Η ΒΑΘΙΑ κοινωνική και οικονομική κρίση οδηγεί πολλούς ανθρώπους στην ανταλλακτική οικονομία ή στην οικονομία της επιβίωσης. Πληθαίνουν σε τοπικό επίπεδο οι πρωτοβουλίες ανταλλαγής ειδών, υπηρεσιών, αγαθών. Τα νέα αυτά δίκτυα αλληλοϋποστηρίζονται, εφευρίσκουν πρωτότυπους τρόπους υπολογισμού εκτός των επίσημων οικονομικών δεικτών, δημιουργούν δικές τους μονάδες μέτρησης και προσφέρουν οικονομική ανακούφιση στα μέλη τους. Αυτή η άτυπη οικονομία ή οικονομία της επιβίωσης, χρησιμοποιεί τη σύγχρονη τεχνολογία, διαθέτει ομάδες στήριξης στις οποίες συμμετέχουν ευαίσθητα άτομα, αποτελείται από πολίτες όλων των επαγγελματικών κατηγοριών και αφορά κυρίως άπορους συμπολίτες μας.
Πρόσφατα ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί σε ομιλία του στην Αθήνα σχετικά με την κρίση ανέφερε ότι «ήδη το ένα τρίτο του πληθυσμού, που έχει επιστρέψει στην οικονομία της επιβίωσης και της ανταλλαγής ειδών, έχει εν τοις πράγμασι βγει από το ευρώ» (Να ξαναζήσει ο φιλελληνισμός! /του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί). Η διάσταση αυτή δεν είναι νέα, αλλά η κρίση οδηγεί τους ανθρώπους, ιδιαίτερα στις πόλεις, σε νέου τύπου συνεργασίες.
Αγροτική παραγωγή
Στον αγροτικό χώρο οι πρακτικές αυτές είναι ακόμα και σήμερα αρκετά διαδεδομένες και αποτελούν συχνά βαθιά ριζωμένο έθιμο, παρά την προέλαση της καπιταλιστικής αγοράς. Οι ανταλλαγές ειδών υπήρχαν, υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν προσαρμοζόμενες κάθε φορά στην οικονομική συγκυρία. 'Αλλοτε σχετίζονται με κοινωνικές πρακτικές (γιορτές, έθιμα), άλλοτε εκφράζουν οικονομική ανάγκη εντός της ομάδας ή της κοινότητας, άλλοτε εντάσσονται σε οργανωμένες σχέσεις όπως είναι οι συνεταιρισμοί, οι ενώσεις καταναλωτών κοκ.
Στη σημερινή συγκυρία τα δίκτυα παραγωγών αγροτικών προϊόντων αποτελούν μια ισχυρή μορφή οικονομικής δραστηριότητας, μπορούν να ενισχύσουν το εισόδημα των παραγωγών και να διαθέσουν προϊόντα σε ελκυστικές τιμές για τους καταναλωτές των αστικών κέντρων. Θα ήθελα να τονίσω εδώ ορισμένες πτυχές που παρουσιάζουν έντονο κοινωνικό και οικονομικό ενδιαφέρον:
- Σε ό,τι αφορά την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των ίδιων των παραγωγών, τόσο για λόγους οικονομιών κλίμακας όσο και λόγους θεσμικούς και κοινωνικούς, επιβάλλεται πλέον η επαγγελματική οργάνωσή τους σε νέα βάση (κυρίως ομάδες παραγωγών, δίκτυα παραγωγών για την προώθηση των προϊόντων τους κ.λπ.). Χωρίς τη δυνατότητα μεταποίησης τα κέρδη των παραγωγών θα είναι πάντοτε περιορισμένα, ενώ το σύστημα διάθεσης των προϊόντων τους δεν ενδιαφέρεται για την ταυτότητα και την ποιότητα της παραγωγής.
- Οι σχέσεις επίσης παραγωγών και καταναλωτών έχουν μπει σε νέα βάση. Για πολλούς λόγους (ποιότητα προϊόντων, περιβαλλοντική ευαισθησία κοκ) ένα σημαντικό μέρος των καταναλωτών επιθυμεί τη γνωριμία με τον παραγωγό, θέλει μια σταθερή σχέση με την πηγή προέλευσης των προϊόντων που καταναλώνει και σε κάθε περίπτωση θέλει μια ουσιαστική ενημέρωση σχετικά με τα προϊόντα αυτά (βιολογικά, ΠΟΠ, μεταποιημένα προϊόντα κ.λπ.).
Εμπόριο
- Τέλος, οι σχέσεις μεταξύ των παραγωγών και του εμπορίου υφίστανται σημαντικές αλλαγές. Η κρίση οδηγεί σε αναθεώρηση πολλών παραμέτρων (κόστος, κέρδος, σύστημα διάθεσης κοκ) και συνεπώς θα δούμε νέες πρωτοβουλίες υλοποίησης του συνθήματος «από το χωράφι στο ράφι»: πρωτοβουλίες κοινωνικής επιχειρηματικότητας, πρωτοβουλίες των παραγωγών, πρωτοβουλίες τοπικές, κλαδικές, των ΟΤΑ, καταναλωτικών συνεταιρισμών κοκ.
Όλα αυτά τα στοιχεία οδηγούν σε μια νέα κατάσταση, σε μια νέα εποχή. Δεν είναι πλέον αποδεκτή από πολλούς η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην τιμή παραγωγού και στην τιμή τελικής διάθεσης (1 προς 3/5) και δεν είναι επίσης αποδεκτός από πολλούς παραγωγούς ο τρόπος διάθεσης των προϊόντων τους («ελληνοποιήσεις», απαράδεκτες καθυστερήσεις πληρωμής, πρακτικές καρτέλ κ.λπ.). Σε μια χώρα όπου αποδεδειγμένα δεν λειτουργεί ο υγιής ανταγωνισμός, ο παραγωγός έχει δικαίωμα αλλά και υποχρέωση να παρέμβει συλλογικά, οργανωμένα, για να διασφαλίσει, στο μέτρο του δυνατού, το σεβασμό της ταυτότητας του προϊόντος, την εκλογίκευση της τελικής τιμής διάθεσης, την αξιοπρεπή διαβίωση του ίδιου και τελικά την πρόσβαση των ασθενέστερων ομάδων στην υγιεινή τροφή.
Έτσι, τέτοιες πρωτοβουλίες ενισχύουν έμπρακτα το κοινωνικό οπλοστάσιο κατά των επιπτώσεων της κρίσης, διευρύνουν τη συνεργασία όλων των παραγόντων, ωθούν τις δημόσιες πολιτικές σε νέους δρόμους για τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και της διατροφικής ασφάλειας του πληθυσμού. Η παραγωγή είναι πολύ σημαντική υπόθεση, αλλά αν δεν υπάρξουν συνέργειες με την εμπορία και τη διάθεση, αν δεν υπάρξει νέα αντίληψη σε ό,τι αφορά τη συνεργασία και το αμοιβαίο όφελος, τότε ούτε ο παραγωγός θα ωφεληθεί ούτε ο καταναλωτής θα ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Οι «αγρο-συνέργειες» πρέπει συνεπώς να γίνουν πολυ-συνέργειες. Γι' αυτό οι σχετικές δημόσιες πολιτικές, εθνικές και ευρωπαϊκές (παραγωγή, κίνητρα, μεταποίηση, διάθεση προϊόντων κ.λπ.) πρέπει να αντανακλούν ποιότητα, διαφάνεια, δικαιοσύνη, κοινωνική ευαισθησία, υπευθυνότητα.
Οι παλιές γνωστές πρακτικές μάς έφεραν στη σημερινή κατάσταση, τώρα όμως επιβάλλεται η προώθηση νέων αντιλήψεων, νέων ρόλων, νέας πολιτικής. Η οικονομία της επιβίωσης, σε όλες της τις εκδοχές (συλλογή ειδών ένδυσης, διάθεση τροφίμων, ανταλλαγής ειδών, παροχής υπηρεσιών κοκ) αποτελεί μια πραγματικότητα, αφορά μεγάλο αριθμό ανθρώπων και οικογενειών και συνδέεται άμεσα με την κοινωνική οικονομία, που αποτελεί πλέον ισχυρό οικονομικό πόλο.
Του Αθανασίου Θεοδωράκη
ΕΞΠΡΕΣ
ΠΡΕΖΑ TV
24-12-2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου