώνη με πιο ακριβό χρήμα για τις χώρες της περιφέρειας διαμορφώνεται σταδιακά με τις αποφάσεις που λαμβάνονται στην Ε.Ε. Πέραν των δανειακών πακέτων και τις επιμέρους ρυθμίσεις, η Γερμανία, που έχει τον πρώτο λόγο στις διαβουλεύσεις, θέλει η νέα ευρωζώνη να κινείται ακόμη περισσότερο στα δικά της μέτρα.Πέραν της προσωρινής χρηματοδότησης των χωρών της περιφέρειας το Βερολίνο επιθυμεί να διατηρηθούν οι διαφορές στα επιτόκια, υπολογίζοντας ότι τα «ασφαλή» γερμανικά ομόλογα θα προσελκύουν πλέον τις προτιμήσεις των επενδυτών έναντι των επισφαλών ομολόγων του Νότου. Οι χώρες της περιφέρειας πρέπει να συνεχίσουν τα αυστηρά προγράμματα δημοσιονομικής πειθαρχίας αν θέλουν κάποια στιγμή να δανείζονται πιο φθηνά.
Αντί μιας Ε.Ε. στη οποία θα υπάρχει αλληλεγγύη και μείωση των ανισοροπιών μέσω της μεταφοράς πόρων ώστε να γίνει πιο ομαλά η πορεία προς την ενοποίηση, το Βερολίνο θέλει μια Ευρωπαϊκή Ενωση με γερμανικά στάνταρ, με την κάθε χώρα να επιτυγχάνει δημοσιονομική σταθερότητα μέσω λιτότητας, ενώ θα συνεχίζεται ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών για την προσέλκυση κεφαλαίων.
Πριν από την εισαγωγή του ευρώ η διαφορά του επιτοκίου δανεισμού των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας έναντι της Γερμανίας ήταν πολύ μεγάλη. Η Ελλάδα π.χ., όταν το νόμισμά της ήταν η δραχμή, δανειζόταν το 1997 με επιτόκιο 10,5% στο δεκαετές ομόλογο, ενώ το επιτόκιο δανεισμού της Γερμανίας, με νόμισμα το μάρκο, ήταν γύρω στο 3%-4%, όσο περίπου είναι και σήμερα με το ευρώ. Με την εισαγωγή του ευρώ τα πράγματα άλλαξαν ριζικά.
Η Ελλάδα και οι άλλες χώρες της περιφέρειας δανείζονταν πλέον με επιτόκια μόλις 0,4-0,5% μεγαλύτερα από εκείνα της Γερμανίας. Οχι επειδή άλλαξαν ριζικά τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη στις χώρες αυτές, αλλά επειδή όσοι αγόραζαν ομολογα της περιφέρειας θεωρούσαν ότι δεν πρόκειται να χάσουν τα λεφτά τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ροή κεφαλαίων από τις χώρες του Βορρά προς τις χώρες της περιφέρειας, οι οποίες είχαν πολύ μεγαλύτερο επίπεδο ανάπτυξης εκμεταλλευόμενες το φθηνό χρήμα.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται σε έκθεση του European Economic Advisory Group, η ανάπτυξη της Ιρλανδίας από το 1995 ώς το 2009 ήταν 105%, της Ελλάδας 56% (επί αρκετά χρόνια ακούγαμε από τους κυβερνώντες ότι «έχουμε τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ε.Ε.»), της Ισπανίας 50%, όταν το ίδιο διάστημα η ανάπτυξη της Γερμανίας ήταν μόλις 16%. Από το 2002 ώς το 2009 οι αποταμιεύσεις στη Γερμανία από νοικοκυριά, επιχειρήσεις και κυβέρνηση ήταν 1,621 δισ. ευρώ. Από αυτά μόλις 562 δισ. επενδύθηκαν στη Γερμανία και 1,058 δισ. σε άλλες χώρες. Τα 4/5 αυτών των κεφαλαίων επενδύθηκαν σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα και μόλις το 1/5 ήταν άμεσες επενδύσεις.
Η ροή χρήματος στην περιφέρεια είχε ως αποτέλεσμα τη συνεχή άνοδο των τιμών και τη δημιουργία φούσκας. Ο πίνακας με την άνοδο των τιμών στις διάφορες χώρες της Ε.Ε. είναι αποκαλυπτικός (ποιος δεν θυμάται τα ρεπορτάζ ότι είμαστε από τις πιο ακριβές χώρες της Ευρώπης;). Για να αντιμετωπίσουν τα δημοσιονομικά προβλήματα που προέκυψαν τότε στο «κέντρο» της ευρωζώνης, η Γερμανία αλλά και η Γαλλία ήταν οι πρώτες που παραβίασαν το Σύμφωνο Σταθερότητας, ξεπερνώντας το όριο του δημοσιονομικού ελλείμματος του 3%, όμως αυτό πέρασε στα «ψιλά». Επίσης η Γερμανία κράτησε χαμηλά μισθούς και τιμές (σε συμφωνία με τα συνδικάτα) και κέρδισε σε ανταγωνιστικότητα.
Με την οικονομική κρίση τα πράγματα άλλαξαν. Οι επενδυτές άρχισαν να νιώθουν ότι οι τοποθετήσεις τους στην περιφέρεια είναι επισφαλείς και είτε ξεκίνησαν να εγκαταλείπουν τα ομόλογα των χωρών της (πρώτα απ' όλα της Ελλάδας) είτε να ζητούν όλο και υψηλότερα επιτόκια και διασφαλίσεις (άνοδος των spreads και των CDS).
Η υπόθεση ότι «δεν παίρνουμε ρίσκο αγοράζοντας ομόλογα σε ευρώ» είδαν ότι δεν ισχύει και η Γερμανία με τους χειρισμούς της ήθελε από την αρχή να καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να πληρώσει εκείνη για τα ρίσκα που ανέλαβαν και τα κέρδη που αποκόμισαν κάποιοι (φροντίζοντας στο μεταξύ να μη δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα στις τράπεζές της). Η επιμονή της Αγκελα Μέρκελ για συμμετοχή των ιδιωτών στο «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων έχει ως βασικό στόχο να πειστούν οι μελλοντικοί επενδυτές ότι αγοράζοντας ομόλογα από την περιφέρεια αναλαμβάνουν ρίσκο, το οποίο δεν πρόκειται να τους το καλύψει κανείς. Αρα, αν θέλουν ασφαλείς επενδύσεις πρέπει να στραφούν στα ομόλογα των χωρών του Βορρά, με πρώτα τα γερμανικά.
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο η γερμανίδα καγκελάριος εξακολουθεί να ανθίσταται στην έκδοση ευρωομολόγου. Ευρωομόλογο σημαίνει ότι η Γερμανία θα δανείζεται πιο ακριβά απ' ό,τι σήμερα και οι χώρες της περιφέρειας πιο φθηνά. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μεταφορά πόρων, την οποία το Βερολίνο δεν επιθυμεί, σε μαζική κλίμακα.
Αυτό σημαίνει ότι η κάθε χώρα θα δανείζεται με διαφορετικά επιτόκια, τα οποία θα είναι αντίστοιχα των δημοσιονομικών της παραμέτρων. Με αυτή την προσέγγιση, όμως, η περιφέρεια «στερεύει» από χρήμα σε μια εποχή μάλιστα που παντού (σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία) βρίσκονται σε εξέλιξη προγράμματα αυστηρής λιτότητας. Αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο ενός υφεσιακού σπιράλ, αφού η προσπάθεια μείωσης των ελλειμμάτων από τη μια και η εγκατάλειψη της περιφέρειας από τους αγοραστές ομολόγων από την άλλη δυσκολεύουν την προσπάθεια ανάκαμψης από την οποία θα εξαρτηθούν και οι τελικοί δείκτες.
Το «σχέδιο Μάρσαλ» που ανακοινώθηκε για την Ελλάδα μπορεί να δώσει μια ανάσα αλλά δεν αρκεί, ενώ από τη σύνοδο κορυφής δεν δίνεται απάντηση για το τι θα γίνει με τις υπόλοιπες χώρες που έχουν προβλήματα. Γι' αυτό πολλοί προεξοφλούν ότι οι ηγέτες της Ε.Ε. πολύ σύντομα θα καθίσουν ξανά να συζητήσουν τα ίδια θέματα, αφού οι δομικές αδυναμίες της ευρωζώνης έχουν πολύ δρόμο μέχρι να αντιμετωπιστούν (αν αντιμετωπιστούν).
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ tsiodras@enet.gr-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
ΠΡΕΖΑ TV
24-7-2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου