Δευτέρα, Μαρτίου 05, 2018

H νέα πυρηνική εποχή

Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, από τη Χιροσίμα έως και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο κόσμος φοβόταν τον πυρηνικό αφανισμό. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου φάνηκε να μειώνεται σε μεγάλο βαθμό αν και πάντα υπήρχαν αυτοί που εξέφραζαν την ανησυχία τους για τα αποθέματα μαμούθ των πυρηνικών όπλων που εξακολουθούν να υπάρχουν. Η ανησυχία αυτή, ίσως δεν ήταν χωρίς βάση. Σήμερα, οι φόβοι για έναν πυρηνικό πόλεμο να επανέρχονται καθώς οι μεγάλες δυνάμεις εκσυγχρονίζουν τα οπλοστάσιά τους και σε επικοινωνιακό επίπεδο τα διαφημίζουν μαζί με ανάλογες προειδοποιήσεις προς τους αντιπάλους. 

Πριν λίγες ημέρες, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, προχώρησε σε επίδειξη δύναμης παρουσιάζοντας τα νέα «ανίκητα» όπλα της Ρωσίας. Ένας διηπειρωτικός πύραυλος «Σαρμάτ», ικανός να φέρει πολλαπλές πυρηνικές κεφαλές (με την επονομασία «το θηρίο»), ένας τηλεκατευθυνόμενος πύραυλος με σχεδόν απεριόριστο εύρος, ένα υποθαλάσσιο drone με δικό του πυρηνικό αντιδραστήρα - μινιατούρα, ένα υπερηχητικό οπλικό σύστημα που μπορεί να φέρει πυρηνική κεφαλή (το «στιλέτο»), ένα υπερευαίσθητο ανεμόπτερο που φορά κεφαλή και μπορεί να αναπτυχθεί από το διάστημα, είναι μεταξύ των νέων υπερόπλων της Μόσχας. 


Η παρουσίαση των όπλων από τον Πούτιν συνοδεύτηκε από τις ανάλογες προειδοποιήσεις προς τις ΗΠΑ: «Αποτύχατε να κρατήσετε πίσω τη Ρωσία», «Κανείς δεν μας άκουγε, τώρα ακούστε!», «Οι τελευταίες εξελίξεις στην ρωσική στρατιωτική τεχνολογία καθιστούν απαρχαιωμένα τα αντιπυραυλικά συστήματα της Αμερικής», «Η Ουάσιγκτον πρέπει να αρχίσει να μιλά με τη Μόσχα αντιμετωπίζοντάς την ως ισότιμο εταίρο». 

Οι προειδοποιήσεις της Μόσχας δεν ήρθαν από το πουθενά. Ούτε εντάσσονται εξ’ ολοκλήρου στην προεκλογική εκστρατεία του Πούτιν, όπως γράφτηκε από κάποιους αναλυτές. Οι βασικές πυρηνικές δυνάμεις - ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα - εκσυγχρονίζουν όλες τα οπλοστάσιά τους αλλά καμία κυβέρνηση δεν έχει αγκαλιάσει τη νέα αυτή εποχή με μεγαλύτερη θέρμη από την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ. 

Το «πυρηνικό μανιφέστο» του Τραμπ 

Στις 2 Φεβρουαρίου, το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας δημοσίευσε την νέα «επισκόπηση πυρηνικής κατάστασης» (NPR), όπως λέγεται, η οποία προτρέπει τη χρήση πυρηνικών όπλων σε ένα ευρύτερο φάσμα περιστάσεων από ότι προβλεπόταν τα προηγούμενα χρόνια και ζητά την κατασκευή περισσότερων πυρηνικών όπλων ώστε αυτό να καταστεί δυνατόν. 

Η «πυρηνική κατάσταση» του Πενταγώνου είναι μια αξιολόγηση του περιβάλλοντος παγκόσμιας ασφάλειας, μια επίσημη δήλωση για την πολιτική των ΗΠΑ αναφορικά με τη χρήση των πυρηνικών όπλων καθώς και μια απογραφή των όπλων που κρίνονται απαραίτητα για την εφαρμογή αυτής της πολιτικής. Είναι ουσιαστικά το «πυρηνικό δόγμα» των ΗΠΑ. Η νεά επισκόπηση πυρηνικής κατάστασης είναι πολύ σαφής. Όπως αναφέρει, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες απειλές από ποτέ, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης εχθρότητας και στρατιωτικής ετοιμότητας από τη Ρωσία και την Κίνα. Έτσι σε απάντηση, η αμερικανική πυρηνική πολιτική πρέπει να αναθεωρηθεί για να προσφέρει στον πρόεδρο μεγαλύτερη ελευθερία στην χρήση των πυρηνικών όπλων. Ως συνέπεια, πρέπει να αναπτυχθούν περισσότερα όπλα για να διευκολυνθούν τέτοιες ενέργειες αν αυτές κριθούν αναγκαίες. 

Σύμφωνα με τα παραπάνω θα μπορούσε κανείς να συμπαιράνει ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε στρατιωτικό μειονέκτημα έναντι της Ρωσίας ή της Κίνας και χρειάζονται απεγνωσμένα να ανοικοδομήσουν την άμυνα τους. Σύμφωνα, ωστόσο, με την ανάλυση του Μίκαελ Κλάρε, καθηγητή παγκόσμιας ασφάλειας στο Χαμσάιρ Κόλετζ της Μασαχουσέτης, στην Monde Diplomatique, η άποψη αυτή απέχει πολύ από την αλήθεια. Οι ΗΠΑ έχουν συντριπτική υπεροχή στις συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις κι ένα τεράστιο, ισχυρό πυρηνικό οπλοστάσιο. Διατηρούν επίσης σημαντικές δυνάμεις μάχης περιφερειακά της Ρωσίας και της Κίνας, ενώ οι ίδιες δεν αντιμετωπίζουν παρόμοιο κίνδυνο. 

Από τον Ομπάμα, στον Τραμπ

Το νέο «πυρηνικό δόγμα» που ισχυρίζεται ότι οι ΗΠΑ απειλούνται σοβαρά κι έτσι πρέπει να αποκτήσουν περισσότερα πυρηνικά όπλα και να είναι διατεθειμένες να τα χρησιμοποιήσουν, δεν είναι παρά μια ανατροπή της προηγούμενης πολιτικής των ΗΠΑ. Η επισκόπηση πυρηνικής κατάστασης των ΗΠΑ που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2010 - επί Ομπάμα - ανέφερε ότι έπρεπε να μειωθεί η παρουσία των πυρηνικών όπλων στο αμερικανικό στρατιωτικό δόγμα και να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις με τα άλλα κράτη που έχουν πυρηνικά οπλοστάσια, ώστε να γίνουν σημαντικές μειώσεις στα αποθέματα τους. 

Όταν ο Ομπάμα είχε περιγράψει αυτή την προσέγγιση στις 5 Απριλίου του 2009 στην Πράγα, είχε πει: «Για να σταματήσουμε τον ψυχρό πόλεμο, θα μειώσουμε τον ρόλο των πυρηνικών όπλων στη στρατηγική μας για την εθνική ασφάλεια και θα παροτρύνουμε τους άλλους να κάνουν το ίδιο». Πίσω από αυτή τη στρατηγική κρυβόταν η πεποίθηση ότι οι σχέσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων μπορούσαν σταθερά να βελτιωθούν, η προοπτική ενός πυρηνικού πολέμου να μειωθεί και κατά συνέπεια τα πυρηνικά οπλοστάσια να μειωθούν επίσης, με ασφάλεια. Ο Τραμπ απέρριψε τελείως αυτή την στρατηγική και όπως σχολιάζει ο Κλάρε, η νέα «πυρηνική κατάσταση» των ΗΠΑ, είναι ένα μανιφέστο για τη «νέα πυρηνική εποχή». 

Πάνω από 1,2 τρις για το νέο οπλοστάσιο των ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν καμία ευθύνη της χώρας ή των εταίρων της στην υποβάθμιση των σχέσεων μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Στην «πυρηνική κατάσταση» δεν γίνεται καμιά αναφορά στην επέκταση του ΝΑΤΟ σε εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης - ενώ η Ρωσία κατηγορείται για επέμβαση στην Κριμαία - ή τον προκλητικό άξονα ανάπτυξής τους στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού (Ανατολική Ασία). Δεν αναφέρεται επίσης ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να έχουν συντριπτική υπεροχή στα πυρηνικά όπλα. Η Ρωσία και η Κίνα κατηγορούνται αποκλειστικά για την αύξηση των πυρηνικών εντάσεων. 

Οι ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι η Μόσχα ευθύνεται για την πυρηνική κλιμάκωση κι έχει υιοθετήσει αυτή τη στάση επειδή προσπαθεί να αντισταθμίσει την μειονεκτική της θέση, σε σχέση με τις δυτικές δυνάμεις, στο ευρωπαϊκό μέτωπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα ορίζει την πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων σε περίπτωση συντριπτικής εχθρικής επίθεσης στη Ρωσική επικράτεια. Το δόγμα του ΝΑΤΟ προβλέπει την πρώτη χρήση πυρηνικών σε περίπτωση επίθεσης της Ρωσίας στη Δύση.

Αντίστοιχη στάση ακολουθούν οι ΗΠΑ απέναντι και στην Κίνα, παρόλο που η χώρα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν ακολουθεί την πολιτική της πρώτης χρήσης πυρηνικών όπλων κι έχει μικρότερο πυρηνικό οπλοστάσιο από τη Γαλλία. Η «πυρηνική κατάσταση» των ΗΠΑ, ωστόσο, αναφέρει: «η στρατηγική μας για την Κίνα είναι ειδικά σχεδιασμένη ώστε να εμποδίζει το Πεκίνο να συμπεράνει λανθασμένα ότι θα μπορούσε να εξασφαλίσει ένα πλεονέκτημα μέσω της περιορισμένης χρήσης των πυρηνικών της ικανοτήτων». 

Σύμφωνα με τον Κλάρε, ο ισχυρισμός των ΗΠΑ ότι η Ρωσία και η Κίνα έχουν αυξήσει αισθητά το πυρηνικό τους οπλοστάσιο είναι ατεκμηρίωτος. Η Ρωσία πάντως τον συντηρεί, όπως φάνηκε από την επίδειξη δύναμης του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ανάλυση του Stratfor, ωστόσο, σημειώνει ότι η Κίνα και Ρωσία εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ είχαν θέσει στο επίκεντρο του αμυντικού τους δόγματος την τρομοκρατία και σημείωσαν πράγματι μεγάλη πρόοδο στην δημιουργία σύγχρονων οπλοστασίων και στην ποιοτική αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων τους. Σε μερικούς τομείς, όπως οι πύραυλοι κατά πλοίων, το πυραυλικό πυροβολικό και η αντιαεροπορική άμυνα, Ρωσία και Κίνα έχουν ξεπεράσει τις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ για να απαντήσουν αλλά για να ακολουθήσουν τα όσα προστάζει η νέα «πυρηνική κατάσταση», πρέπει να εκσυγχρονίσουν κατά πολύ το πυρηνικό τους οπλοστάσιο και να προσθέσουν νέα είδη πυρομαχικών. Το οπλοστάσιό τους κατασκευάστηκε σε μεγάλο βαθμό πριν από δεκαετίες. Ο Πούτιν το αποκάλεσε «απαρχαιωμένο». Η κυβέρνηση του Τραμπ, ωστόσο, είναι πλήρως αφοσιωμένη στην επέκταση των πυρηνικών όπλων. Το κλίμα εναντίον της Ρωσίας που διακατέχει την αμερικανική πολιτική - σε αυτό συμβάλει το σκάνδαλο της ρωσικής εμπλοκής στις αμερικανικές εκλογές - κάμπτει τις όποιες αντιδράσεις θα μπορούσαν να υπάρχουν. Ενδεικτική αυτού του κλίματος είναι η σχεδόν ομόφωνη υιοθέτηση μιας τεράστιας αύξησης των στρατιωτικών δαπανών από Ρεπουμπλικάνους και Δημοκρατικούς. Η ανάπτυξη και παραγωγή των νέων πυρηνικών οπλικών συστημάτων θα διαρκέσει βέβαια αρκετά χρόνια και θα κοστίσει τουλάχιστον 1,2 τρισεκατομμύρια δολάρια. 

«Καλώς ήλθατε στη νέα πυρηνική εποχή»

Αυτό φυσικά δεν μπορεί παρά να ωθήσει τους ηγέτες της Ρωσίας, της Κίνας και άλλων χωρών που έχουν πυρηνικά, να υιοθετήσουν μια παρόμοια στάση και να επιδιώξουν την επέκταση των δικών τους οπλοστασίων. Υπό αυτή την οπτική, ο Κλάρε λέει: «Καλώς ήλθατε στη νέα πυρηνική εποχή». 

Το Stratfor σημειώνει ότι υπάρχουν τρεις ευδιάκριτες αλλαγές στον στρατηγικό προσανατολισμό των υπερδυνάμεων που παραπέμπουν σε μια «αναβίωση» του Ψυχρού Πολέμου. Η πρώτη είναι ότι η απόφαση της Ουάσιγκτον να ανακατευθύνει πόρους στον στρατιωτικό ανταγωνισμό με την Ρωσία και την Κίνα. Η δεύτερη είναι ότι το Πεκίνο και η Μόσχα δεν δείχνουν κανένα σημάδι υποχώρησης και η τρίτη, ότι η σύγχρονη οπλική τεχνολογία εισέρχεται σε μια φάση κατά την οποία θα είναι περισσότερο προσβάσιμη, ταυτόχρονα, σε όλους τους μεγάλους «παίκτες», την ώρα που οι παλιές συμφωνίες ελέγχου των εξοπλισμών όπλων αποδυναμώνονται.

Η προσπάθεια των ΗΠΑ να βρεθεί και πάλι πρώτη υπερδύναμη στην κούρσα των εξοπλισμών απλώς θα επιταχύνει και θα μεγαλώσει τον ανταγωνισμό. Δηλαδή, όσο οι ΗΠΑ θα προσπαθούν να ενισχύσουν την άμυνά τους, η Κίνα και η Ρωσία θα πολλαπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για να ενισχύσουν τις δικές τους ικανότητες. Όσο ο ανταγωνισμός θα αυξάνεται, τόσο περισσότερα καταστροφικά όπλα θα αναπτύσσονται. Κι όσο περισσότερα όπλα θα αναπτύσσονται, τόσο περισσότερο θα αυξάνεται ο ανταγωνισμός και τόσο περισσότερο θα εντείνεται η κούρσα των εξοπλισμών. 

Αυτός ο φαύλος κύκλος θα μπορούσε να αχρηστεύσει την κρίσιμη συνθήκη για την καταστροφή των πυραύλων μέσης και μικρής εμβέλειας (INF) κι ακόμη να θέσει σε κίνδυνο τη νέα Συνθήκη Περιορισμού των Στρατηγικών Όπλων, γνωστή ως START. Η αποδυνάμωση των συμφωνιών ελέγχου των πυρηνικών όπλων σε συνδυασμό με την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας των όπλων αυτών, θα οδηγήσει στην υπονόμευση της παγκόσμιας σταθερότητας. 

http://tvxs.gr/

Δεν υπάρχουν σχόλια: